Μια έρευνα που έρχεται να ταράξει τα ήδη ταραγμένα νερά της Γεωργίας φέρνει σοβαρές ενδείξεις ότι οι Αρχές χρησιμοποίησαν χημική ουσία της εποχής του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου για την καταστολή αντικυβερνητικών διαδηλώσεων το 2024, έπειτα από μαρτυρίες διαδηλωτών, γιατρών, ειδικών και πληροφοριοδοτών από τα ΜΑΤ.
Διαδηλωτές στην Τιφλίδα είχαν περιγράψει έντονο κάψιμο, αίσθηση που δεν υποχωρούσε με πλύσιμο, καθώς και επίμονα συμπτώματα -βήχα, δύσπνοια, εμετούς και κόπωση- που διήρκεσαν εβδομάδες. Ο παιδίατρος Κ. Τσαχουνασβίλι συγκέντρωσε στοιχεία από περίπου 350 πολίτες: σχεδόν οι μισοί παρουσίασαν συμπτώματα για πάνω από 30 ημέρες, ενώ 69 εμφάνισαν ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό. Η μελέτη του έγινε δεκτή για δημοσίευση.
Πληροφορίες από πρώην υψηλόβαθμα στελέχη της Διεύθυνσης Ειδικών Αποστολών ανέφεραν ότι στα οχήματα ρίψης χρησιμοποιήθηκε μια ουσία που είχαν δοκιμάσει ήδη από το 2009. Ο πρώην επικεφαλής οπλισμού, Λάσα Σεργκελασβίλι, είπε ότι η επίδραση της ουσίας που δοκίμασε τότε ήταν «ασύγκριτα ισχυρότερη» από το CS gas, με έντονη και παρατεταμένη τοξικότητα. Παρά τη σύστασή του να μη χρησιμοποιηθεί, υποστηρίζει ότι η ουσία συνέχισε να διοχετεύεται στα οχήματα ρίψης τουλάχιστον έως το 2022.
Το BBC απέκτησε απόρρητο απόθεμα υλικών των ΜΑΤ τον Δεκέμβριο του 2019, που περιλαμβάνει δύο ανώνυμα χημικά: «Chemical liquid UN1710» (τριχλωροαιθυλένιο – TCE, διαλύτης) και «Chemical powder UN3439». Η ανάλυση έδειξε ότι, μεταξύ των ουσιών που εμπίπτουν στον κωδικό UN3439, μόνο μία έχει χρησιμοποιηθεί ως μέσο καταστολής: το «bromobenzyl cyanide», γνωστό και ως «camite», χημικό όπλο που χρησιμοποίησαν οι Σύμμαχοι στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και καταργήθηκε λόγω της μακράς και επικίνδυνης τοξικής επίδρασης που είχε.
Ο κορυφαίος τοξικολόγος, Κρίστοφερ Χόλστεγκε, αξιολογώντας τα δεδομένα (μελέτη, μαρτυρίες, απογραφή οπλισμού και καταθέσεις στελεχών των ΜΑΤ), κατέληξε ότι τα συμπτώματα ταιριάζουν με έκθεση σε camite και όχι σε συμβατικά μέσα όπως το CS gas. Όπως σημείωσε, η επίδραση του camite είναι «ισχυρή, επίμονη και επικίνδυνη».
Το χημικό είχε χρησιμοποιηθεί πρόσκαιρα και από την αμερικανική αστυνομία μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά καταργήθηκε υπέρ ασφαλέστερων ουσιών. Ειδικοί επισημαίνουν ότι η χρήση ενός παρωχημένου και ιδιαίτερα ισχυρού χημικού παράγοντα, ενώ υπάρχουν ασφαλέστερες επιλογές, μπορεί να θεωρηθεί χρήση χημικού όπλου.
Η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια, Άλις Έντουαρντς, χαρακτήρισε «ανησυχητικά» τα ευρήματα, επισημαίνοντας ότι τα καταγγελλόμενα συμπτώματα υπερβαίνουν κατά πολύ τα «προσωρινά συμπτώματα» που επιτρέπει το διεθνές δίκαιο για τα μέσα καταστολής. Ζήτησε διερεύνηση για πιθανές πράξεις βασανιστηρίων ή απάνθρωπης μεταχείρισης.
Οι γεωργιανές αρχές απέρριψαν τα ευρήματα του BBC ως «αβάσιμα» και υποστήριξαν ότι η αστυνομία ενήργησε «εντός των ορίων του νόμου» απέναντι σε «βίαιους εγκληματίες».
Οι διαδηλώσεις, αν και μικρότερες σε όγκο λόγω αυξημένων προστίμων και ποινών, συνεχίζονται σχεδόν καθημερινά, με στόχο την παραίτηση της κυβέρνησης, την οποία κατηγορούν για νοθεία, φιλορωσική στάση και αυταρχική νομοθέτηση. Το κυβερνών κόμμα Georgian Dream αρνείται τις κατηγορίες.
