Η σταδιακή απομάκρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών από την ευρωπαϊκή ασφάλεια και η όλο και πιο αμφίσημη στάση της Ουάσινγκτον απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία φέρνουν τη Γαλλία μπροστά σε μια ιστορική πρόκληση σύμφωνα με ανάλυση του Politico: να αναλάβει ηγετικό ρόλο τόσο στη στρατιωτική αποτροπή της Ρωσίας όσο και στη διαμόρφωση εγγυήσεων ειρήνης για το Κίεβο.

Για πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αναγκάζονται να σχεδιάσουν σοβαρά την ασφάλειά τους χωρίς να θεωρούν δεδομένη την αμερικανική «ομπρέλα».

Η αμερικανική αποστασιοποίηση αλλάζει τα δεδομένα

Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο επιτάχυνε μια τάση που είχε ήδη διαφανεί εδώ και χρόνια: οι ΗΠΑ μετατοπίζουν το στρατηγικό τους βάρος προς άλλες κατευθύνσεις και αντιμετωπίζουν πλέον την Ευρώπη περισσότερο ως δευτερεύουσα προτεραιότητα.

Η αμφισβήτηση της συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ, η μείωση αμερικανικών στρατευμάτων στην Ανατολική Ευρώπη και η διάθεση απευθείας συνεννόησης με τη Μόσχα – ακόμη και εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία – έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Το βασικό δόγμα της μεταπολεμικής Ευρώπης, ότι οι ΗΠΑ θα εγγυώνται την ασφάλειά της σε κάθε κρίση, παύει πλέον να θεωρείται αξιόπιστο.

Γιατί όλα τα βλέμματα στρέφονται στη Γαλλία

Σε αυτό το νέο περιβάλλον όπως σημειώνει το Politico, η Γαλλία αναδεικνύεται σχεδόν αναγκαστικά σε κεντρικό παίκτη. Είναι η μόνη πυρηνική δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διαθέτει ανεξάρτητη αμυντική βιομηχανία και –σε αντίθεση με άλλες χώρες– έχει εδώ και δεκαετίες προετοιμάσει στρατηγικά το ενδεχόμενο μιας Ευρώπης χωρίς αμερικανική εγγύηση.

Το Παρίσι έχει ήδη κάνει ένα πρώτο βήμα, συνδιαμορφώνοντας με το Λονδίνο έναν «συνασπισμό των προθύμων» που εξετάζει πώς θα μπορούσαν να δοθούν ευρωπαϊκές εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο. Πρόκειται για μια σαφή μετατόπιση: από την παθητική εξάρτηση από τις ΗΠΑ, σε μια πιο αυτόνομη, αλλά και πιο επικίνδυνη, ευρωπαϊκή στρατηγική.

Ηγεσία από ανάγκη, όχι από άνεση

Ωστόσο, η γαλλική φιλοδοξία δεν στηρίζεται σε αδιαμφισβήτητη ισχύ. Ο Εμανουέλ Μακρόν αντιμετωπίζει πολιτική αστάθεια, εσωτερικές αντιδράσεις και την άνοδο της ακροδεξιάς, η οποία αμφισβητεί ανοιχτά τον ρόλο της χώρας στο ΝΑΤΟ και απορρίπτει την ανάπτυξη στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Παράλληλα, η Γερμανία –αν και αυξάνει θεαματικά τις αμυντικές της δαπάνες– παραμένει διστακτική ως προς την ανάληψη στρατιωτικής ηγεσίας. Έτσι, η Γαλλία καλείται να ηγηθεί όχι επειδή είναι απολύτως έτοιμη, αλλά επειδή δεν υπάρχει άλλος πρόθυμος να το κάνει.

Το κρίσιμο ερώτημα της ειρήνης στην Ουκρανία

Η συζήτηση πλέον δεν αφορά μόνο τη συνέχιση της στρατιωτικής στήριξης της Ουκρανίας, αλλά και το ποιος θα εγγυηθεί μια ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία.

Χωρίς τις ΗΠΑ στο προσκήνιο, οι Ευρωπαίοι καλούνται να αποφασίσουν αν είναι διατεθειμένοι να:

  • αναπτύξουν στρατιωτικές δυνάμεις στο ουκρανικό έδαφος,
  • αναλάβουν μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις ασφαλείας,
  • και επωμιστούν το πολιτικό και στρατιωτικό κόστος μιας πιθανής αποτυχίας.

Η Γαλλία εμφανίζεται διατεθειμένη να ανοίξει αυτή τη συζήτηση. Το αν θα τη στηρίξουν οι υπόλοιποι παραμένει ανοιχτό.

Η στιγμή της αλήθειας για την Ευρώπη

Για δεκαετίες, η γαλλική άποψη ότι η Ευρώπη πρέπει να μπορεί να υπερασπιστεί μόνη της τον εαυτό της αντιμετωπιζόταν ως υπερβολική. Σήμερα, αρχίζει να μοιάζει προφητική.

Το ερώτημα, όμως, δεν είναι αν η Γαλλία έχει δίκιο στη στρατηγική της ανάλυση, αλλά αν μπορεί να μετατρέψει τη φιλοδοξία σε πράξη – και αν η υπόλοιπη Ευρώπη είναι έτοιμη να ακολουθήσει.