Διαβητική υπερφαγία: Γιατί πεινάτε συνέχεια

Η διαβητική υπερφαγία, γνωστή και ως πολυφαγία, εμφανίζεται συχνά σε άτομα με διαβήτη. Είναι μια κατάσταση κατά την οποία το άτομα αισθάνεται διαρκώς να πεινάει, ακόμα και έχει καταναλώσει ήδη αρκετό φαγητό. Αυτό συμβαίνει επειδή τα προβλήματα με την ινσουλίνη εμποδίζουν τη σωστή μεταφορά της γλυκόζης (σακχάρου) στα κύτταρα για παραγωγή ενέργειας.

Πρόκειται για ένα σύμπτωμα που μπορεί να κάνει την καθημερινότητα δύσκολη, εγκλωβίζοντας το άτομα σε έναν φαύλο κύκλο υπερκατανάλωσης τροφής και πιθανόν αύξησης βάρους.

Η υπερφαγία μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε υπεργλυκαιμία (υψηλό σάκχαρο) όσο και σε υπογλυκαιμία (χαμηλό σάκχαρο), ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι και προειδοποιητικό σημάδι για διαβητική κετοξέωση, μια δυνητικά επικίνδυνη για τη ζωή επιπλοκή. Σύμφωνα με ειδικούς στο Very Well Health, συνδέεται κυρίως με τον διαβήτη, αλλά και με άλλες καταστάσεις, όπως:

• Νόσος Graves (υπερθυρεοειδισμός)
• Σύνδρομο Prader-Willi
• Βουλιμία
• Προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS)
• Ινσουλίνωμα (όγκος στο πάγκρεας)
• Σύνδρομο Kleine-Levin
• Νόσος Pick
• Μετωποκροταφική άνοια

Πώς σχετίζεται με τον διαβήτη;

Η υπερφαγία είναι κοινό σύμπτωμα σε όλους τους τύπους διαβήτη: τύπου 1, τύπου 2 και κύησης. Μάλιστα, αποτελεί ένα από τα τρία χαρακτηριστικά συμπτώματα του αρρύθμιστου διαβήτη, γνωστά ως «τα τρία Π»:

• Πολυφαγία (υπερβολική πείνα)
• Πολυουρία (υπερβολική ούρηση)
• Πολυδιψία (υπερβολική δίψα)

Στον διαβήτη, η υπερφαγία προκύπτει επειδή τα κύτταρα δεν παίρνουν γλυκόζη για ενέργεια, με αποτέλεσμα το σώμα να «πεινάει» ακόμα και αν υπάρχει περίσσεια σακχάρου στο αίμα.

Συμπτώματα διαβητικής υπερφαγίας

Τα πιο συχνά συμπτώματα της υπερφαγίας είναι:

• Πείνα παρά τα κανονικά γεύματα
• Έντονες λιγούρες
• Υπερκατανάλωση τροφής και αύξηση βάρους
• Κούραση
• Υπερβολική δίψα και ούρηση
• Πεπτικές διαταραχές (διάρροια, ναυτία, καούρες)

Διαβητική υπερφαγία vs. επεισοδιακή υπερφαγία

Η διαβητική υπερφαγία δεν έχει συναισθηματική βάση, όπως στη βουλιμία ή στα επεισόδια υπερφαγίας. Εδώ, το άτομο τρώει επειδή πραγματικά νιώθει πείνα λόγω ανισορροπίας σακχάρου και ινσουλίνης.

Αιτίες υπερφαγίας που σχετίζονται με τον διαβήτη

Στα άτομα με διαβήτη, η υπερφαγία συνδέεται με προβλήματα που σχετίζονται με την ινσουλίνη και τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.

Υπεργλυκαιμία (Υψηλό σάκχαρο στο αίμα)

Η σχέση ανάμεσα στην υπεργλυκαιμία και την υπερφαγία είναι άμεση, με την ινσουλίνη να αποτελεί τον κύριο παράγοντα. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που λειτουργεί σαν «κλειδί», επιτρέποντας στη γλυκόζη του αίματος να εισέλθει στα κύτταρα για να χρησιμοποιηθεί ως ενέργεια. Στον διαβήτη, το σώμα είτε δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη είτε δεν μπορεί να τη χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά (κατάσταση γνωστή ως αντίσταση στην ινσουλίνη).

Έτσι, όσο γλυκόζη κι αν προσλαμβάνεται από την τροφή, δεν φτάνει στα κύτταρα όπως θα έπρεπε. Και επειδή δεν παράγεται ενέργεια, το άτομο νιώθει πείνα καθώς τα κύτταρα του σώματος παραμένουν άδεια από «καύσιμα». Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο: η υπερφαγία οδηγεί σε υψηλό σάκχαρο και το υψηλό σάκχαρο προκαλεί περαιτέρω προβλήματα με την ινσουλίνη.

Υπογλυκαιμία (Χαμηλό σάκχαρο στο αίμα)

Η υπογλυκαιμία μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε άτομα με διαβήτη όσο και χωρίς. Και στις δύο περιπτώσεις, συμβαίνει όταν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα πέφτουν. Σε άτομα με διαβήτη εμφανίζεται επίσης όταν υπάρχει υπερβολική ποσότητα ινσουλίνης στο αίμα. Τότε, το ήπαρ σταματά να εκκρίνει γλυκόζη, με αποτέλεσμα η γλυκόζη στο αίμα να μειώνεται. Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν λαμβάνεται υπερβολική δόση ινσουλίνης ή φαρμάκων για τον διαβήτη.

Όταν δεν υπάρχει αρκετή γλυκόζη για να τροφοδοτηθούν τα κύτταρα, τα επίπεδα ενέργειας πέφτουν και η αίσθηση της πείνας αυξάνεται, ακόμη και αν η πρόσληψη τροφής είναι επαρκής. Επεισόδια υπογλυκαιμίας μπορούν επίσης να συμβούν τη νύχτα, προκαλώντας έντονες λιγούρες.

Διαβητική Κετοξέωση (DKA)

Η διαβητική κετοξέωση είναι μια σοβαρή επιπλοκή του διαβήτη, που συμβαίνει όταν το σώμα δεν μπορεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη. Σε αυτήν την περίπτωση, το σώμα αρχίζει να διασπά τα λίπη για ενέργεια, προκαλώντας συσσώρευση επικίνδυνων οξέων που ονομάζονται κετόνες.

Συμπτώματα της DKA περιλαμβάνουν:

• Έντονη δίψα
• Συχνουρία
• Ναυτία ή εμετό
• Κοιλιακό άλγος
• Αδυναμία ή κόπωση
• Δύσπνοια
• Αναπνοή με φρουτώδη οσμή
• Σύγχυση

Ένα από τα πρώιμα συμπτώματα της DKA είναι η υπερφαγία. Καθώς τα επίπεδα ινσουλίνης πέφτουν και η γλυκόζη στο αίμα αυξάνεται, μπορεί να προκύψουν υπεργλυκαιμικές λιγούρες. Ωστόσο, καθώς η DKA επιδεινώνεται, τα υψηλά επίπεδα κετονών καταστέλλουν την γκρελίνη – την ορμόνη που διεγείρει την πείνα – με αποτέλεσμα το άτομο να χάνει τελείως την όρεξή του.

Βλάβες στον Υποθάλαμο

Ο υποθάλαμος, τμήμα του εγκεφάλου, ρυθμίζει βασικές λειτουργίες του σώματος, μεταξύ των οποίων είναι και η όρεξη. Επιπλέον, επηρεάζει άμεσα την υπόφυση.
Βλάβες στον υποθάλαμο μπορεί να προκληθούν από συγγενείς ανωμαλίες ή λοιμώξεις. Αν και σπάνιο, μια υποθαλαμική βλάβη μπορεί να οδηγήσει σε υπερφαγία.

Υπερθυρεοειδισμός

Ο υπερθυρεοειδισμός συμβαίνει όταν ο θυρεοειδής αδένας, που βρίσκεται στη βάση του λαιμού, γίνεται υπερδραστήριος και παράγει υπερβολική ποσότητα θυροξίνης. Αυτό μπορεί να προκαλέσει αυξημένη όρεξη, μαζί με μια σειρά συμπτωμάτων που σχετίζονται με μεταβολικές αλλαγές. Παρότι οι ασθενείς τρώνε περισσότερο, συχνά χάνουν βάρος λόγω αυτών των αλλαγών.

Λόγω της επίδρασης του θυρεοειδούς στον μεταβολισμό, ο διαβήτης και τα υψηλά επίπεδα σακχάρου συχνά συνδέονται με την πάθηση. Άλλοι παράγοντες κινδύνου για υπερθυρεοειδισμό περιλαμβάνουν:

• Οικογενειακό ή προσωπικό ιστορικό ρευματοειδούς αρθρίτιδας, λύκου ή άλλης αυτοάνοσης νόσου
• Ιστορικό θυρεοειδοπάθειας
• Κάπνισμα
• Υψηλή πρόσληψη ιωδίου μέσω διατροφής ή φαρμάκων που το περιέχουν

Διάγνωση υπερφαγίας

Η υπερφαγία ξεχωρίζει από τις απλές λιγούρες επειδή δεν σταματά με το φαγητό. Η υποψία διαβητικής υπερφαγίας ενισχύεται αν συνυπάρχουν συμπτώματα όπως:

• Δίψα, πολυουρία
• Θαμπή όραση
• Κόπωση
• Μη επούλωση πληγών
• Ξηροδερμία
• Μυρμήγκιασμα ή κάψιμο στα άκρα

Οι εξετάσεις που χρησιμοποιούνται είναι:

• Τεστ A1C
• Σάκχαρο νηστείας
• Καμπύλη γλυκόζης
• Τυχαία μέτρηση σακχάρου

Θεραπεία της υπερφαγίας

Η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση είναι η ρύθμιση του διαβήτη.

► Στον τύπο 1: Απαραίτητη η ινσουλίνη και τακτική παρακολούθηση σακχάρου.

► Στον τύπο 2: Μπορεί να χρειαστεί ινσουλίνη ή φάρμακα, αλλά πολλές φορές βοηθούν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Στρατηγικές για τον έλεγχο της πείνας:

• Συχνός έλεγχος σακχάρου
• Τροφές με φυτικές ίνες και πρωτεΐνες
• Πολύ νερό
• Πρωινό με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες
• Άσκηση και απόσπαση προσοχής από τις λιγούρες
• Υγιεινά σνακ εύκολα διαθέσιμα
• Διαχείριση άγχους και ψυχικής υγείας

Πότε πρέπει να δείτε γιατρό

Η διαβητική υπερφαγία μπορεί να αποτελεί προειδοποιητικό καμπανάκι προχωρημένου / μη ρυθμισμένου διαβήτη ή μιας επικίνδυνης επιπλοκή, όπως η διαβητική κετοξέωση. Γι’ αυτό η συνεχής πείνα δεν πρέπει να αγνοείται. Η υπερφαγία που δεν υποχωρεί με το φαγητό είναι λόγος επίσκεψης στον γιατρό.

Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση είναι πάντα κρίσιμες. Με τη σωστή ιατρική παρακολούθηση, αλλαγές στον τρόπο ζωής και έλεγχο του σακχάρου, η υπερφαγία μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο. Το κλειδί είναι να ακούτε το σώμα σας και να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας κάθε φορά που παρατηρείτε ανησυχητικές αλλαγές.