Ένα μεγάλο χρηματοδοτικό εργαλείο, με προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ, ετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να στηρίξει τις νεοφυείς επιχειρήσεις που φέρνουν καινοτομία πρωτίστως στους τομείς της υγείας και κυρίως στην καταπολέμηση του καρκίνου.

Η πρωτοβουλία αυτή, που ανακοινώθηκε επίσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έρχεται ως απάντηση σε ερώτηση του Έλληνα ευρωβουλευτή της ΝΔ Δημήτρη Τσιόδρα, ο οποίος είχε αναδείξει την ανάγκη για ουσιαστική στήριξη των ευρωπαϊκών startups που δραστηριοποιούνται στην έρευνα για τον καρκίνο.

Το νέο ταμείο θα φέρει την ονομασία «Scaleup Europe» και θα έχει ως στόχο να προσφέρει πρόσβαση σε χρηματοδότηση σε νεοσύστατες επιχειρήσεις που βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης, ειδικά σε τομείς με υψηλό κοινωνικό και επιστημονικό αντίκτυπο, όπως είναι η υγεία, η βιοτεχνολογία και η φαρμακευτική έρευνα. Το συγκεκριμένο σχέδιο είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής της ΕΕ για την ενίσχυση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας, σε μια εποχή όπου ο ανταγωνισμός σε παγκόσμιο επίπεδο – ιδιαίτερα με τις Ηνωμένες Πολιτείες – είναι έντονος.

Σύμφωνα με την Επίτροπο Ekaterina Zaharieva, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχωρά επίσης στην ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας, ώστε να υποστηρίξει τις καινοτόμες ιδέες από την πρώτη σύλληψή τους έως την πλήρη ανάπτυξή τους στην αγορά. Η Επιτροπή σχεδιάζει να συνεργαστεί στενά με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αλλά και με μεγάλους θεσμικούς επενδυτές, όπως ασφαλιστικά ταμεία και συνταξιοδοτικά κεφάλαια, για να δημιουργήσει ένα Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Επενδύσεων στην Καινοτομία. Μέσω αυτού, θα διατεθούν σημαντικά κεφάλαια σε startups, σε επενδυτικά ταμεία της ΕΕ και σε εταιρείες που ασχολούνται με την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στις νεοφυείς επιχειρήσεις που ασχολούνται με την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου. Η Κομισιόν υποστηρίζει ενεργά την ανάπτυξη τέτοιων πρωτοβουλιών, όχι μόνο μέσω χρηματοδότησης αλλά και με τη δωρεάν παροχή τεχνικών και νομικών συμβουλών, όπως για παράδειγμα στην κατοχύρωση πνευματικών δικαιωμάτων και πατεντών. Αυτή η στήριξη θεωρείται κρίσιμη για τις μικρές επιχειρήσεις που συχνά δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις γραφειοκρατικές και νομικές απαιτήσεις της αγοράς.

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου κλινικής έρευνας, με στόχο να ενισχυθούν οι συνεργασίες μεταξύ επιστημόνων, πανεπιστημίων, νοσοκομείων και επιχειρήσεων. Το δίκτυο αυτό θα ενταχθεί σε μια νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για τις βιοεπιστήμες και τη βιοτεχνολογία, η οποία θα παρουσιαστεί επίσημα τους επόμενους μήνες.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ έχει ήδη ξεκινήσει διεθνείς συνεργασίες. Από το 2023, υπάρχει ενεργή συνεργασία με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των Ηνωμένων Πολιτειών, με στόχο την ανταλλαγή τεχνογνωσίας για μορφές καρκίνου όπως ο καρκίνος του πνεύμονα και οι παιδικές μορφές της νόσου. Πρόσφατα ξεκίνησε και αντίστοιχη συνεργασία με την Ιαπωνία, γεγονός που δείχνει τη βούληση της ΕΕ να κινηθεί σε διεθνές επίπεδο για την αντιμετώπιση μιας ασθένειας που αφορά εκατομμύρια ανθρώπους.

Όλες αυτές οι δράσεις εντάσσονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και συγκεκριμένα στη μεγάλη αποστολή του προγράμματος για τον καρκίνο, η οποία έχει θέσει έναν πολύ φιλόδοξο στόχο: μέχρι το 2030, να έχει βελτιωθεί η ζωή τουλάχιστον 3 εκατομμυρίων πολιτών της ΕΕ που νοσούν ή κινδυνεύουν από καρκίνο. Ο στόχος δεν είναι μόνο η θεραπεία, αλλά και η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση, η ποιότητα ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους.

Στην ερώτησή του προς την Επιτροπή, ο Δημήτρης Τσιόδρας είχε αναδείξει το γεγονός ότι, αν και στην Ευρώπη υπάρχουν σχεδόν τόσες νεοφυείς επιχειρήσεις που ασχολούνται με τον καρκίνο όσες και στις ΗΠΑ (1.027 στην ΕΕ έναντι 1.325 στις ΗΠΑ), οι αμερικανικές εταιρείες αναπτύσσονται πολύ πιο γρήγορα. Αυτό, όπως τόνισε, οφείλεται στο γεγονός ότι οι αμερικανικές startups έχουν πιο εύκολη πρόσβαση σε επενδυτικά κεφάλαια, λιγότερα εμπόδια στην αγορά και καλύτερη υποστήριξη από το κράτος.

Ο Έλληνας ευρωβουλευτής είχε ζητήσει να υπάρξει ένα σύνολο μέτρων που θα ενισχύουν τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ώστε η Ευρώπη να διατηρήσει τη θέση της στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας έρευνας κατά του καρκίνου. Η απάντηση της Κομισιόν δείχνει ότι αυτός ο προβληματισμός έχει ήδη ληφθεί σοβαρά υπόψη, και ότι η Ευρώπη επιδιώκει να μην μείνει πίσω σε έναν τομέα που αγγίζει άμεσα τις ζωές των πολιτών.

Το πλήρες κείμενο της ερώτησης Τσιόδρα είχε ως εξής:

Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης προς την Επιτροπή

Θέμα: Ενίσχυση ευρωπαϊκών νεοφυών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις τεχνολογίες κατά του καρκίνου

Στην ΕΕ, υπάρχουν περίπου 1.027 νεοφυείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αντιμετώπιση του καρκίνου (1.325 στις ΗΠΑ) με το 41,6% να παραμένει στο πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, ενώ το 34,7% εξακολουθεί να βρίσκεται στο στάδιο εκκίνησης.

Αντίθετα, οι αμερικανικές επιχειρήσεις αναπτύσσονται πιο γρήγορα με αποτέλεσμα 40% αυτών να βρίσκεται σε πιο προχωρημένο στάδιο (έναντι 24% στην ΕΕ) και να κατέχουν σημαντικά μεγαλύτερα χαρτοφυλάκια διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (σε τεχνολογίες όπως κυτταρική ανοσοθεραπεία, γονιδιακή θεραπεία και ανάλυση εικόνας) από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές.

Οι επιχειρήσεις που βρίσκονται στις ΗΠΑ δε, κατέχουν 82% περισσότερες διεθνείς πατέντες από τις αντίστοιχες στην ΕΕ, ενώ οι νεοφυείς και σε πρώιμο στάδιο επιχειρήσεις υπερβαίνουν τα χαρτοφυλάκια στην ΕΕ κατά 58% και 56%, αντίστοιχα.

Ερωτάται η Επιτροπή:

1. Σε ποιες ενέργειες θα προβεί ώστε η Ευρώπη να παραμείνει στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας έρευνας για τον καρκίνο;

2. Ενόψει της Στρατηγικής για τις νεοφυείς επιχειρήσεις, πώς θα ενισχύσει την πρόσβαση σε χρηματοδότηση κι εάν εξετάζει τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για την ενίσχυση συμμετοχής θεσμικών επενδυτών σε κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου (venture capital);

3. Πώς θα ενισχύσει τις νεοφυείς επιχειρήσεις στην κατοχύρωση και στρατηγική χρήση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας τους;