Πώς οι εξελίξεις σε Κρήτη, Αιγαίο και Μέση Ανατολή πιέζουν τον Ερντογάν ενόψει της συνάντησης με Μητσοτάκη

Σε μια ιδιαίτερα δύσκολη και τεταμένη συγκυρία φαίνεται να βρίσκεται η τουρκική ηγεσία τις τελευταίες εβδομάδες, με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αντιμετωπίζει ταυτόχρονα διεθνείς πιέσεις, αμφισβητήσεις στο εσωτερικό αλλά και σοβαρά πλήγματα στα γεωπολιτικά του σχέδια. Κι όλα αυτά, ενόψει της αυριανής συνάντησης που θα έχει ο Τούρκος πρόεδρος με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη.

Κατ’ αρχάς, η επίσημη συμμετοχή της αμερικανικής κολοσσιαίας ενεργειακής εταιρείας Chevron στον διαγωνισμό για τα θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης αποτέλεσε μια εξέλιξη που έρχεται να ανατρέψει την τουρκική θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας» και περιορίζει τα σχέδια της Άγκυρας για κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρόκειται για μια κίνηση που έρχεται τη στιγμή που η γείτονα χώρα βιώνει αλλεπάλληλα πισωγυρίσματα στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Η σφοδρή επίθεση του Ισραήλ στην Ντόχα του Κατάρ έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στην κυβέρνηση Ερντογάν, καθώς φοβάται ότι η χώρα του μπορεί να βρεθεί στο επίκεντρο αντιδράσεων λόγω της στήριξης και της προστασίας που προσφέρει στη Χαμάς. Παράλληλα, οι συντονισμένες πρωτοβουλίες του Ισραήλ στη Συρία, με την άμεση μεσολάβηση και στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, περιορίζουν δραστικά την τουρκική επιρροή στην περιοχή και αναζωπυρώνουν τον διαρκή «πονοκέφαλο» της Άγκυρας στο κουρδικό ζήτημα.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, αναμένεται να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο στις 29 Σεπτεμβρίου, ενώ ο Ταγίπ Ερντογάν θα βρεθεί στην Ουάσιγκτον λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 25 Σεπτεμβρίου, στην πρώτη του επίσκεψη κατά τη δεύτερη προεδρική θητεία του Ντόναλντ Τραμπ. Παρά τους υψηλούς τόνους και τις απειλές όμως, η Άγκυρα αποφεύγει να στραφεί ευθέως κατά του Ισραήλ και επιλέγει να εκτονώσει την έντασή της στο μέτωπο του Αιγαίου. Έτσι, λίγα μόλις εικοσιτετράωρα πριν από την προγραμματισμένη συνάντηση του Ταγίπ Ερντογάν με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, η Τουρκία προχώρησε σε μια πρωτοφανή πρόκληση εκδίδοντας NAVTEX για σεισμικές έρευνες του ωκεανογραφικού σκάφους «Piri Reis» σε περιοχές του Αιγαίου που επικαλύπτουν ελληνική υφαλοκρηπίδα και χωρικά ύδατα.

Η αντίδραση που προκάλεσε αιφνιδιασμό

Η απάντηση της Αθήνας ήταν άμεση. Εξέδωσε αντι-NAVTEX που κατήγγειλε την τουρκική κίνηση, ενώ ταυτόχρονα και τα τρία Όπλα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων με εντολή του αρχηγού ΓΕΕΘΑ προχώρησαν σε ευρείας κλίμακας άσκηση από τον Έβρο έως την Κρήτη, βγάζοντας στο Αιγαίο σχεδόν όλο τον στόλο. Η αντίδραση αυτή προκάλεσε αιφνιδιασμό στην Άγκυρα, η οποία επανέφερε το πάγιο αίτημά της περί αποστρατιωτικοποίησης δεκάδων ελληνικών νησιών, εκδίδοντας νέα NAVTEX που περιελάμβανε μια μακρά λίστα από το Βόρειο έως το Νοτιοανατολικό Αιγαίο, από τη Λέσβο και τη Χίο μέχρι τη Ρόδο, την Κάρπαθο, την Κω και το Καστελόριζο.

Παρά τον θόρυβο που προκλήθηκε όμως, το «Piri Reis» παραμένει ακόμη αγκυροβολημένο στον ναύσταθμο της Σμύρνης, γεγονός που ενίσχυσε την αίσθηση ότι πρόκειται περισσότερο για επικοινωνιακή κίνηση παρά για πραγματική απειλή. Ο κ. Μητσοτάκης στην τελευταία τηλεοπτική του συνέντευξη, ερωτηθείς αν ανησυχεί για το ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου, απάντησε πως δεν αισθάνεται άμεση απειλή, αλλά δεν επιτρέπεται ούτε ο εφησυχασμός. Παράλληλα, υπενθύμισε την ενίσχυση του ελληνικού στόλου με τέσσερις νέες γαλλικές φρεγάτες Belharra. Όσον αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ξεκαθάρισε ότι η Αθήνα δεν πρόκειται ποτέ να συζητήσει ζητήματα κυριαρχίας, αποστρατιωτικοποίησης ή «γκρίζων ζωνών».

Σε αυτό το φορτισμένο σκηνικό θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη η πολυαναμενόμενη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, με τη συμμετοχή των υπουργών Εξωτερικών και των διπλωματικών συμβούλων. Ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα της ατζέντας τέλος, αφορά την αίτηση της Τουρκίας για ένταξη στον μηχανισμό SAFE, την οποία η ελληνική πλευρά έχει ήδη προειδοποιήσει ότι θα μπλοκάρει, εάν η Άγκυρα δεν άρει το casus belli, ενώ εξίσου «καυτό» θέμα αναμένεται να είναι και η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου, ένα έργο στρατηγικής σημασίας που η Τουρκία επιχειρεί εδώ και καιρό να παρεμποδίσει.