Τι σημαίνει να ζεις καλά και πώς επιτυγχάνεται η ευτυχία; Στον δυτικό κόσμο, έχουμε μάθει να ψάχνουμε την απάντηση μέσα από μια ατομικιστική προσέγγιση, με αυτοβελτίωση, επίτευξη στόχων και ενίσχυση της αυτοπεποίθησης.
Όμως η ιαπωνική κουλτούρα προτείνει έναν διαφορετικό δρόμο. Έναν δρόμο που δεν βασίζεται μόνο στο «εγώ», αλλά στο «εμείς». Που δίνει αξία στις σχέσεις, στη σταθερότητα και στην απλή καθημερινή ομορφιά.
Μέσα από την έρευνα της Ιαπωνίδας ψυχολόγου Yukiko Uchida, αναδεικνύονται τρεις βασικές αρχές που μπορούν να αλλάξουν ριζικά την προσέγγισή μας για την ευτυχία και την ποιότητα ζωής.
Όχι ως κάτι που κατακτάται με κόπο και επιτυχίες, αλλά ως κάτι που χτίζεται ήρεμα, με προσοχή και σύνδεση. Μια ευημερία στην οποία καθοριστικό ρόλο έχουν οι σχέσεις και η κοινωνική υποστήριξη.
«Στην Ιαπωνία, η ευτυχία έχει περισσότερη ισορροπία. Δεν μπορούμε να βασιζόμαστε μόνο στις δυνάμεις μας, γιατί είναι περιορισμένες», σημειώνει η Yukiko Uchida, παρουσιάζοντας στο Psychology Today τις τρεις βασικές αξίες της ιαπωνικής κουλτούρας.
Omoiyari – Καλοσύνη προς τους άλλους και προς τον εαυτό μας
Το omoiyari είναι κάτι παραπάνω από ενσυναίσθηση. Είναι η ικανότητα να καταλαβαίνεις τον άλλον πριν ακόμα μιλήσει, να τον νοιάζεσαι ουσιαστικά και να τον υποστηρίζεις χωρίς να στο ζητήσει. Είναι ένας τρόπος ύπαρξης που δίνει αξία στη συναισθηματική ευφυΐα και την αλληλοϋποστήριξη.
Αλλά το omoiyari δεν περιορίζεται στους άλλους — περιλαμβάνει και τον εαυτό μας. Η φροντίδα προς τις δικές μας ανάγκες είναι επίσης πράξη καλοσύνης. Η ευτυχία, λέει η Uchida, χτίζεται όταν ζούμε σε αρμονία με τον εαυτό μας και τους γύρω μας.
Wabi-sabi – Ομορφιά στην ατέλεια
Το wabi-sabi είναι η αποδοχή της φθοράς, της απλότητας, της μεταβλητότητας. Μας μαθαίνει να βρίσκουμε ομορφιά στα ασήμαντα αλλά και στα «μη τέλεια». Όπως σε μια σύνθεση ikebana, όπου μπουμπούκια και μαραμένα άνθη συνυπάρχουν αρμονικά, έτσι και στη ζωή μας: κάθε φάση έχει τη δική της αξία.
Αντί να κυνηγάμε συνεχώς την τελειότητα ή να αναβάλλουμε τη χαρά «μέχρι να έρθει η κατάλληλη στιγμή», το wabi-sabi μας προτρέπει να δούμε την καθημερινότητά μας με νέα μάτια και η ευτυχία, τελικά, μπορεί να κρύβεται σε μια απλή, μέρα.
Ichi-go ichi-e – Μια στιγμή, μία φορά
Ichi-go ichi-e σημαίνει «μία ζωή, μία συνάντηση». Μια φράση που γεννήθηκε στον κόσμο της ιαπωνικής τελετής τσαγιού, για να μας θυμίσει ότι κάθε στιγμή είναι μοναδική και ανεπανάληπτη. Κάθε κουβέντα, κάθε αγκαλιά, κάθε γεύμα μπορεί να είναι η πρώτη και τελευταία φορά που συμβαίνει με αυτόν ακριβώς τον τρόπο.
Με αυτό το σκεπτικό, δίνουμε προσοχή στη στιγμή και αξία στο παρόν. Με αυτό τον τρόπο το μετατρέπουμε σε δώρο -όχι θεϊκό- αλλά ανθρώπινο, ζωντανό, καθημερινό.
Η ιαπωνική σοφία δεν υπόσχεται εύκολες λύσεις ούτε εντυπωσιακά ξεσπάσματα ευτυχίας. Μιλάει για ανθεκτικότητα, για απλότητα, για σύνδεση. Μας προτείνει να σταθούμε με ήρεμη προσμονή μπροστά στη ζωή — σαν να νιώθουμε πως έρχεται ένας έρωτας (koi no yokan) ή σαν να καταλαβαίνουμε βαθιά πως είμαστε ήδη ευλογημένοι, απλώς επειδή υπάρχουμε.
Και ίσως αυτή να είναι η πιο ουσιαστική ευτυχία: το να είμαστε παρόντες, να νοιαζόμαστε και να θυμόμαστε ότι κάθε στιγμή αξίζει την πλήρη προσοχή μας.
