Μπροστά στις ολοένα αυξανόμενες δυσκολίες εύρεσης προσιτής κατοικίας σε πολλές περιοχές της χώρας – ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα – η κυβέρνηση ετοιμάζει ένα νέο μείγμα πολιτικής, που στοχεύει στον περιορισμό της ανεξέλεγκτης εξάπλωσης των βραχυχρόνιων μισθώσεων τύπου Airbnb και ταυτόχρονα στην ενίσχυση της προσφοράς μακροχρόνιων ενοικίων.
Οι σχετικές εξαγγελίες αναμένεται να παρουσιαστούν από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη φετινή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (που φέτος θα διεξαχθεί 6-14 Σεπτεμβρίου) και περιλαμβάνουν μέτρα τόσο σε επίπεδο αδειοδοτήσεων όσο και σε επίπεδο φορολογικών κινήτρων για τους ιδιοκτήτες.
Από τις αρχές του 2024, έχει τεθεί σε ισχύ προσωρινή αναστολή για την έκδοση νέων Αριθμών Μητρώου Ακινήτων (ΑΜΑ), δηλαδή τη μοναδική «ταυτότητα» κάθε ακινήτου που ενοικιάζεται μέσα από πλατφόρμες όπως η Airbnb. Το μέτρο αυτό εφαρμόζεται ήδη στα τρία μεγαλύτερα δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου Αθηναίων, που περιλαμβάνουν γειτονιές όπως Πλάκα, Κουκάκι, Κολωνάκι, Ομόνοια, Σύνταγμα, Εξάρχεια, Μετς, Ιλίσια, Παγκράτι, Νέος Κόσμος, Βοτανικός, Μεταξουργείο, Γκάζι, Πετράλωνα και Ρουφ.
Η απαγόρευση ισχύει αρχικά έως το τέλος του 2025, με δυνατότητα παράτασης έως και το 2026, ενώ το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σχεδιάζει να την επεκτείνει και σε άλλες περιοχές της χώρας όπου παρατηρείται έντονη στεγαστική πίεση. Περιοχές δηλαδή όπου οι κάτοικοι, και ιδιαίτερα επαγγελματίες όπως στρατιωτικοί, καθηγητές και γιατροί, δυσκολεύονται σημαντικά να βρουν μόνιμη στέγη.
Το πιο σημαντικό στοιχείο του νέου πλαισίου είναι η δημιουργία ενός τοπικού «κόφτη»: για κάθε γειτονιά ή ζώνη μέσα στον ίδιο Δήμο, θα καθορίζεται μια αναλογία μεταξύ των ακινήτων που ενοικιάζονται βραχυχρόνια και εκείνων που διατίθενται σε μακροχρόνια μίσθωση. Αν αυτή η αναλογία ξεφεύγει υπέρ των Airbnb, τότε θα σταματά η έκδοση νέων αδειών.
Οι έλεγχοι θα βασίζονται σε δεδομένα που φτάνουν σε επίπεδο… ταχυδρομικού κώδικα. Το πάγωμα αδειών, δηλαδή, δεν θα επιβάλλεται καθολικά σε έναν δήμο αλλά στοχευμένα, σε μικρές τοπικές ενότητες, ανάλογα με τα ετήσια στοιχεία και τις ανάγκες.
Βαριά πρόστιμα και νέες τεχνικές προδιαγραφές από τον Οκτώβριο
Οι ιδιοκτήτες που παρακάμπτουν το Μητρώο ή ενοικιάζουν παράνομα χωρίς ΑΜΑ θα έρθουν αντιμέτωποι με πολύ αυστηρές κυρώσεις. Το πρόστιμο θα ανέρχεται στο 50% του εισοδήματος που έχει εισπραχθεί από τη μίσθωση, με κατώτατο όριο τα 20.000 ευρώ. Σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενης παραβίασης, μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο που ισοδυναμεί με το σύνολο των εισπραχθέντων ενοικίων και δεν θα είναι μικρότερο από 40.000 ευρώ.
Παράλληλα, από την 1η Οκτωβρίου 2025 μπαίνουν σε ισχύ νέες αυστηρές προδιαγραφές λειτουργίας για τα ακίνητα που διατίθενται σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης. Μεταξύ άλλων, απαιτείται:
- Φυσικός φωτισμός, επαρκής αερισμός και θέρμανση/ψύξη,
- Ασφάλιση αστικής ευθύνης για ζημιές ή ατυχήματα,
- Συστήματα πυρασφάλειας (ανιχνευτές καπνού, πυροσβεστήρες, ρελέ διαρροής),
- Πιστοποιητικό μυοκτονίας και απεντόμωσης,
- Κουτί πρώτων βοηθειών και κατάλογος τηλεφώνων έκτακτης ανάγκης,
- Υπεύθυνη δήλωση ηλεκτρολόγου εγκαταστάτη.
Η συμμόρφωση με αυτές τις προδιαγραφές θα ελέγχεται με επιτόπιες αυτοψίες από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Τουρισμού και της ΑΑΔΕ.
Πιο ευέλικτες φοροαπαλλαγές για όσους εγκαταλείψουν την πλατφόρμα Airbnb
Στο «καρότο» του σχεδίου περιλαμβάνεται και μια ουσιαστική μεταρρύθμιση του πλαισίου φοροαπαλλαγών για όσους αποφασίσουν να μετατρέψουν τα ακίνητά τους σε κανονικά ενοικιαζόμενα.
Μέχρι σήμερα, οι ιδιοκτήτες που εντάσσονταν στο πρόγραμμα έπρεπε να μισθώσουν το ακίνητό τους για τρία συνεχόμενα χρόνια, προκειμένου να εξασφαλίσουν πλήρη φοροαπαλλαγή για τα εισοδήματα από ενοίκια. Αν η μίσθωση λυνόταν πρόωρα – ακόμη κι αν ο ενοικιαστής έφευγε στο δεύτερο ή το τρίτο έτος – ολόκληρη η απαλλαγή χανόταν. Αυτό το αυστηρό πλαίσιο απέτρεψε πολλούς από το να συμμετάσχουν.
Πλέον, το υπουργείο Οικονομικών ετοιμάζει ευέλικτες αλλαγές. Η νέα ρύθμιση θα επιτρέπει μικρότερες διάρκειες, π.χ. ενοικιάσεις 12 ή 18 μηνών, ή ακόμη και διαδοχικές πιο σύντομες μισθώσεις μέσα στην τριετία, χωρίς απώλεια της φοροαπαλλαγής. Στόχος είναι να εξυπηρετηθούν και επαγγελματικές ομάδες που μετακινούνται συχνά και δεν μπορούν να δεσμευτούν για τρία χρόνια.
Οι ιδιοκτήτες που θα ενταχθούν στο νέο καθεστώς, θα έχουν πλήρη απαλλαγή φόρου για όλα τα ενοίκια που θα εισπράξουν εντός τριών ετών, ανεξάρτητα από το πόσες φορές αλλάζει ο ενοικιαστής ή πόσο διαρκεί κάθε επιμέρους σύμβαση.
Το πρόγραμμα ισχύει μέχρι το τέλος του 2025, ωστόσο το υπουργείο εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να παραταθεί, ώστε να δοθεί περισσότερος χρόνος στους ιδιοκτήτες να προσαρμοστούν.
