Σε μια διαδικτυακή καταιγίδα που περιλάμβανε περισσότερες από 30 αναρτήσεις στο Truth Social μέσα σε λιγότερες από τρεις ώρες, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επανέλαβε την απειλή του να εξαπολύσει επίθεση εναντίον της Νιγηρίας. Μιλώντας μπροστά από ένα βήμα, κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι επιτρέπει τη μαζική σφαγή χριστιανών χωρίς καμία αντίδραση και προειδοποίησε πως μπορεί να στείλει αμερικανικά στρατεύματα «με τα όπλα να αστράφτουν, για να εξαλείψουν ολοκληρωτικά τους ισλαμιστές τρομοκράτες που διαπράττουν αυτές τις φρικτές θηριωδίες».
Αν και αρχικά προκλήθηκε σύγχυση σχετικά με το αν το βίντεο ήταν προϊόν τεχνητής νοημοσύνης, το μήνυμα του Τραμπ προς τη χώρα ήταν ξεκάθαρο: «Αν επιτεθούμε, θα είναι γρήγορα, σκληρά και γλυκά». Οι δηλώσεις αυτές προκάλεσαν σοκ στη Νιγηρία, ιδιαίτερα μετά την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να προσθέσει τη χώρα στη λίστα των ΗΠΑ με τα «κράτη ιδιαίτερης ανησυχίας» για παραβιάσεις της θρησκευτικής ελευθερίας, μαζί με την Κίνα, το Αφγανιστάν και άλλες χώρες.
Ο Μοχάμεντ Ίντρις, υπουργός Πληροφοριών της Νιγηρίας, απάντησε έντονα στις προειδοποιήσεις του Τραμπ, χαρακτηρίζοντας τους ισχυρισμούς περί γενοκτονίας χριστιανών «ψευδείς, αβάσιμους, απεχθείς και διχαστικούς». Παράλληλα, ο πρόεδρος Μπόλα Άχμεντ Τινούμπου αρνήθηκε ότι η χώρα του είναι «θρησκευτικά μισαλλόδοξη».
Το ερώτημα που προκύπτει είναι από πού πηγάζουν οι κατηγορίες για μαζικές δολοφονίες χριστιανών και αν πρόκειται για ψέματα, με αποτέλεσμα ο Τραμπ να διατάξει το Πεντάγωνο να καταρτίσει σχέδια στρατιωτικής επέμβασης.
Περίπλοκη η κατάσταση
Σύμφωνα με ειδικούς της περιοχής, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη από έναν απλό θρησκευτικό πόλεμο μεταξύ χριστιανών και ισλαμιστών τρομοκρατών. Είναι γεγονός ότι οι θάνατοι αυξάνονται δραματικά στη Νιγηρία: τουλάχιστον 2.266 άνθρωποι σκοτώθηκαν μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 2025, σε σύγκριση με 2.194 συνολικά το 2024, σύμφωνα με την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της χώρας.
Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν τόσο χριστιανούς όσο και μουσουλμάνους, που αποτελούν περίπου τον ίδιο αριθμό στον πληθυσμό των 232 εκατομμυρίων κατοίκων. Οι χριστιανοί κατοικούν κυρίως στα νότια και οι μουσουλμάνοι στα βόρεια, όπου οι δολοφόνοι δεν κάνουν διακρίσεις με βάση τη θρησκεία.
Παρ’ όλα αυτά, οι δολοφονίες χριστιανών αμάχων κυριαρχούν στα διεθνή πρωτοσέλιδα, προκαλώντας οργή στη χριστιανική ευαγγελική βάση του Τραμπ. Τουλάχιστον 100 άνθρωποι δολοφονήθηκαν τον Ιούνιο σε μαζική σφαγή στο χωριό Γελουάτα, στην πολιτεία Μπένου του κεντροβόρειου τμήματος της χώρας. Οι περισσότεροι κάτοικοι κοιμούνταν όταν οι δράστες εισέβαλαν μέσα στη νύχτα και στη βροχή, ανοίγοντας πυρ και πυρπολώντας σπίτια. Όσοι δεν κάηκαν ζωντανοί προσπάθησαν να διαφύγουν αναζητώντας καταφύγιο στην εκκλησία, στο σχολείο και στα παζάρια του χωριού, όμως μάταια, καθώς οι επιτιθέμενοι τους καταδίωξαν ανελέητα.
Οι περισσότεροι από τους δράστες ήταν ένοπλοι ληστές ή ένοπλοι βοσκοί, κυρίως Φουλάνι, μια φυλή μουσουλμανικής πλειοψηφίας. Τον Απρίλιο σημειώθηκε επίσης αιματοχυσία στην περιοχή Μπάσα της μεσοβόρειας Νιγηρίας, γνωστής ως «σιτοβολώνας» της χώρας. Περίπου 40 άτομα της αγροτικής κοινότητας Ζάικε στην πολιτεία Πλατό σφαγιάστηκαν, ανάμεσά τους παιδιά και ηλικιωμένοι που δεν πρόλαβαν να ξεφύγουν. Και πάλι οι ύποπτοι ήταν μουσουλμάνοι βοσκοί, γεγονός που πυροδότησε αντιδράσεις από χριστιανούς ακτιβιστές που καταγγέλλουν συστηματικές διώξεις.
Αναλυτές, ωστόσο, τονίζουν ότι τέτοιες επιθέσεις δεν έχουν να κάνουν με τη θρησκεία ή την εθνότητα, αλλά με τη μάχη για τη γη και τους φυσικούς πόρους. Η μετατροπή αυτής της σύγκρουσης σε θρησκευτική, όπως προειδοποιούν, είναι επικίνδυνη και απειλεί να εντείνει τη βία σε μια ήδη τεταμένη περιοχή.
Ο Μαλίκ Σάμιουελ, ανώτερος ερευνητής στο Good Governance Africa, δήλωσε στην Daily Mail ότι εξεπλάγη από τα σχόλια του Τραμπ περί «υπαρξιακής απειλής» για τους χριστιανούς της Νιγηρίας, καθώς πίστευε πως ο Αμερικανός πρόεδρος «θα είχε όλα τα στοιχεία σωστά». «Όποιος γνωρίζει την πολιτική της Νιγηρίας ξέρει ότι δεν υπάρχει γενοκτονία χριστιανών και πως τέτοιοι ισχυρισμοί είναι υπερβολικοί», είπε.
Αντίθετα, πρόσθεσε, «η σύγκρουση στη βόρεια-κεντρική Νιγηρία οφείλεται κυρίως στον ανταγωνισμό για γη και νερό», όχι σε θρησκευτική προκατάληψη. Επειδή οι περισσότεροι αγρότες είναι χριστιανοί και οι περισσότεροι βοσκοί μουσουλμάνοι, η βία εκδηλώνεται κατά μήκος θρησκευτικών γραμμών, αλλά αυτή δεν είναι η ρίζα του προβλήματος.
Στο παρελθόν, οι δύο ομάδες συνεργάζονταν: κατά τη βροχερή περίοδο οι βοσκοί απομακρύνονταν, επιτρέποντας στους αγρότες να καλλιεργήσουν, και μετά τη συγκομιδή τα ζώα έτρωγαν τα υπολείμματα των καλλιεργειών, ενώ η κοπριά τους λίπαινε τη γη για την επόμενη σεζόν. Όμως, λόγω της ταχείας πληθυσμιακής αύξησης και της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης, «η γη μειώνεται», είπε ο Σάμιουελ. Οι αγρότες αναγκάζονται να καλλιεργούν όλο τον χρόνο, περιορίζοντας το διάστημα που οι βοσκοί μπορούν να βόσκουν τα κοπάδια τους, κάτι που οδηγεί αναπόφευκτα σε συγκρούσεις.
Όταν παλαιότερα προέκυπταν διαφορές, οι κοινότητες μπορούσαν να απευθυνθούν στους τοπικούς ηγέτες για διαμεσολάβηση. Σήμερα, η πολιτικοποίηση της κρίσης έχει καταστήσει τη διπλωματία σχεδόν αδύνατη, με αποτέλεσμα αιματηρές συγκρούσεις.
Οι τζιχαντιστικές οργανώσεις
Η κρίση στη Νιγηρία δεν περιορίζεται μόνο στη διαμάχη αγροτών και βοσκών. Τζιχαντιστικές οργανώσεις όπως η Μπόκο Χαράμ και το παρακλάδι της, το Ισλαμικό Κράτος Επαρχίας Δυτικής Αφρικής (ISWAP), διεξάγουν ανταρτοπόλεμο από το 2009, έχοντας σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες και εκτοπίσει εκατομμύρια ανθρώπους.
Αν και ο Τραμπ κατηγορεί «ριζοσπάστες ισλαμιστές» για τη σφαγή των χριστιανών, οι περισσότεροι από τους νεκρούς των τρομοκρατών είναι μουσουλμάνοι που θεωρούνται «ανεπαρκώς πιστοί». Σύμφωνα με το Armed Conflict Location and Event Data (ACLED), σημειώθηκαν 20.409 θάνατοι από 11.862 επιθέσεις εναντίον αμάχων στη Νιγηρία από τον Ιανουάριο του 2020 έως τον Σεπτέμβριο του 2025. Από αυτές, 385 επιθέσεις ήταν στοχευμένες εναντίον χριστιανών, προκαλώντας 317 θανάτους, ενώ την ίδια περίοδο σημειώθηκαν 417 θάνατοι μουσουλμάνων σε 196 επιθέσεις.
Το επίκεντρο της σύγκρουσης της Μπόκο Χαράμ είναι στα βορειοανατολικά, στις πολιτείες Μπόρνο, Ανταμάουα και Γιόμπε, όπου τα περισσότερα θύματα είναι μουσουλμάνοι. «Παρά τη ρητορική της Μπόκο Χαράμ ή τις δηλώσεις του ISWAP ότι επιτίθενται σε χριστιανούς, βλέπουμε περισσότερους μουσουλμάνους θύματα, επειδή η περιοχή έχει μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό», δήλωσε η Μίριαμ Αντά, βοηθός ερευνήτρια στο ACLED.
Οι μουσουλμάνοι επίσης πλήττονται από ένοπλες εγκληματικές ομάδες στα βορειοδυτικά, στις πολιτείες Κατσίνα, Καμπί, Ζαμφάρα και Σοκότο, όπου απάγονται και οι οικίες τους λεηλατούνται. Τον Αύγουστο, ένοπλοι εισέβαλαν σε τζαμί στην Κατσίνα, σκοτώνοντας 17 προσκυνητές κατά τη διάρκεια της πρωινής προσευχής.
Στο στόχαστρο οι χριστιανοί
Βεβαίως, τόσο οι ληστές όσο και η Μπόκο Χαράμ έχουν στοχοποιήσει και χριστιανούς. Το 2014, η Μπόκο Χαράμ απήγαγε 276 κυρίως χριστιανές μαθήτριες από σχολείο στην πόλη Τσίμποκ της πολιτείας Μπόρνο, όπου έδιναν εξετάσεις. Από αυτές, 82 κατάφεραν να διαφύγουν, ενώ 103 απελευθερώθηκαν μεταξύ 2016 και 2017 σε ανταλλαγή κρατουμένων. Τουλάχιστον 91 κορίτσια παραμένουν αγνοούμενα, ενώ πάνω από 1.400 μαθητές έχουν απαχθεί από τότε, χρησιμοποιούμενα για λύτρα, αναγκαστικούς γάμους ή εμπορία ανθρώπων.
«Το συμπέρασμα είναι ότι άμαχοι πεθαίνουν άδικα», τόνισε η Αντά, ανεξάρτητα από το αν είναι χριστιανοί ή μουσουλμάνοι. Η Μπόκο Χαράμ εφαρμόζει μεθόδους ακραίας βίας χωρίς διάκριση, «συχνά λεηλατούν χωριά και σκοτώνουν όσους βρίσκουν μπροστά τους», πρόσθεσε. «Έχουμε δει και δημόσιες εκτελέσεις, βιντεοσκοπημένες για προπαγάνδα, με πυροβολισμούς εξ επαφής και αποκεφαλισμούς», συμπλήρωσε.
Το ISWAP και η Μπόκο Χαράμ βρίσκονται σε συνεχή σύγκρουση για τον έλεγχο εδαφών από το 2016, κυρίως γύρω από τη λίμνη Τσαντ, η οποία αποτελεί καταφύγιο και βάση επιχειρήσεων. Πρόσφατα, ξέσπασαν νέες μάχες ανάμεσα στις δύο οργανώσεις στο Ντόγκον Τσίκου, με περίπου 200 μαχητές του ISWAP να σκοτώνονται, σύμφωνα με τον Μπαμπακούρα Κόλο, μέλος φιλοκυβερνητικής πολιτοφυλακής.
Ένας πρώην τζιχαντιστής της Μπόκο Χαράμ, που έχει αποκηρύξει τη βία, επιβεβαίωσε ότι «περίπου 200 μαχητές του ISWAP σκοτώθηκαν» και ότι κατασχέθηκαν τα όπλα τους. Η Μπόκο Χαράμ έχασε τέσσερις άνδρες, σύμφωνα με τον ίδιο, που ζήτησε να αναφερθεί μόνο ως Σαντίκου. «Αυτή ίσως να είναι η χειρότερη σύγκρουση μεταξύ των δύο οργανώσεων από τότε που άρχισαν να πολεμούν μεταξύ τους», πρόσθεσε.
Βίντεο που κυκλοφορούν δείχνουν πτώματα μέσα σε βάρκες, βουτηγμένες στο αίμα. Από το 2021, όταν ο ηγέτης της Μπόκο Χαράμ, Αμπούμπακαρ Σεκάου, σκοτώθηκε σε συγκρούσεις στη Σαμπίσα, οι δύο οργανώσεις μάχονται για κυριαρχία. Μερικοί μαχητές ενώθηκαν με το ISWAP για να αποφύγουν εκτελέσεις, άλλοι παραδόθηκαν στον στρατό, ενώ οι υπόλοιποι διέφυγαν σε νησιά υπό τον έλεγχο του διαδόχου του Σεκάου, Μπακούρα Μπουντούμα.
Η σύγκρουση έχει κοστίσει τη ζωή σε περισσότερους από 40.000 ανθρώπους και έχει εκτοπίσει περίπου δύο εκατομμύρια στο μουσουλμανικό βορειοανατολικό τμήμα της Νιγηρίας, ενώ η βία έχει εξαπλωθεί σε γειτονικές χώρες όπως ο Νίγηρας, το Τσαντ και το Καμερούν, προκαλώντας τη δημιουργία περιφερειακής στρατιωτικής δύναμης για την καταπολέμηση των τζιχαντιστών.
