Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι ένα συχνό φαινόμενο που ενοχοποιείται για υπογονιμότητα, εξ’αιτίας των διαταραχών ωοθυλακιορρηξίας που προκαλεί, και για συμπτώματα υπερανδρογοναιμίας. Η κατάσταση αυτή παρουσιάζεται στο 5-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Συνδέεται με περιβαλλοντικούς και γονιδιακούς παράγοντες, αλλά ακόμη και αλληλεπιδράσεις κατά την ενδομήτρια ανάπτυξη θήλεων εμβρύων μπορούν να επηρεάσουν την εμφάνιση ή μη του συνδρόμου σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Η διάγνωσή του τίθεται όταν υπάρχουν δύο από τις τρεις παρακάτω καταστάσεις:

* Πολυκυστικές ωοθήκες στον υπερηχογραφικό έλεγχο
* Μη τακτική έμμηνος ρύση ή εμφάνιση αυτής μόνο μετά τη λήψη φαρμάκων
* Συμπτώματα υπερανδρογοναιμίας όπως υπερτρίχωση, ακμή ή /και ορμονικός έλεγχος ενδεικτικός της υπερανδρογοναιμίας αυτής.

Από τα παραπάνω θα πρέπει να γίνει σαφές ότι από μόνη της η υπερηχογραφική εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών – εύρημα πολύ συχνό στο γυναικολογικό ιατρείο – δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει και το σύνδρομο. Η διάγνωση του ΣΠΩ γίνεται αφού αποκλειστούν άλλες πιθανές αιτίες με ίδια συμπτωματολογία, όπως παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα, υπερπλασία και όγκοι των επινεφριδίων, καθώς και η υπερπρολακτιναιμία και το σύνδρομο Cushing. Στις περισσότερες περιπτώσεις το ιστορικό, η κλινική εξέταση και ένας αιματολογικός ορμονικός έλεγχος είναι αρκετός για την διαφοροδιάγνωση.

Οι γυναίκες που διαγιγνώσκονται με ΣΠΩ πρέπει να ενημερώνονται για τις συνέπειες του συνδρόμου στην καθημερινότητα τους, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες.

Σε ότι αφορά τις άμεσες συνέπειες αυτές είναι η πιθανότητα δυσκολίας σύλληψης λόγω ανωοθυλακιορρηξίας. ΣΠΩ παρατηρείται στο 70% των γυναικών αυτών. Είναι πιο συχνό στις υπέρβαρες και στις περιπτώσεις αυτές περίπου 5-7% απώλεια βάρους μπορεί να επαναφέρει την τακτική ωορρηξία και να αποκαταστήσει τις πιθανότητες σύλληψης χωρίς καμία άλλη παρέμβαση.

Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης η πιθανότητα αποβολών εμφανίζεται σε πολλές μελέτες έως και 50% όταν για το γενικό πληθυσμό είναι περίπου 15%. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο διαφορετικό ορμονικό προφίλ των γυναικών αυτών, αλλά συναντάται κυρίως στις γυναίκες με ΣΠΩ που έχουν αντοχή στην ινσουλίνη και κατά συνέπεια στις υπέρβαρες. Η ρύθμιση του βάρους προ της κύησης μέσω της τακτικής άσκησης αποτελεί την καλύτερη πρόληψη αυτής της επιπλοκής.

Άλλες άμεσες συνέπειες είναι η πιθανότητα μεγάλης απώλειας αίματος στην περίοδο και η αρκετά αραιή περίοδος. Αυτό μπορεί να συνοδεύεται από έντονο stress λόγω του φόβου μίας ανεπιθύμητης κύησης σε μικρή ηλικία ή μίας πρόωρης κλιμακτηρίου σε μεγαλύτερη.

Η ανδρικού τύπου υπερτρίχωση, δηλαδή σε πρόσωπο, θώρακα και κοιλιακή χώρα συναντάται συχνότατα στις γυναίκες με ΣΠΩ, καθώς επίσης και η ακμή είτε ενηλίκων, είτε αυτή που δεν θεραπεύεται εύκολα με φαρμακευτικά σκευάσματα, είναι πολύ συνηθισμένη.

Από την άλλη οι γυναίκες πρέπει να ενημερώνονται για τους πιθανούς μακροπρόθεσμους κινδύνους στην υγεία τους και να γίνεται λόγος για τακτική άσκηση και διατήρηση φυσιολογικού βάρους. Επειδή συνήθως η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται από γυναικολόγους είναι σημαντική η προσέγγιση αυτών των ασθενών με την πάροδο του χρόνου και από άλλες ειδικότητες.

Γυναίκες με ΣΠΩ που έχουν οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη (ιδιαίτερα αν είναι και οι ίδιες υπέρβαρες) ή είναι άνω των σαράντα ετών παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη και πρέπει να ελέγχονται με δοκιμασία ανοχής γλυκόζης.

Επίσης αν παραπονιούνται για έντονη υπνηλία κατά τη διάρκεια της μέρας ή γνωρίζουν ότι ροχαλίζουν πρέπει να ελέγχονται για άπνοια ύπνου. Μπορούν να εμφανίσουν επιπλοκές στο καρδιοαγγειακό σύστημα, χαρακτηριστικές του μεταβολικού συνδρόμου, όπως υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, παχυσαρκία, υπερινσουλιναιμία και αντοχή στην ινσουλίνη.

Γυναίκες με διάγνωση ΣΠΩ προ της εγκυμοσύνης, όπως αυτές που χρειάζονται πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας για την επίτευξη σύλληψης, πρέπει να ελέγχονται για διαβήτη κύησης πριν τις 20 εβδομάδες.

Όσες ασθενείς με ΣΠΩ που εμφανίζουν αραιή ή καθόλου περίοδο έχουν προδιάθεση να αναπτύξουν υπερπλασία ενδομητρίου ή σπανιότερα, σε μεγαλύτερη ηλικία, καρκίνο ενδομητρίου, γι’αυτό και πρέπει κάθε 3-4 μήνες να γίνεται πρόκληση περιόδου με προγεσταγόνα.

Θεραπεία του συνδρόμου γίνεται με διάφορα μέσα ανάλογα με τα συμπτώματα που θέλουμε να μειώσουμε. Πρωταρχικός στόχος είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής και των συνηθειών, όπως η χαμηλή θερμιδική διατροφή, απώλεια βάρους και τακτική άσκηση. Ένα 5-7% απώλεια βάρους μπορεί να βελτιώσει την αντοχή ινσουλίνης, την ανοχή γλυκόζης και το μεταβολικό σύνδρομο. Αυξάνεται η πιθανότητα αυτόματης ωορρηξίας και κύησης, μειώνονται τα ανδρογόνα και η υπέρταση και μπορεί να ελαχιστοποιηθεί η ακμή.

Τα αντισυλληπτικά και τα φάρμακα για την ευαισθητοποίηση στην ινσουλίνη (όπως η μετφορμίνη) χρησιμοποιούνται για την εξομάλυνση του κύκλου, την ακμή και την υπερτρίχωση, ενώ για τα τελευταία μπορούν να χρησιμοποιηθούν και αντιανδρογόνα, αντιβιοτικά, καλλυντικές κρέμες και ρετινοειδή.

Η υπογονιμότητα οφειλόμενη στο ΣΠΩ, αν και είναι από τις πλέον συχνές, είναι θεραπεύσιμη. Γυναίκες με ΣΠΩ μπορούν και μένουν έγκυες, άλλες φορές αυτόματα άλλες με υποβοήθηση. Είναι σημαντικό να διερευνηθεί από τον ειδικό ιατρό αν υπάρχει και άλλο αίτιο υπογονιμότητας στο ζευγάρι πριν αυτή αποδοθεί αποκλειστικά στις πολυκυστικές ωοθήκες.

Πέρα από την απώλεια βάρους που μπορεί να αποτελέσει αυτόνομη λύση, φαρμακευτικοί παράγοντες όπως η κιτρική κλομιφένη μόνη της ή σε συνδυασμό με μετφορμίνη χρησιμοποιούνται για την πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας σε ασθενείς με ΣΠΩ. Καλό είναι να υπάρχει παρακολούθηση από το γυναικολόγο για την αποφυγή του συνδρόμου υπερδιέγερσης, όπως επίσης πρέπει να γνωστοποιείτε στο ζευγάρι η πιθανότητα πολύδυμης κύησης με τη χρήση των ωοθυλακιορρηκτικών αυτών φαρμάκων.

Σε γυναίκες με ΣΠΩ με φυσιολογικό βάρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί το drilling των ωοθηκών, μία λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση που στόχο έχει τη δημιουργία οπών στις ωοθήκες ώστε να επιτευχθεί αυτόματη ωορρηξία με σκοπό τη σύλληψη. Έχει πολύ συγκεκριμένες ενδείξεις και πέραν από τις πιθανές επιπλοκές που έχει μία οποιαδήποτε χειρουργική πράξη δεν πρέπει να καταστραφεί μεγάλο τμήμα της ωοθήκης γιατί μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα.

Τέλος η εξωσωματική γονιμοποίηση έρχεται να συμπληρώσει την θεραπευτική φαρέτρα του ειδικού για τα ζευγάρια που η απόκτηση ενός παιδιού είναι το κύριο ζητούμενο και το ΣΠΩ ο εμφανής παράγοντας υπογονιμότητας. Στις περιπτώσεις αυτές ο κίνδυνος υπερδιέγερσης των ωοθηκών περιορίζεται σήμερα με τη χρήση εναλλακτικών πρωτοκόλλων και την ευρεία εφαρμογή της κρυοσυντήρησης εμβρύων.

Πηγή: omorfamistika