Αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι εντόπισαν έναν από τους αρχαιότερους ταφικούς χώρους στον κόσμο σε μια σπηλιά στο Ισραήλ, όπου καλά διατηρημένα λείψανα πρώιμων ανθρώπων, ηλικίας περίπου 100.000 ετών, βρέθηκαν προσεκτικά τοποθετημένα σε λάκκους, σύμφωνα με το AP.
Τα ευρήματα από τη Σπηλιά Τινσέμετ (Tinshemet) στο κεντρικό Ισραήλ, τα οποία δημοσιεύθηκαν νωρίτερα φέτος σε επιστημονικό περιοδικό, ενισχύουν προηγούμενες ανακαλύψεις στο βόρειο Ισραήλ και συμβάλλουν στην κατανόηση της απαρχής των ταφικών πρακτικών.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν αντικείμενα που βρέθηκαν δίπλα στα λείψανα, τα οποία ίσως χρησιμοποιήθηκαν σε τελετές προς τιμήν των νεκρών και θα μπορούσαν να αποκαλύψουν πτυχές της πνευματικότητας και των αντιλήψεων για τη μετά θάνατον ζωή.
«Αυτό είναι μια απίστευτη, επαναστατική καινοτομία για το είδος μας», δήλωσε ο Γιοσί Ζάιντνερ, ένας από τους διευθυντές της ανασκαφής και καθηγητής αρχαιολογίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. «Είναι στην ουσία η πρώτη φορά που βλέπουμε μια τέτοια συμπεριφορά».
Οι αρχαιολόγοι που εργάζονται στη Σπηλιά Τινσέμετ από το 2016 ανακάλυψαν πέντε σκελετούς πρώιμων ανθρώπων που χρονολογούνται από 110.000 έως 100.000 χρόνια πριν. Τα σώματα ήταν τοποθετημένα σε εμβρυϊκή στάση -μια κοινή ταφική πρακτική- και συνοδεύονταν από αντικείμενα όπως βότσαλα βασάλτη, υπολείμματα ζώων και κόκκινη ώχρα (χρωστική από σιδηρούχα πετρώματα).
Τα αντικείμενα αυτά, μερικά εκ των οποίων προέρχονταν από εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, δεν είχαν πρακτική χρήση στην καθημερινότητα, γεγονός που ενισχύει την άποψη ότι σχετίζονταν με τελετουργίες.
Ένα «παράθυρο» στις πρώτες ταφές
Η Σπηλιά Τινσέμετ, ένα σκοτεινό άνοιγμα στα βουνά του Ισραήλ γεμάτο νυχτερίδες, περιβάλλεται από έναν σωρό από πέτρες, που ο Ζάιντνερ περιγράφει ως έναν από τους σημαντικότερους παλαιολιθικούς χώρους μελέτης ανθρώπινης συμπεριφοράς.
H Λίθινη Εποχή εκτείνεται από 3,3 εκατ. έως περίπου 10.000 χρόνια πριν. Η συγκεκριμένη σπηλιά χρονολογείται από τη Μέση Παλαιολιθική περίοδο (250.000 – 30.000 χρόνια πριν).
Κεντρικά ευρήματα, δημοσιευμένα στο Nature Human Behavior τον Μάρτιο, περιλαμβάνουν δύο πλήρεις σκελετούς και τρία μεμονωμένα κρανία, μαζί με εκατοντάδες κομμάτια ώχρας σε διάφορα χρώματα. Η επεξεργασία αυτής της χρωστικής δείχνει ότι οι πρώτοι άνθρωποι είχαν αρχίσει να δημιουργούν διακοσμητικά αντικείμενα.
«Βλέπουμε μια περίπλοκη συμπεριφορά, όχι μόνο για επιβίωση», λέει ο Ζάιντνερ.
Η εξαιρετική διατήρηση των σκελετών και αντικειμένων αποδίδεται σε στάχτη από επαναλαμβανόμενες φωτιές και τις χημικές ιδιότητες του εδάφους (όξινος ασβεστόλιθος και υγρασία), που δημιούργησαν ιδανικές συνθήκες.
Επαλήθευση παλαιότερων ευρημάτων
Τα ευρήματα ενισχύουν παλαιότερες υποθέσεις για οργανωμένες ταφές από αντίστοιχες σπηλιές στο Σκχούλ και στο Καφζέ στο βόρειο Ισραήλ, που είχαν ερευνηθεί πριν δεκαετίες με λιγότερο αυστηρές μεθόδους.
«Αυτή είναι μια επιβεβαίωση ενός γνωστού μοτίβου, με μεγαλύτερη ακρίβεια στις χρονολογήσεις», δήλωσε ο Κρίστιαν Τράιον, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ και συνεργάτης του Ιδρύματος Σμιθσόνιαν.
Κάποιοι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι οι πρώτες ταφές ξεκίνησαν νωρίτερα -π.χ. στη Νότια Αφρική, το είδος Homo naledi ίσως ενταφίαζε τους νεκρούς του 200.000 χρόνια πριν. Ωστόσο, αυτό αμφισβητείται έντονα.
Μια γέφυρα μεταξύ ειδών
Το Ισραήλ, εκείνη την εποχή, βρισκόταν στο σταυροδρόμι μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής, επιτρέποντας τη συνύπαρξη Νεάντερταλ και Homo sapiens. Τα δύο πλήρη σώματα της Τινσέμετ μελετώνται ακόμα και δεν είναι σαφές σε ποιο είδος ή υποομάδα ανήκουν.
Η αλληλεπίδραση αυτών των πληθυσμών πιθανώς οδήγησε σε ανταλλαγή γνώσεων, μέσω κοσμημάτων ή βαφής σώματος, λέει ο Ζάιντνερ.
Ο Ισραέλ Χέρσκοβιτς, φυσικός ανθρωπολόγος και συνδιευθυντής της έρευνας, λέει ότι η έννοια του ταφικού χώρου δηλώνει μια μορφή εδαφικής ιδιοκτησίας: «Είναι μια δήλωση στους γείτονες: ‘αυτό είναι το μέρος των προγόνων μου, μας ανήκει’».
