Το κουβάρι των ευθυνών για το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη: Κανείς δεν γνωρίζει με σαφήνεια ποιος καθαρίζει τον χώρο του κενοταφίου

Επί δεκαετίες, κανείς δεν γνωρίζει με σαφήνεια ποιος είναι υπεύθυνος για τη συντήρηση, τη σωστή λειτουργία, τον καθαρισμό και τη φροντίδα του πιο γνωστού μνημείου προς τιμήν όσων έδωσαν το αίμα τους για την πατρίδα, του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη, στην Πλατεία Συντάγματος. Τώρα, η κυβέρνηση επιχειρεί να βάλει τέλος σε όλη αυτή τη σύγχυση, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να αναφέρει στην κυριακάτικη ανάρτησή του πως θα ξεμπλέξει το «κουβάρι» των συναρμοδιοτήτων γύρω από τη φύλαξη και συντήρηση του μοναδικού αυτού τοπόσημου της Αθήνας και με νομοθετική ρύθμιση, θα «αναθέτει την αποκλειστική ευθύνη για την προστασία και σωστή λειτουργία του Αγνώστου Στρατιώτη εκεί όπου ανήκει: στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Πρόκειται, άλλωστε, για μνημείο το οποίο δημιουργήθηκε για να τιμά τους ήρωες που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία. Που ανήκει στην ιστορική μνήμη, όπως τη συμβολίζει η Προεδρική Φρουρά. Ένα μνημείο ανοιχτό σε όλους τους Έλληνες. Αλλά και σε κάθε επισκέπτη που θέλει να το θαυμάσει. Αυτόν τον γνωστό χαρακτήρα που είχε πάντα ο Άγνωστος Στρατιώτης οφείλουμε να διατηρήσουμε. Και το κάνουμε».

Τι συμβαίνει όμως έως και σήμερα; Καταρχάς, το μνημείο φυλάσσεται συμβολικά από δύο εύζωνες της Προεδρικής Φρουράς, η οποία υπάγεται στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Ωστόσο, οι εύζωνες είναι την ίδια ώρα και στρατεύσιμοι, που υπάγονται στο Υπουργείο Άμυνας. Για τη διατήρηση της τάξης, επεμβαίνει, όποτε απαιτείται κάτι τέτοιο, η Ελληνική Αστυνομία, που υπάγεται στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Η Περιφέρεια Αττικής, από την άλλη πλευρά, έχει την αρμοδιότητα για εορταστικές εκδηλώσεις που σχετίζονται με το μνημείο, όπως είναι αυτές της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου ή την κατάθεση στεφάνων. Την ίδια ώρα, το υπουργείο Πολιτισμού έχει αναλάβει κατά καιρούς να καθαρίσει και να αναδείξει το μνημείο. Ενδεικτικά, τον Μάρτιο του 2021, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την Εθνική Παλιγγενεσία, η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού εκτέλεσε εργασίες καθαρισμού στον αναλημματικό τοίχο του μνημείου, καθώς και στα βαθμιδωτά τοιχία που κοσμούνται με μεταλλικές ασπίδες.

Ειδικότερα, οι εργασίες αφορούσαν στην απομάκρυνση βιολογικών επικαθήσεων και ατμοσφαιρικών ρύπων και εκτελέστηκαν από μόνιμο προσωπικό (κλιμάκιο 6 συντηρητών). Σημειωτέον πως οι συγκεκριμένες εργασίες ξεκίνησαν με την αρωγή της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Βουλής, προσθέτοντας έναν ακόμη συναρμόδιο φορέα. Κι αυτό γιατί ο καθαρισμός του μνημείου εντασσόταν στη συνολική αποκατάσταση και ανάδειξη του ιστορικού Μεγάρου της Βουλής των Ελλήνων.

Θεωρητικά, το μνημείο είναι προέκταση του Κοινοβουλευτικού Μεγάρου, αλλά δεν υπάρχει κανένα σχετικό ΦΕΚ που να ορίζει τυχόν αρμοδιότητες. Έτσι, εθιμικά, ο Φρούραρχος της Βουλής καλεί, όποτε απαιτείται, τον Δήμο Αθηναίων για τον καθαρισμό του χώρου όταν χρειάζεται, όπως για παράδειγμα μετά από κάποια διαδήλωση που μπορεί να γραφτούν συνθήματα στα μάρμαρα. Τις υπόλοιπες μέρες, ο Δήμος καθαρίζει τον χώρο από σκουπίδια μέσω των δικών του συνεργείων καθαριότητας.

Αυτό το μπέρδεμα είχε ως αποτέλεσμα, λοιπόν, να μη γνωρίζει κανείς με ακρίβεια ποιος έχει το δικαίωμα να δώσει εντολή για τον καθαρισμό ή για την απομάκρυνση αντικειμένων, όπως κεριά, λουλούδια ή σημειώματα που αφήνουν πολίτες μπροστά από το μνημείο. Η κατάσταση αυτή έγινε εμφανής μετά τις κινητοποιήσεις για τη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών, όταν γράφτηκαν με κόκκινη μπογιά τα ονόματα των θυμάτων πάνω στην πλατεία και κανείς δεν αναλάμβανε την ευθύνη να τα σβήσει. Πρόσφατα, συνεργεία καθαρισμού του Δήμου Αθηναίων προσπάθησαν να καθαρίσουν τον χώρο, αλλά παρενέβησαν μέλη συλλογικοτήτων και δεν τους το επέτρεψαν. Μάλιστα, εξαιτίας αυτού του περιστατικού, υπάρχει έκτοτε άρνηση του Δήμου να προχωρήσει σε νέα απόπειρα εάν δεν υπάρχει σαφής εντολή από άλλον φορέα.

Τώρα, με το νέο θεσμικό πλαίσιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση και αναμένεται να παρουσιαστεί μέσα στην εβδομάδα, όλα αλλάζουν. Το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, υπό τον Νίκο Δένδια, θα είναι αυτό που θα αναλάβει τη συνολική ευθύνη για το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Η Αστυνομία θα συνεχίσει να έχει την αρμοδιότητα της τάξης, αλλά η Βουλή και ο Δήμος Αθηναίων δεν θα εμπλέκονται πλέον σε ζητήματα καθαρισμού ή συντήρησης. Με απλά λόγια, ο υπουργός Άμυνας θα είναι αυτός που θα δίνει στο εξής την εντολή για οποιονδήποτε καθαρισμό ή απομάκρυνση αντικειμένων από το σημείο, είτε πρόκειται για συντηρήσεις, είτε για καθαρισμούς μετά από διαδηλώσεις ή τελετές.