Βγαίνει από τον αναπνευστήρα η αγορά ακινήτων, ύστερα από μια μακρά περίοδο στασιμότητας και αβεβαιότητας που προκάλεσαν οι δικαστικές εκκρεμότητες γύρω από τα κίνητρα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ). Χιλιάδες άδειες οικοδομών είχαν «παγώσει», επενδυτικά σχέδια είχαν ανασταλεί και η αγορά βρισκόταν σε κατάσταση αναμονής, με άμεσο αντίκτυπο στην οικοδομική δραστηριότητα, την απασχόληση και την ανάπτυξη.
Η πολυπόθητη ανάσα έρχεται τώρα με την υπογραφή του Προεδρικού Διατάγματος για την έγκριση του Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ) από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρο Παπασταύρου, και τον αρμόδιο Υφυπουργό, Νίκο Ταγαρά. Το νέο θεσμικό εργαλείο θέτει το πλαίσιο για την επανεκκίνηση της οικοδομικής δραστηριότητας, εξισορροπώντας την ανάγκη ανάπτυξης με την περιβαλλοντική προστασία και αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη στην αγορά ακινήτων.
Υπεγράφησαν και οι Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις
Παράλληλα, υπεγράφησαν και οι Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις που καθορίζουν τη διαδικασία επιστροφής φόρων, παραβόλων και εισφορών για άδειες που αναθεωρούνται βάσει των κινήτρων του ΝΟΚ, καθώς και τις τεχνικές προδιαγραφές των ΕΣΠΙΑΠ, τα οποία θα αποτελέσουν το βασικό εργαλείο αντιστάθμισης των πολεοδομικών κινήτρων.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έδωσε το τελικό «πράσινο φως» στο Προεδρικό Διάταγμα, αποδεχόμενο σχεδόν στο σύνολό τους τις ρυθμίσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η γνωμοδότησή του θεωρείται κομβική για την επανεκκίνηση του κλάδου, καθώς αναγνωρίζει τον μηχανισμό του Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου ως συνταγματικά θεμελιωμένο και θεσμικά ισορροπημένο τρόπο για τη συνέχιση των οικοδομικών αδειών με παράλληλη περιβαλλοντική αντιστάθμιση.
Ο μηχανισμός του Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου επιτρέπει την επανέκδοση ή συνέχιση οικοδομικών αδειών που είχαν εκδοθεί με τα κίνητρα του ΝΟΚ και είτε ακυρώθηκαν είτε προσβλήθηκαν δικαστικά. Προβλέπει την καταβολή τέλους υπέρ των δήμων, το οποίο θα χρηματοδοτεί δράσεις περιβαλλοντικής αναβάθμισης, αποκαθιστά την αδικία εις βάρος πολιτών που είχαν ξεκινήσει εργασίες πριν από τις 11 Δεκεμβρίου 2024 και επιτρέπει τη συνέχιση έργων ενταγμένων στο ΤΑΑ και στο ΕΣΠΑ, ενισχύοντας τη χρηματοδοτική αξιοπιστία του Δημοσίου.
Το ΣτΕ ενέκρινε επίσης τα μέτρα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου που προτείνει το ΥΠΕΝ, όπως τη δημιουργία και αναμόρφωση κοινόχρηστων χώρων, την κατεδάφιση αυθαίρετων ή επικίνδυνων κτισμάτων, παρεμβάσεις ανάπλασης σε περιβαλλοντικά υποβαθμισμένες περιοχές και τον καθαρισμό και οριοθέτηση ρεμάτων. Η εκπόνηση των ΕΣΠΙΑΠ θα γίνεται από το ΥΠΕΝ ή τους οικείους δήμους, με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο ή με ιδιωτικές δωρεές μελετών. Τα ποσά θα κατατίθενται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και θα διατίθενται αποκλειστικά για τις δράσεις περιβαλλοντικής αναβάθμισης.
Προϋπόθεση για την επανέκδοση αδειών που ακυρώθηκαν ή προσβλήθηκαν δικαστικά είναι η τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικού προελέγχου, μέσω της οποίας αξιολογούνται οι επιπτώσεις των προβλεπόμενων μέτρων και καθορίζεται εάν απαιτείται Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Ως έναρξη εργασιών θεωρείται όχι μόνο η εκσκαφή ή η σκυροδέτηση, αλλά και η κατεδάφιση προϋφιστάμενων κτισμάτων εντός του ακινήτου, εφόσον έγινε έως έξι μήνες πριν από τις 11 Δεκεμβρίου 2024, ακόμη και οι αρχαιολογικές δοκιμαστικές τομές.
Η απόφαση του ΣτΕ διασφαλίζει τη συνταγματικότητα του μηχανισμού, ενισχύοντας τόσο την προστασία του περιβάλλοντος όσο και την επενδυτική εμπιστοσύνη. Με το νέο πλαίσιο, αποτρέπεται η δημιουργία ημιτελών και εγκαταλελειμμένων κτισμάτων που επιβαρύνουν τις πόλεις και διασφαλίζεται η συνέχεια της οικονομικής δραστηριότητας.
Με το Προεδρικό Διάταγμα και τις συνοδευτικές ρυθμίσεις, η οικοδομική αγορά αποκτά ξανά θεσμική σταθερότητα. Έπειτα από μήνες παράλυσης, ο κλάδος δείχνει να ανακάμπτει, με το ενδιαφέρον πλέον να στρέφεται στην ταχύτητα εφαρμογής των νέων διαδικασιών και στην ενεργοποίηση των τοπικών σχεδίων περιβαλλοντικής αναβάθμισης.
