Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολόντιμιρ Ζελένσκι, βρίσκεται σε ένα αδύνατο δίλημμα: να ρισκάρει την οργή του Ντόναλντ Τραμπ ή να αποδεχθεί μια γρήγορη συμφωνία για να τερματιστεί ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, πληρώνοντας όμως το υψηλό τίμημα της παραχώρησης εδαφών για αόριστες εγγυήσεις ασφαλείας, που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη Μόσχα σε λίγα χρόνια.
Σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg αυτό είναι το υπαρξιακό δίλημμα που αντιμετωπίζει ο Ουκρανός ηγέτης καθώς βρίσκεται ήδη στην Ουάσινγκτον για συνομιλίες με τον πρόεδρο των ΗΠΑ σήμερα. Μετά από μια σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, που απέφυγε την ανακωχή, ο Τραμπ έχει αφήσει τον Ζελένσκι με περιορισμένα περιθώρια ελιγμών.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από την ανάμνηση της προηγούμενης επίσκεψης του Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο τον Φεβρουάριο, η οποία κατέληξε σε έντονη αντιπαράθεση με τον Τραμπ και προσωρινή διακοπή της στρατιωτικής υποστήριξης. Αυτή τη φορά, μια ομάδα Ευρωπαίων ηγετών θα συνοδεύει τον Ζελένσκι, ωστόσο η επιρροή τους είναι αμφίβολη και δεν ήταν πάντα ενωμένοι σε όλες τις θέσεις τους.
Η αποστολή θα επιδιώξει να ξεκαθαρίσει από τον Τραμπ ποιες ακριβώς εγγυήσεις ασφαλείας είναι διατεθειμένος να προσφέρει, καθώς προσπαθεί να οργανώσει μια συνάντηση μεταξύ του Ουκρανού προέδρου και του Πούτιν. Στην ομάδα που συνοδεύει τον Ζελένσκι περιλαμβάνονται άτομα με τα οποία ο Τραμπ έχει αναπτύξει ισχυρούς προσωπικούς δεσμούς, όπως ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε και ο Πρόεδρος της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ.
Πέρα από την αποφυγή νέας διαμάχης και τη διατήρηση του ενδιαφέροντος του Τραμπ για διαμεσολάβηση, οι στόχοι του Ζελένσκι στις συνομιλίες περιλαμβάνουν: την κατανόηση των απαιτήσεων του Πούτιν, τον καθορισμό του χρονοδιαγράμματος για τριμερή συνάντηση και την ώθηση των ΗΠΑ προς αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, σύμφωνα με άτομο που γνωρίζει τα θέματα και ζήτησε να παραμείνει ανώνυμο.
Η επίτευξη αυτών των στόχων θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο, κατά την άποψη Ευρωπαίων αξιωματούχων, ο Πούτιν έχει επηρεάσει τον Τραμπ. Μετά τη σύνοδο της Παρασκευής, ο Τραμπ φάνηκε να ευθυγραμμίζεται εκ νέου με τον Ρώσο πρόεδρο, εγκαταλείποντας την απαίτηση για άμεση ανακωχή ως προϋπόθεση για το άνοιγμα διαπραγματεύσεων. Αντ’ αυτού, δήλωσε ότι θα πιέσει τον Ζελένσκι να δράσει γρήγορα για ένα σχέδιο ειρήνης.
«Ο Πούτιν έχει πολλές απαιτήσεις», δήλωσε ο Ζελένσκι την Κυριακή σε κοινή συνέντευξη Τύπου με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στις Βρυξέλλες, σε μια στάση προετοιμασίας για την επίσκεψη στην Ουάσινγκτον. «Θα χρειαστεί χρόνος για να τις εξετάσουμε όλες . Είναι αδύνατο να γίνει αυτό υπό την πίεση των όπλων», πρόσθεσε, τονίζοντας ότι απαιτείται ανακωχή για «γρήγορη εργασία σε μια τελική συμφωνία».
Η πίεση για το Κίεβο αυξάνεται, καθώς ο Πρόεδρος των ΗΠΑ φάνηκε ανοιχτός στις απαιτήσεις του Πούτιν για παραχώρηση μεγάλων περιοχών στην ανατολική Ουκρανία, που προσπαθεί να καταλάβει ο ρωσικός στρατός και οι σύμμαχοί του από το 2014.
Παρά τις σκληρές απαιτήσεις προς την Ουκρανία, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ΗΠΑ είναι πλέον έτοιμες να υποστηρίξουν μια συμφωνία. Μετά τη συνάντησή του με τον Πούτιν, ο Τραμπ είπε στους Ευρωπαίους ηγέτες ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να συμβάλουν σε οποιεσδήποτε εγγυήσεις ασφαλείας και ότι ο Πούτιν ήταν διατεθειμένος να τις αποδεχθεί. Ωστόσο, παραμένει ασαφές τι είδους εγγυήσεις συζητούνται και τι είναι διατεθειμένος να αποδεχθεί το Κρεμλίνο.
«Καταλήξαμε σε συμφωνία ότι οι ΗΠΑ και άλλες χώρες θα μπορούσαν να προσφέρουν ουσιαστικά γλώσσα παρόμοια με το Άρθρο 5 προς την Ουκρανία», δήλωσε ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, σε συνέντευξή του στο CNN, αναφερόμενος στη διάταξη του ΝΑΤΟ που προβλέπει ότι αν ένας σύμμαχος δεχθεί επίθεση, θεωρείται επίθεση κατά όλων των μελών.
Ο Τραμπ δέχεται επίσης πίεση. Είχε υποσχεθεί ότι μετά την ανάληψη της προεδρίας τον Ιανουάριο θα τερματίσει γρήγορα την πλήρη εισβολή της Ρωσίας, που βρίσκεται πλέον στον τέταρτο χρόνο. Οι προσπάθειές του επικεντρώθηκαν κυρίως στο Κίεβο, αλλά τελικά αναγνώρισε ότι το Κρεμλίνο δεν ήθελε να σταματήσει τον πόλεμο.
Αντί να υποχωρήσει στον Τραμπ, η Ρωσία ενέτεινε τις επιθέσεις. Οι θάνατοι αμάχων αυξήθηκαν, με τον Ιούνιο και τον Ιούλιο να είναι οι πιο φονικοί μήνες σε περισσότερα από τρία χρόνια, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Πριν από τη σύνοδο στην Αλάσκα, ο Τραμπ είχε δηλώσει ότι η άρνηση αποδοχής ανακωχής θα προκαλούσε νέες αυστηρές κυρώσεις κατά της Μόσχας και των χωρών που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο. Μετά τη συνάντηση, που περιλάμβανε επίσημη υποδοχή στον Πούτιν και κοινή διαδρομή στη θωρακισμένη λιμουζίνα του Αμερικανού προέδρου, ο Τραμπ ακύρωσε τις απειλές.
Αντί να τιμωρήσει τον επιτιθέμενο, δήλωσε ότι επιδιώκει πλήρη συμφωνία ειρήνης που περιλαμβάνει «ανταλλαγή εδαφών» και παρότρυνε τον Ζελένσκι να την αποδεχθεί. Την Κυριακή, ο Ουκρανός ηγέτης επανέλαβε ότι δεν θα παραχωρήσει εδάφη ή θα κάνει ανταλλαγή γης.
«Δεδομένης της σημασίας του ζητήματος των εδαφών, θα πρέπει να συζητηθεί μόνο από τους ηγέτες Ουκρανίας και Ρωσίας» σε μια συνάντηση με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, δήλωσε ο Ζελένσκι. «Μέχρι στιγμής, η Ρωσία δεν δείχνει ότι η τριμερής συνάντηση θα πραγματοποιηθεί», συμπλήρωσε.
Η άρνηση του Ζελένσκι να αποδεχθεί εδαφικές απώλειες είναι θέση που συμμερίζεται η πλειοψηφία των Ουκρανών. Ωστόσο, το επίπεδο υποστήριξης έχει εξασθενήσει, καθώς οι αντεπιθέσεις σταματούν και οι απώλειες αυξάνονται. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει ανησυχία ότι περαιτέρω υποχώρηση θα μπορούσε να προκαλέσει μελλοντικές επιθέσεις.
Οι συνομιλίες στην Ουάσινγκτον θα είναι επίσης καθοριστικές για τον Ζελένσκι σε εσωτερικό επίπεδο. Στα τέλη Ιουλίου, αντιμετώπισε την πρώτη πολιτική κρίση από την εισβολή της Ρωσίας, όταν χιλιάδες διαδήλωσαν για την προσπάθειά του να υπονομεύσει τις αντι-διαφθοράς αρχές. Ο Ζελένσκι υπαναχώρησε και αποκατέστησε την ανεξαρτησία των υπηρεσιών που ερευνούν ανώτατους αξιωματούχους.
Η θέση του στις συνομιλίες περιπλέκεται από διαιρέσεις μεταξύ ΗΠΑ, Ουκρανίας και άλλων συμμάχων. Ο Τραμπ πιστεύει ότι η Ρωσία μπορεί να καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία, αν και το Κρεμλίνο έχει καταφέρει να καταλάβει λιγότερο από το ένα πέμπτο της χώρας παρά τον μεγάλο αριθμό θυμάτων, πάνω από 1 εκατομμύριο. Οι Ευρωπαίοι, ωστόσο, ανησυχούν ότι ευνοϊκές συνθήκες θα ενθαρρύνουν τον Πούτιν να διευρύνει την επιθετικότητά του.
«Είναι σημαντικό η Αμερική να συμφωνήσει να συνεργαστεί με την Ευρώπη για να παρέχει εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία», δήλωσε ο Ζελένσκι την Κυριακή. «Αλλά δεν υπάρχουν λεπτομέρειες για το πώς θα λειτουργήσει, ποιος θα είναι ο ρόλος της Αμερικής, ποιος ο ρόλος της Ευρώπης, τι μπορεί να κάνει η ΕΕ. Και αυτός είναι ο κύριος στόχος μας», ανέφερε χαρακτηριστικά.
