Πώς θα είχαμε σήμερα… δύο ΑΕΚ

Ένας δικέφαλος αετός, κοινή καταγωγή, άλλα χρώματα, δύο διαφορετικές πόλεις. ΑΕΚ και ΠΑΟΚ έχουν πάρα πολλά πράγματα που τους ενώνουν ως συλλόγους και ταυτοχρόνως τόσα πολλά που τους χωρίζουν…

Για ένα πράγμα καυχιούνται και οι δύο ότι δεν μπορεί να αμφισβητηθεί γι’ αυτούς. Ότι είναι γνήσια τέκνα της προσφυγιάς, που ιδρύθηκαν από ανθρώπους οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Κωνσταντινούπολη και να μετακομίσουν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη για ένα καλύτερο μέλλον.

Η μοίρα τα έφερε αλλιώς, αλλά οι δύο σύλλογοι θα μπορούσαν να έχουν και ίδιο όνομα. Μια «στροφή» στην ιστορία, ωστόσο, έφερε αλλιώς τα πράγματα…

Η κοινή ρίζα των δύο συλλόγων

Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…

Όπως λέει και ένα σύνθημα των οπαδών της ΑΕΚ, «μια ιστορία από την Πόλη» είναι αυτή που περιγράφει τα πρώτα τους βήματα. Στα τέλη του 19ου αιώνα ιδρυόταν ο Αθλητικός Σύλλογος Πέραν. Η επίσημη ιστοσελίδα του συλλόγου δίνει ως έτος ίδρυσης το 1884. Αλλά, η ιστορία ξεκινάει λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1877, όταν ιδρύθηκε ο Αθλητικός Σύλλογος Ερμής στην Κωνσταντινούπολη.

Με την εγκαθίδρυση της κεμαλικής Τουρκίας το 1922, ο Αθλητικός Σύλλογος Πέραν αναγκάστηκε να αλλάξει την επίσημη ονομασία του σε Πέρα Κλουμπ (Pera Kulübü). Ήταν εκείνη η περίοδος που η ομάδα εγκατέλειψε τη χώρα, με πρόσχημα ένα τουρνουά ποδοσφαίρου στη Γαλλία. Όπως αποδείχθηκε, δεν θα επέστρεφε ποτέ ξανά στην Κωνσταντινούπολη, αφού μετά από αυτό το τουρνουά, μετακόμισε μόνιμα στην Ελλάδα.

Το 1923 οι κάτοικοι της Πόλης ίδρυσαν τον Μπεηόγλουσπορ (Beyoğluspor), προς ανάμνηση του συλλόγου που είχε εγκαταλείψει τα πάτρια εδάφη της. Μάλιστα, για να υπάρχει και πιο μεγάλο ενδιαφέρον στις δραστηριότητές του, αναπτύχθηκε μια άτυπη κόντρα με την Τάξιμσπορ, ομάδα της αρμένικης κοινότητας.

Η γέννηση της ΑΕΚ

Η δημιουργία ενός συλλόγου από ανθρώπους που εγκατέλειψαν την Κωνσταντινούπολη για την Ελλάδα έμοιαζε αναγκαία τόσο στην Αθήνα όσο και στη Θεσσαλονίκη. Η αρχή έγινε δύο χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1924, όταν μια παρέα Κωνσταντινουπολιτών της Αθήνας αποφάσισε να ιδρύσει ένα αθλητικό σωματείο, το οποίο θα θύμιζε τις χαμένες πατρίδες. Στις 13 Απριλίου εκείνου του χρόνου, στο κατάστημα αθλητικών ειδών του Κωνσταντίνου Δημόπουλου και των αδερφών Αιμίλιου και Μενελάου Ιωνά, αποφασίστηκε να λάβει… σάρκα και οστά η Αθλητική Ένωση Κωνσταντινούπολης. Έμβλημά της θα ήταν ο δικέφαλος αετός και χρώματά της το κίτρινο και το μαύρο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Η ΑΕΚ από πολύ νωρίς σημείωσε επιτυχίες και απέκτησε τους δικούς της υποστηρικτές. Σταδιακά ενισχύθηκε με παίκτες όπως ο Κώστας Νεγρεπόντης, Κωνσταντινουπολίτης και πρώην ποδοσφαιριστής της Πέρα, που το 1926 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα μετά από επαγγελματική καριέρα σε ομάδες της Γαλλίας.

Την ίδια εποχή, μετά από ενέργειες του συμβούλου της Κεντρικής Επιτροπής Στεγάσεως Προσφύγων, Ιωάννη Χρυσάφη, παραχωρήθηκε για την άθληση των προσφύγων μία έκταση στον Ποδονίφτη. Ήταν ένας χώρος ο οποίος με την εθελοντική εργασία των προσφύγων μετατράπηκε σε γήπεδο.

Η ΑΕΚ εγκαταστάθηκε στο δικό της γήπεδο στη Νέα Φιλαδέλφεια στις 2 Νοεμβρίου του 1930, όταν εγκαινιάστηκε με μεγαλοπρέπεια στο φιλικό 2-2 με τον Ολυμπιακό. Πάντως, οι πρώτες ημέρες του συλλόγου μόνο ήρεμες δεν ήταν, καθώς κάποιοι υποστηρικτές άλλων σωματείων (από αυτούς που είχαν ιδρυθεί ήδη) τους φώναζαν «Τουρκόσπορους», λόγω της προέλευσής τους από την Κωνσταντινούπολη.

Η δημιουργία του ΠΑΟΚ

Η ανάγκη για τους πρόσφυγες της Κωνσταντινούπολης να δημιουργήσουν ένα αθλητικό σωματείο που θα τους εκπροσωπεί ήταν μεγάλη και στη Θεσσαλονίκη. Τον Δεκέμβριο του 1925 ιδρύθηκε η Αθλητική Ένωσις Κωνσταντινουπόλεως) Θεσσαλονίκης, η οποία αποτελούσε το αθλητικό τμήμα της Ένωσης Κωνσταντινουπολιτών Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, επειδή αυτή η ίδρυση έγινε χωρίς την έγκριση της γενικής συνέλευσης του συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών, προκάλεσε σοβαρές διαφωνίες και ρήξη στις σχέσεις των δύο πλευρών. Μάλιστα, οι διαδικασίες για την ίδρυση της ΑΕΚ Θεσσαλονίκης κρίθηκαν ως αντικαταστατικές.

Η… μάχη αυτή έληξε με νίκη της Ένωσης Κωνσταντινουπολιτών. Οι άνθρωποι που αρχικά είχαν την ιδέα της δημιουργίας της ΑΕΚ και οδηγήθηκαν στην έξοδο από τη διοίκηση του συλλόγου αποχώρησαν δυσαρεστημένοι και αποφάσισαν να ιδρύσουν τον Πανθεσσαλονίκειο Αθλητικό Όμιλο Κωνσταντινουπολιτών.

Σαν από κάρμα, τόσο η ΑΕΚ (Αθηνών) όσο και ο ΠΑΟΚ ιδρύθηκαν Απρίλιο. Ήταν ο τέταρτος μήνας του χρόνου όταν αποφασίστηκε η δημιουργία της πιο λαοφιλούς ομάδας της Θεσσαλονίκης. Μάλιστα, το πρώτο καταστατικό του συλλόγου εγκρίθηκε στις 20 Απριλίου 1926, με απόφαση του Πρωτοδικείου της πόλης. Το σήμα της νέας ομάδας αποφασίστηκε ότι θα είναι ένας συνδυασμός τετρακέφαλου τριφυλλιού μέσα σε πέταλο.

Η συγχώνευση ΑΕΚ Θεσσαλονίκης και ΠΑΟΚ

Η δημοφιλία του ΠΑΟΚ ανέβαινε πάρα πολύ εκείνη την εποχή, με την ΑΕΚ Θεσσαλονίκης να «πληγώνεται» φανερά από την ίδρυση του νέου αθλητικού συλλόγου Κωσταντινοπολιτών, καθώς οι καλύτεροι ποδοσφαιριστές της αποφάσισαν να… μετακομίσουν στον «αντίπαλο».

Τον φθινόπωρο του 1927 η ΑΕΚ Θεσσαλονίκης ανακοίνωσε την απόσυρση της ποδοσφαιρικής ομάδας από τα πρωταθλήματα Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια τη διάλυση του ποδοσφαιρικού τμήματος. Το γεγονός αυτό την έκανε να χάσει το έρεισμά της στον κόσμο, καθώς το ποδόσφαιρο ανέκαθεν ήταν αυτό που σαγήνευε τους φιλάθλους. Τότε ήταν που άρχισε να ωριμάζει η ιδέα της συγχώνευσης των δυο συλλόγων.

Ο ΠΑΟΚ είχε δώσει τα… διαπιστευτήριά του στο ποδοσφαιρικό κοινό της πόλης σε ένα παιχνίδι του κόντρα στην ΑΕΚ Θεσσαλονίκης, στις 6 Μαρτίου του 1927, στα πλαίσια του πρωταθλήματος της πόλης, το οποίο και κέρδισε εύκολα με 4-0. Από τότε άρχισε σταδιακά να φθίνει η δημοφιλία της ΑΕΚ, με αποτέλεσμα να παραμείνει ενεργή ως σωματείο μέχρι τον Φεβρουάριο του 1929, με τη συμμετοχή της σε έναν αγώνα ανώμαλου δρόμου που διοργάνωσε η ΧΑΝΘ.

Έναν μήνα αργότερα οι διοικήσεις ΑΕΚ Θεσσαλονίκης και ΠΑΟΚ αποφάσισαν να προχωρήσουν στη συγχώνευση, όχι όμως με την τυπική διαδικασία. Η πρώτη έπαψε να υφίσταται, οι αθλητές της (όσοι είχαν απομείνει και σε όσα τμήματα) ενεγράφησαν στον ΠΑΟΚ, ο οποίος μετακόμισε στα γραφεία και το γήπεδο που διατηρούσε η ΑΕΚ.

Το φιλικό που καθόρισε τα χρώματα

Αν και οι άνθρωποι που ίδρυσαν τον ΠΑΟΚ επέλεξαν ως χρώματα του συλλόγου το άσπρο και το μαύρο, που συμβολίζουν τη χαρά και τη λύπη για τις αλησμόνητες πατρίδες, η ιστορία ίσως να ήταν και σε αυτήν την περίπτωση διαφορετική, εάν σε ένα φιλικό του… προγόνου του ΠΑΟΚ (της ΑΕΚ Θεσσαλονίκης) με αντίπαλο τον Άρη δεν έμπαινε ως… έπαθλο το κίτρινο και το μαύρο, τα χρώματα της βυζαντινής αυτοκρατορίας, δηλαδή.

Σε αυτό ο Άρης, παρότι έχανε με 2-0 στις αρχές του αγώνα, ισοφάρισε στο ημίχρονο και τελικά κέρδισε με 5-2! Έτσι, διατήρησε τα χρώματα στις εμφανίσεις του, τα οποία χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα. Αυτό το παιχνίδι αποτέλεσε ουσιαστικά την αρχή της μεγάλης κόντρας στη Θεσσαλονίκη μεταξύ του Αρη και του ΠΑΟΚ.

Το παιχνίδι εκείνο επισκιάστηκε από την επίθεση με δολοφονικές προθέσεις ενός φίλου της ΑΕΚ Θεσσαλονίκης προς τον ποδοσφαιριστή, Αλέξανδρο Ζησινόπουλο, όπως κατήγγειλαν μετά τον αγώνα άνθρωποι του Άρη.

Η νέα εποχή έχει… χρυσάφι

Από τότε που καθορίστηκαν τόσο τα σήματα όσο και τα χρώματα των ομάδων, υπήρξαν εποχές που το έμβλημά τους πήρε διαφοροποιήσεις τόσο στην ΑΕΚ όσο και στον ΠΑΟΚ. Η πιο πρόσφατη ήρθε από τους Θεσσαλονικείς, οι οποίοι στο σήμα τους πρόσθεσαν και το χρυσό, που έχει επίσης σκοπό να θυμίζει τις χαμένες πατρίδες.

Όμως, η ΑΕΚ ήταν εκείνη που έκανε το… μεγαλύτερο άλμα στην αισθητική του κόσμου της, η οποία έβαλε στη φανέλα που φορούσε την προηγούμενη σεζόν ένα ιριδίζων χρυσό χρώμα στον δικέφαλο αετό, μέσα σε ένα μαύρο φόντο. Οι φίλαθλοί της δεν χάρηκαν και πολύ από αυτήν την τεχνοτροπία, καθώς χανόταν ο παραδοσιακός χαρακτήρας του εμβλήματος. Έτσι, από τη νέα σεζόν υπάρχει επιστροφή στα… πατροπαράδοτα.

Η ουσία είναι αυτή που δεν αλλάζει. Ο συμβολισμός. Αυτό για το οποίο έχουν να λένε οι οπαδοί των δύο «δικεφάλων». Ότι τα… ξαδέλφια του ελληνικού ποδοσφαίρου, που συγκαταλέγονται στο «Big 4», θα μπορούσαν να έχουν ακόμη και ίδιο όνομα, αλλά κουβαλούν τη δική τους μοναδική ιστορία.

* Οι φωτογραφίες από τα πρώτα χρόνια ίδρυσης των συλλόγων είναι από τις επίσημες ιστοσελίδες των ΠΑΕ ΑΕΚ και ΠΑΟΚ, στο τμήμα ιστορίας τους.