Μια κομβική στιγμή για τη Μέση Ανατολή έλαβε χώρα στον Λευκό Οίκο, όπου το βράδυ της Δευτέρας 29/9 ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου παρουσίασαν ένα ειρηνευτικό σχέδιο που φιλοδοξεί να βάλει τέλος στον πόλεμο της Γάζας.
Η αποδοχή του «σχεδίου Τραμπ» από το Ισραήλ, ύστερα από τρεις ώρες εντατικών διαπραγματεύσεων και συνεννοήσεων με τον εμίρη του Κατάρ, χαρακτηρίστηκε από τον Αμερικανό πρόεδρο ως «Ιστορική μέρα για την ανθρωπότητα». Για πρώτη φορά μετά από μήνες συγκρούσεων, διαφαίνεται μια συγκεκριμένη πορεία για κατάπαυση του πυρός και νέο πλαίσιο συνύπαρξης, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να ηγούνται της διεθνούς πρωτοβουλίας.
Ο Λευκός Οίκος παρουσίασε την πρόταση 20 σημείων, η οποία, όπως αναφέρει, θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεσο τερματισμό του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα, που έχει προκαλέσει τον θάνατο περισσότερων από 66.000 Παλαιστινίων και έχει αφήσει τον παλαιστινιακό θύλακα σε ερείπια.
Εφόσον το σχέδιο γίνει αποδεκτό και από τις δύο πλευρές, ο πόλεμος θα λήξει άμεσα. Όλοι οι αιχμάλωτοι που κρατούνται στη Γάζα, ζωντανοί ή νεκροί, θα επιστραφούν μέσα σε 72 ώρες, ενώ θα απελευθερωθούν Παλαιστίνιοι κρατούμενοι. Η Λωρίδα της Γάζας θα διοικείται προσωρινά από μια παλαιστινιακή τεχνοκρατική κυβέρνηση, χωρίς ρόλο της Χαμάς, και το Ισραήλ δεν θα προσαρτήσει τη Γάζα.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου αποδέχθηκε το σχέδιο του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, η Χαμάς που πήρε την πρόταση δήλωσε πως θα την εξετάσει.
Τα βασικά σημεία του σχεδίου Τραμπ για τη Γάζα
- Η Γάζα θα μετατραπεί σε αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη χωρίς τρομοκρατία, που δεν θα απειλεί τους γείτονές της.
- Θα αναπτυχθεί εκ νέου για όφελος των κατοίκων της.
- Αν το σχέδιο γίνει αποδεκτό, ο πόλεμος λήγει άμεσα. Ο ισραηλινός στρατός θα αποσυρθεί στη συμφωνημένη γραμμή, προκειμένου να προετοιμαστεί η απελευθέρωση αιχμαλώτων. Όλες οι στρατιωτικές επιχειρήσεις θα παγώσουν.
- Μέσα σε 72 ώρες από τη δημόσια αποδοχή, όλοι οι αιχμάλωτοι – ζωντανοί και νεκροί – θα επιστραφούν.
- Μετά την επιστροφή τους, το Ισραήλ θα απελευθερώσει 250 ισοβίτες και 1.700 Παλαιστινίους που συνελήφθησαν μετά την 7η Οκτωβρίου 2023, συμπεριλαμβανομένων όλων των γυναικών και παιδιών. Για κάθε Ισραηλινό όμηρο που επιστρέφεται νεκρός, θα παραδοθούν οι σοροί 15 Παλαιστινίων.
- Όσα μέλη της Χαμάς δεσμευτούν σε ειρηνική συνύπαρξη και παράδοση των όπλων θα τύχουν αμνηστίας. Όσοι επιθυμούν να φύγουν θα έχουν ασφαλή διέλευση σε άλλες χώρες.
- Η ανθρωπιστική βοήθεια θα εισέλθει άμεσα στη Γάζα, με προτεραιότητα στην αποκατάσταση υποδομών (νερό, ηλεκτρισμός, αποχέτευση), νοσοκομείων, αρτοποιείων και στην απομάκρυνση ερειπίων.
Διοίκηση και διεθνής εποπτεία
- Η διανομή βοήθειας θα γίνεται από τον ΟΗΕ, την Ερυθρά Ημισέληνο και άλλους διεθνείς οργανισμούς. Το πέρασμα της Ράφα θα λειτουργεί με τον ίδιο μηχανισμό που είχε συμφωνηθεί στις 19 Ιανουαρίου 2025.
- Η Γάζα θα διοικείται προσωρινά από μια τεχνοκρατική, μη πολιτική παλαιστινιακή επιτροπή, με συμμετοχή διεθνών εμπειρογνωμόνων. Την εποπτεία θα έχει νέο διεθνές μεταβατικό όργανο, το «Συμβούλιο Ειρήνης», με επικεφαλής τον πρόεδρο Τραμπ και συμμετοχή πρώην και νυν ηγετών, όπως ο Τόνι Μπλερ.
- Αυτό το όργανο θα καθορίσει το πλαίσιο και τη χρηματοδότηση για την ανασυγκρότηση της Γάζας, μέχρι η Παλαιστινιακή Αρχή να ολοκληρώσει το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και να αναλάβει ξανά τον έλεγχο.
Οικονομική ανάπτυξη και ειδική ζώνη
- Θα δημιουργηθεί σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης, με τη συμβολή ειδικών που έχουν σχεδιάσει σύγχρονες πόλεις της Μέσης Ανατολής. Θα εξεταστεί η ίδρυση ειδικής οικονομικής ζώνης με προνομιακούς δασμούς και εμπορικές συμφωνίες.
- Οι κάτοικοι της Γάζας δεν θα υποχρεωθούν να φύγουν· όσοι επιθυμούν θα μπορούν να επιστρέψουν ελεύθερα.
Αφοπλισμός και ασφάλεια
- Η Χαμάς και άλλες οργανώσεις δεν θα έχουν κανέναν ρόλο στη διοίκηση. Όλες οι στρατιωτικές υποδομές θα καταστραφούν, ενώ θα εφαρμοστεί πρόγραμμα αποστρατιωτικοποίησης με διεθνή εποπτεία και χρηματοδότηση.
- Οι ΗΠΑ θα συνεργαστούν με αραβικές και διεθνείς χώρες για τη δημιουργία Διεθνούς Δύναμης Σταθεροποίησης (ISF), που θα εκπαιδεύσει Παλαιστίνιους αστυνομικούς και θα συνεργαστεί με την Ιορδανία και την Αίγυπτο. Το Ισραήλ θα αποσυρθεί σταδιακά, διατηρώντας προσωρινά μόνο μια περιμετρική δύναμη ασφαλείας.
Πολιτική προοπτική και διάλογος
- Αν η Χαμάς καθυστερήσει ή απορρίψει το σχέδιο, η βοήθεια και η ανάπτυξη θα προχωρήσουν στις περιοχές που θα περάσουν στον έλεγχο της ISF.
- Θα ξεκινήσει διαθρησκειακός διάλογος με στόχο την καλλιέργεια ανεκτικότητας και ειρηνικής συνύπαρξης.
- Η πρόοδος στην ανοικοδόμηση και η μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής ενδέχεται να δημιουργήσουν, σύμφωνα με το σχέδιο, τις προϋποθέσεις για παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και κρατική υπόσταση.
- Οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν διάλογο Ισραήλ–Παλαιστινίων για μια πολιτική προοπτική ειρηνικής και ευημερούσας συνύπαρξης.
Πολλές χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων αραβικών και μουσουλμανικών κρατών, χαιρέτισαν το ειρηνευτικό σχέδιο που παρουσίασε χθες Δευτέρα ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας.
Αραβικές και μουσουλμανικές χώρες
Η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Τουρκία, η Ινδονησία και το Πακιστάν χαιρέτισαν «τον ρόλο του αμερικανού προέδρου και τις ειλικρινείς προσπάθειές του με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα».
Παράλληλα, επιβεβαίωσαν «τη βούλησή τους να συνεργαστούν με θετικό και εποικοδομητικό τρόπο με τις ΗΠΑ και τα ενδιαφερόμενα μέρη για την οριστικοποίηση της συμφωνίας και τη διασφάλιση της εφαρμογής της».
Στην Ευρώπη
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα κάλεσε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη «να αδράξουν αυτήν την στιγμή για να δώσουν μια πραγματική ευκαιρία στην ειρήνη». Όπως αναφέρει σε μήνυμά του στην πλατφόρμα Χ, «η κατάσταση στη Γάζα είναι αφόρητη. Οι εχθροπραξίες πρέπει να σταματήσουν και όλοι οι όμηροι πρέπει να απελευθερωθούν αμέσως».
Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν χαιρέτισε τη δέσμευση του Ντόναλντ Τραμπ με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα και την απελευθέρωση όλων των ομήρων. Εκφράζοντας την ελπίδα πως και το Ισραήλ θα αναλάβει τις δεσμεύσεις που του αναλογούν, ο Μακρόν υπογράμμισε σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ πως «η Χαμάς δεν έχει άλλη επιλογή από το να απελευθερώσει άμεσα όλους τους ομήρους και να ακολουθήσει αυτό το σχέδιο».
Το Λονδίνο «υποστηρίζει σθεναρά» τις προσπάθειες του Ντόναλντ Τραμπ με στόχο «τον τερματισμό των εχθροπραξιών, την απελευθέρωση των ομήρων και τη διασφάλιση της παροχής επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας στον πληθυσμό της Γάζας», τόνισε ο βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ.
Η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία έκανε λόγο για «ένα φιλόδοξο σχέδιο για σταθεροποίηση, την ανοικοδόμηση και την ανάπτυξη της Λωρίδας της Γάζας», θεωρώντας πως πρόκειται για «σημείο καμπής» στη σύγκρουση. Η Ρώμη προέτρεψε τα εμπλεκόμενα μέρη «να αξιοποιήσουν αυτήν την ευκαιρία και να αποδεχθούν το σχέδιο».
Από την πλευρά του, ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ δήλωσε ότι «επιτέλους, οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι μπορούν να ελπίζουν ότι αυτός ο πόλεμος θα τελειώσει σύντομα». «Αυτή η ευκαιρία δεν πρέπει να χαθεί. Η Χαμάς πρέπει να την εκμεταλλευθεί. Προτρέπω όλους εκείνους που μπορούν να επηρεάσουν τη Χαμάς, να το κάνουν τώρα», τόνισε ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας.
Τόνι Μπλερ
Ο βρετανός πρώην πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, ο οποίος προορίζεται να διαδραματίσει ρόλο-κλειδί σε μια επιτροπή που θα επιβλέπει τη μεταβατική περίοδο στη Λωρίδα της Γάζας, χαιρέτισε το σχέδιο Τραμπ ως «τολμηρό και ευφυές».
Αυτό το σχέδιο «μας προσφέρει την καλύτερη ευκαιρία για τον τερματισμό του πολέμου» που μαίνεται εδώ και δύο χρόνια, δήλωσε.
Παλαιστινιακές αντιδράσεις
Η Παλαιστινιακή Αρχή χαιρέτισε τις «ειλικρινείς και αποφαστιστικές προσπάθειες» του Ντόναλντ Τραμπ, εκφράζοντας «εμπιστοσύνη στην ικανότητα» του αμερικανού προέδρου να βρει τον «δρόμο προς την ειρήνη».
Αντιθέτως, ο Παλαιστινιακός Ισλαμικός Τζιχάντ, σύμμαχος της Χαμάς, κατήγγειλε πως το σχέδιο που παρουσίασε ο Τραμπ ισοδυναμεί με «συνταγή για τη συνέχιση της επιθετικότητας εναντίον του παλαιστινιακού λαού και για την ανάφλεξη της περιοχής». Σε ανακοίνωση που εξέδωσε, υπογραμμίζει πως το Ισραήλ επιδιώκει να επιβάλει μέσω των ΗΠΑ όσα δεν κατάφερε να πετύχει με τον πόλεμο.
Επικαλούμενο διπλωματική πηγή, το δίκτυο Al Jazeera μετέδωσε νωρίτερα πως το Κατάρ και η Αίγυπτος παρέδωσαν το σχέδιο Τραμπ στη διαπραγματευτική ομάδα της Χαμάς, η οποία ενημέρωσε πως θα το μελετήσει προσεκτικά.
Τι δήλωσαν Τραμπ-Νετανιάχου
Ο Ντόναλντ Τραμπ, εμφανώς ικανοποιημένος, υπογράμμισε ότι η προτεραιότητα είναι η γρήγορη επιστροφή των αιχμαλώτων και η αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας. Παρουσίασε το σχέδιο ως «την αρχή του τέλους της τυραννίας της τρομοκρατίας», ενώ έστειλε σαφές μήνυμα προς τη Χαμάς: αν αρνηθεί, «ο Μπίμπι θα έχει την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ για να κάνει ό,τι πρέπει να κάνει».
Από την πλευρά του, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου ευχαρίστησε τον Τραμπ, αποκαλώντας τον «τον πιο σπουδαίο φίλο που είχε ποτέ το Ισραήλ στον Λευκό Οίκο». Στήριξε ανεπιφύλακτα το σχέδιο, το οποίο χαρακτήρισε «βήμα προς την οριστική λήξη του πολέμου». Όπως τόνισε, ο στόχος είναι «η επιστροφή των ομήρων, η αποστρατικοποίηση της Χαμάς, η δημιουργία ζώνης ασφαλείας γύρω από τη Γάζα και η διοίκησή της χωρίς τη Χαμάς, ώστε να μην απειλήσει ποτέ ξανά το Ισραήλ».
