Ο ψυχρός διοικητής των SS, Γιόζεφ Μένγκελε, γνωστός ως «Άγγελος του Θανάτου», ο οποίος επέβλεπε με χαρά τα φρικτά βασανιστήρια Εβραίων και άλλων κρατουμένων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς υπό το πρόσχημα της ιατρικής έρευνας, διέφυγε από τη Γερμανία για την Αργεντινή το 1949. Έτσι απέφυγε τη δικαιοσύνη, ενώ η Δίκη της Νυρεμβέργης αποκάλυπτε τα εγκλήματά του.
Τα πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα αρχεία πληροφοριών από τον πρόεδρο της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, δείχνουν πώς οι Αρχές της Αργεντινής παρακολουθούσαν τη ζωή του Μένγκελε σε όλη τη Νότια Αμερική, αλλά ποτέ δεν τον συνέλαβαν, όπως αναφέρει ο Solly Boussidan του Fox News Digital. Η τότε κυβέρνηση της Αργεντινής ήταν γνωστή για την προστασία των ναζί, επιτρέποντας σε μια υπόγεια κοινότητα να ευδοκιμήσει, σύμφωνα με το Reuters. Οι αναφορές παρακολούθησης, τα αρχεία μετανάστευσης και οι μυστικές αναφορές δίνουν εικόνα διάσπαρτων προσπαθειών επιβολής του νόμου, τις οποίες εκμεταλλεύτηκε ο διεστραμμένος γιατρός.
Ο Μένγκελε μπήκε στην Αργεντινή το 1949 με ιταλικό διαβατήριο χρησιμοποιώντας το όνομα Χέλμουτ Γκρέγκορ και ξεκίνησε μια νέα ζωή. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950, τα έγγραφα αποδεικνύουν ότι οι Αρχές γνώριζαν ότι ο «Άγγελος του Θανάτου» βρισκόταν ανάμεσά τους, σύμφωνα με ανάλυση των ισπανόφωνων αρχείων από το Fox.
Πειράματα σε δίδυμα που πάντα κατέληγαν σε θάνατο
Αποκόμματα εφημερίδων στα αρχεία περιλαμβάνουν μια ανατριχιαστική, αχρονολόγητη συνέντευξη με ένα από τα θύματα του Μένγκελε, τον Χοσέ Φουρμάνσκι. «Συγκέντρωνε δίδυμα κάθε ηλικίας στο στρατόπεδο και τα υπέβαλλε σε πειράματα που πάντα κατέληγαν σε θάνατο. Από παιδιά, ηλικιωμένους και γυναίκες… τι φρίκη», δήλωσε ο Φουρμάνσκι στη συνέντευξη, σύμφωνα με τη nypost.
Το 1956, ο Μένγκελε ζήτησε το αρχικό του πιστοποιητικό γέννησης από τη Δυτική Γερμανική Πρεσβεία στο Μπουένος Άιρες και άρχισε, σοκαριστικά, να χρησιμοποιεί το πραγματικό του όνομα, ζητώντας την επανεκτύπωση εγγράφων ταυτότητας. Ένα υπόμνημα που συνέταξαν οι Αρχές έναν χρόνο αργότερα αναφέρει ότι ο Μένγκελε «εξήγησε» γιατί εισήλθε αρχικά στην Αργεντινή με ψευδές όνομα. «Εμφανιζόταν νευρικός, αναφέροντας ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου είχε υπηρετήσει ως ιατρός των SS στην Τσεχοσλοβακία, όπου ο Ερυθρός Σταυρός τον χαρακτήρισε “πολεμικό εγκληματία”», αναφέρει το υπόμνημα.
Οι Αρχές της Αργεντινής γνώριζαν ότι ο Μένγκελε ζούσε στην Καραπάτσι, μια πόλη στα περίχωρα του Μπουένος Άιρες και ότι είχε παντρευτεί τη χήρα του αδελφού του. Επιπλέον, είχαν γνώση ότι ο πατέρας του τον είχε επισκεφτεί, πιθανόν για να επενδύσει στη νέα ιατρική επιχείρηση του διεστραμμένου γιατρού.
Το ένταλμα σύλληψης
Το 1959, η Δυτική Γερμανία εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον Μένγκελε, ζητώντας την έκδοσή του, αλλά τοπικός δικαστής το απέρριψε, χαρακτηρίζοντας το ως «πολιτική δίωξη». Η αποτυχία της έκδοσης οδήγησε σε διεθνή πίεση προς την Αργεντινή, με αποτέλεσμα ο Μένγκελε να διαφύγει στην Παραγουάη, όπου έλαβε υπηκοότητα. Όταν οι Αρχές της Αργεντινής τελικά ερεύνησαν το ιατρικό του εργαστήριο στο Μπουένος Άιρες, ο ναζί είχε ήδη διαφύγει.
Μετά τη διαφυγή του, τα έγγραφα δείχνουν ότι οι Αρχές της Αργεντινής βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό σε ξένες ειδησεογραφικές αναφορές για να παρακολουθήσουν τον Μένγκελε. Περί το 1960, ο διεστραμμένος γιατρός βρήκε τελικά ασφαλές καταφύγιο στη Βραζιλία, προστατευόμενος από αγρότες γερμανικής καταγωγής.
Ο Μένγκελε πέθανε από εγκεφαλικό, ενώ κολυμπούσε κοντά στην παραθαλάσσια πόλη Μπερτιόγκα. Θάφτηκε με ψευδώνυμο, αλλά έρευνα οδήγησε στην εκταφή του το 1985. Σήμερα, τα οστά του χρησιμοποιούνται για τη διδασκαλία της ιατροδικαστικής στο Ιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο.
