Λίγα λεπτά στην μπανιέρα ή στη θάλασσα είναι αρκετά για να μεταμορφώσουν τα δάχτυλά μας, σε δάχτυλα ανθρώπου σε βαθιά γηρατειά. Το παράξενο φαινόμενο είναι σε όλους γνωστό, όμως παρέμενε ένα μυστήριο του σώματος – με τις εξηγήσεις να κυμαίνονται από την ώσμωση μέχρι τη… «μαγεία» της φύσης.

Πλέον η επιστήμη έχει την απάντηση. Όχι μόνο μάθαμε τι προκαλεί αυτό το ρυτίδιασμα, αλλά και γιατί είναι τόσο χρήσιμο. Και η αλήθεια είναι πιο εντυπωσιακή απ’ όσο φανταζόμασταν.

Η θεωρία της «ώσμωσης»

Για δεκαετίες, όπως αναφέρει το Vice, οι επιστήμονες εξηγούσαν το ζάρωμα των δαχτύλων των χεριών και των ποδιών με το φαινόμενο της «ώσμωσης». Η ιδέα ήταν απλή: το νερό απορροφάται από τα κύτταρα του δέρματος, τα οποία φουσκώνουν, με αποτέλεσμα το δέρμα να διπλώνει και να ζαρώνεια.

Μάλλον όμως δεν συμβαίνει αυτό. Άνθρωποι με νευρολογικές βλάβες στα χέρια τους δεν εμφανίζουν αυτές τις ρυτίδες. Άρα η διαδικασία ελέγχεται από το νευρικό σύστημα. Όταν βυθίζουμε τα χέρια μας στο νερό, τα αιμοφόρα αγγεία συστέλλονται, μειώνοντας τον όγκο κάτω από την επιδερμίδα και προκαλώντας το χαρακτηριστικό ζάρωμα.

Γιατί όμως ζαρώνουν τα δάχτυλα;

Η πιο πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι τα μοτίβα αυτών των ρυτίδων δεν είναι τυχαία. Εμφανίζονται με την ίδια μορφή κάθε φορά – σαν δακτυλικά αποτυπώματα – και διαμορφώνονται από το πώς είναι «δεμένο» το δέρμα με τους υποκείμενους ιστούς.

Όσο για τον λόγο ύπαρξής τους, έχει να κάνει με την πρόσφυση. Για να βελτιώσουμε το κράτημά μας σε βρεγμένες επιφάνειες, τα χέρια και τα πόδια μας – τα βασικά μας εργαλεία για κίνηση – εξελίχθηκαν ώστε να αντιδρούν στην υγρασία με τον σχηματισμό αυτών των «αυλακώσεων», σαν πέλματα ελαστικών για επιπλέον κράτημα.

Σκέψου έναν πρωτόγονο άνθρωπο που έπρεπε να διασχίσει υγρά βράχια ή να μαζέψει τροφή μέσα στο νερό. Αφού τα άκρα του μουλιάσουν, αποκτούν καλύτερο κράτημα – σαν να παίρνουν +10 πόντους πρόσφυσης.

Και δείκτης υγείας

Πέρα όμως από τη χρηστικότητα, το φαινόμενο μπορεί να μας λέει και κάτι για την υγεία μας. Η ταχύτητα και η συμμετρία του ζαρώματος ίσως λειτουργούν ως μια αντανάκλαση ορισμένων παθήσεων.

Για παράδειγμα, παρότι χρειάζονται περίπου 3,5 λεπτά για να ζαρώσει ένα χέρι που μουλιάζει, άνθρωποι με διαβήτη τύπου 2, κυστική ίνωση, νευρολογικές βλάβες ή ακόμα και πρώιμο Πάρκινσον εμφανίζουν καθυστερημένο, υπερβολικό ή ασύμμετρο ζάρωμα.

Αυτό κάνει τους επιστήμονες και τους γιατρούς να εξετάζουν το ενδεχόμενο αξιοποίησης του φαινομένου ως μια – μη παρεμβατική και χωρίς κόστος – μέθοδο για τον εντοπισμό νευρολογικών ή καρδιαγγειακών προβλημάτων.

Το ζάρωμα των δαχτύλων δεν είναι απλώς μια περίεργη αντίδραση στο νερό, είναι ένα εξελικτικό εργαλείο επιβίωσης και, ταυτόχρονα, ένας δυνητικός δείκτης υγείας. Αυτό το μικρό φαινόμενο του σώματος κρύβει μέσα του μια ολόκληρη ιστορία προσαρμογής και λειτουργίας, από τα βάθη της προϊστορίας.

Την επόμενη φορά που θα κοιτάξεις τα δάχτυλά σου μετά το μπάνιο, θυμήσου: το σώμα σου ξέρει τι κάνει – ακόμα κι όταν νομίζεις ότι απλώς… «ζαρώνει».