Με ένα επιβλητικό βλέμμα πάνω από το πλήθος των 50.000 θεατών που συγκεντρώθηκαν την Τετάρτη στην πλατεία Τιεν Αν Μεν στο Πεκίνο, ο Σι Τζινπίνγκ εξέπεμπε αυτοπεποίθηση που πολλοί ηγέτες στη Δύση μόνο θα ζήλευαν. Στα αριστερά του βρισκόταν ο Κιμ Γιονγκ Ουν, ανώτατος ηγέτης της ολοένα και πιο σκληρής απομονωμένης Βόρειας Κορέας, ενώ στα δεξιά του ήταν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, «παλιός φίλος» του Σι και ο μεγαλύτερος σύμμαχος της Κίνας στην αντίθεση προς την ηγεμονία των ΗΠΑ.
Όπως αναφέρει ο Guardian η τελευταία φορά που οι ηγέτες αυτών των τριών χωρών εμφανίστηκαν μαζί δημοσίως ήταν στην κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου. «Η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει και πάλι την επιλογή ανάμεσα σε ειρήνη ή πόλεμο, διάλογο ή αντιπαράθεση», δήλωσε ο Κινέζος πρόεδρος στους συγκεντρωμένους. Η επιμονή του ότι η Κίνα θα «ακολουθήσει το δρόμο της ειρηνικής ανάπτυξης» αντισταθμίστηκε εν μέρει από τη μεγαλύτερη στρατιωτική παρέλαση στην ιστορία της χώρας, που διέσχισε την πλατεία κάτω από το βήμα του, στην Πύλη της Ουράνιας Ειρήνης, είσοδο της Απαγορευμένης Πόλης, η οποία υπήρξε η έδρα της κινεζικής εξουσίας από τον 15ο αιώνα. Δίπλα στον Σι, οι Πούτιν και Κιμ, μαζί με άλλους αυταρχικούς ηγέτες, παρακολουθούσαν σοβαρά την επίδειξη κινεζικής στρατιωτικής δύναμης.
Την ίδια μέρα, πάνω από 8.000 χιλιόμετρα μακριά, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και οι σύμμαχοί του συγκεντρώθηκαν στο Παρίσι για σύνοδο σχετικά με το μέλλον της Ουκρανίας, μιας χώρας που πλήττεται από πόλεμο από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας το 2022. Η «συμμαχία των πρόθυμων», υπό την ηγεσία του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας, δεν περιλάμβανε τις ΗΠΑ. Οι εντυπώσεις του νέου παγκόσμιου συστήματος ήταν ξεκάθαρες: ένα αντιδυτικό μπλοκ υπό την Κίνα από τη μία και μια δυτική συμμαχία δημοκρατιών χωρίς τον παραδοσιακό ηγέτη της στην Ουάσιγκτον από την άλλη. Η κινεζική στρατιωτική παρέλαση, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 10.000 στρατιώτες μαζί με πυραύλους ικανούς για πυρηνικά πλήγματα και υποβρύχια drones, σχεδιάστηκε για να γιορτάσει τα 80 χρόνια από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στόχοι της παρέλασης ήταν η προώθηση της αφήγησης του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος για τον ρόλο του στην ήττα των Ιαπώνων το 1945 και η επίδειξη της πολιτικής και στρατιωτικής ισχύος της Κίνας το 2025, στοιχεία που ενισχύουν τη νομιμότητα και την εξουσία του κόμματος υπό τον Σι τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Αντιμέτωπος με μια δύσκολη οικονομία και έναν επίπονο εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ, ο 72χρονος ηγέτης της Κίνας χρησιμοποίησε την παρέλαση για να ενισχύσει τον εθνικισμό και να προσφέρει, όπως λένε ορισμένοι αναλυτές, μια αναγκαία απόσπαση της προσοχής από τα εσωτερικά προβλήματα. «Τέτοιου είδους γεγονότα δεν αφορούν ποτέ τη δημιουργία γεφυρών», δήλωσε ο Γιού Τζιε, ανώτερος ερευνητής στο Chatham House. «Αφορούν περισσότερο τη δημιουργία ενός πολιτικού θεάτρου για να πεις τη δική σου εκδοχή της ιστορίας», συμπλήρωσε. Στην Ουάσιγκτον υπήρχε αυξανόμενη ανησυχία, καθώς ο Σι φιλοξενούσε ηγέτες από ορισμένα από τα πιο αμφιλεγόμενα κράτη του κόσμου, όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα – μια τριάδα που, μαζί με την Κίνα, έχει χαρακτηριστεί ως «ο άξονας της αναταραχής». Πρόκειται για μια εδραίωση συμμαχιών που επιταχύνθηκε από τη χρήση πολιτικής και οικονομικής πίεσης από τον Ντόναλντ Τραμπ εναντίον φίλων και αντιπάλων ανά τον κόσμο.
«Αντιλαμβάνεται κανείς αυτό ως σημείο καμπής εδώ στην Ουάσιγκτον, νομίζω και στην Ευρώπη επίσης», δήλωσε ο Μπράιαν Χαρτ, αναπληρωτής διευθυντής του China Power Project στο Center for Strategic and International Studies στην Ουάσιγκτον. Οι δυτικές κυβερνήσεις «βλέπουν ότι ο Σι Τζινπίνγκ ενισχύει τις σχέσεις του με αυτές τις χώρες, παρά τις ανησυχίες σε όλο τον κόσμο». Ο Τραμπ, που πραγματοποίησε τη δική του κάπως ασθενική στρατιωτική παρέλαση στην Ουάσιγκτον τον Ιούνιο, απάντησε γρήγορα στα κοινωνικά δίκτυα: «Είθε ο Πρόεδρος Σι και ο υπέροχος λαός της Κίνας να έχουν μια υπέροχη και διαρκή ημέρα εορτασμού. Παρακαλώ μεταφέρετε τους θερμούς χαιρετισμούς μου σε Βλαντιμίρ Πούτιν και Κιμ Γιονγκ Ουν, καθώς συνωμοτούν κατά των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής». Βοηθός του Κρεμλίνου διέψευσε ότι συνέβαινε οποιαδήποτε συνωμοσία στο Πεκίνο. «Κανείς δεν σχεδίαζε τίποτα», δήλωσε ο Γιούρι Ουσάκοφ. «Κανένας από τους τρεις ηγέτες δεν είχε τέτοια σκέψη». Παρόλα αυτά, η επίδειξη ενότητας μεταξύ χωρών ευρέως σκεπτικών απέναντι στις ΗΠΑ ήταν ξεκάθαρη.
Αν και τα χειροπιαστά αποτελέσματα της παρέλασης και των συνεδριάσεων των αντιπροσωπειών ήταν περιορισμένα και πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι τυχόν πραγματικές συμφωνίες για συνεργασία μεταξύ των αντιπάλων των ΗΠΑ θα παραμείνουν κρυφές, πολιτικοί όπως η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, προειδοποίησαν ότι η συνάντηση αφορούσε «μια αυταρχική συμμαχία που επιδιώκει ταχεία πορεία προς μια νέα παγκόσμια τάξη». Ωστόσο, ο «άξονας της αναταραχής» παρουσιάζει σημαντικές εσωτερικές ρήξεις, όπως σημειώνουν οι αναλυτές, και το προπαγανδιστικό αποτέλεσμα μπορεί να ήταν μεγαλύτερο από την πραγματική απειλή για τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες. «Οι άνθρωποι στη Δύση πανικοβάλλονται, σαν να υπάρχει κάτι πραγματικά μεγάλο και σημαντικό, μια εναλλακτική παγκόσμια τάξη», είπε ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, διευθυντής του Carnegie Russia Eurasia Center. «Και νομίζω ότι ο κύριος λόγος είναι η δυσλειτουργία που έφερε στην δυτική οικογένεια ο Ντόναλντ Τραμπ».
Ένας Κινέζος ακαδημαϊκός, που ζήτησε να παραμείνει ανώνυμος, τόνισε ότι υπάρχουν ρήγματα στις φαινομενικά ισχυρές αντιδυτικές συμμαχίες, ιδιαίτερα μεταξύ των δύο ισχυρότερων μελών: Κίνα και Ρωσία. Η Κίνα «προσποιείται ότι έχει ισχυρή σχέση με τη Ρωσία για να αντισταθεί στην πίεση από τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες», είπε ο ακαδημαϊκός και συμπλήρωσε ότι: «η Κίνα λέει ότι δεν υπάρχουν όρια στη σχέση της με τη Ρωσία, αλλά στην πράξη διστάζει, κοιτάζοντας συνεχώς πίσω, επιφυλακτική απέναντι στην πίεση από τη Δύση, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ». Παρότι η Κίνα έχει επικριθεί για την οικονομική και πολιτική στήριξη στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο ακαδημαϊκός σημείωσε ότι η Μόσχα απευθύνθηκε στη Βόρεια Κορέα, όχι στο Πεκίνο, για επιπλέον στρατιωτικές δυνάμεις. Η Βόρεια Κορέα φέρεται να προμήθευσε περίπου 15.000 στρατιώτες στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις, κάτι για το οποίο ο Πούτιν ευχαρίστησε τον Κιμ στο Πεκίνο. Ο Σι, επιθυμώντας να επιβεβαιώσει την υπεροχή του στη σχέση Ρωσίας-Βόρειας Κορέας, είχε επίσης συνομιλίες με τον Κιμ αυτή την εβδομάδα, δηλώνοντας ότι Κίνα και Βόρεια Κορέα είναι «καλοί γείτονες, καλοί φίλοι και καλοί σύντροφοι», σύμφωνα με κρατικά ΜΜΕ της Βόρειας Κορέας.
Η παρέλαση πραγματοποιήθηκε λίγο μετά τη σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας Σαγκάης που έλαβε χώρα στο Τιεντζίν, πόλη κοντά στο Πεκίνο. Η μετριόφωνα ονομαζόμενη σύνοδος αποτέλεσε ένα ακόμα διπλωματικό επίτευγμα για το Πεκίνο, καθώς δεκάδες ηγέτες ταξίδεψαν στην Κίνα για την οικονομική και ασφαλιστική σύνοδο, η οποία προσέφερε πλατφόρμα δικτύωσης σε επίπεδο που συνήθως παρατηρείται μόνο στον ΟΗΕ. Αξιοσημείωτος μεταξύ των καλεσμένων ήταν ο Ινδός πρωθυπουργός, Ναρεντρά Μόντι, ο οποίος έχει ψυχρές σχέσεις με την Κίνα λόγω συνοριακής διαμάχης και εμπορικών διαφορών. Λίγες μέρες μετά την επιβολή αμερικανικών δασμών 50% για την αγορά ρωσικού πετρελαίου, ο Μόντι έγραψε στα ρωσικά για τη «εξαιρετική» συνάντησή του με τον Πούτιν στο Τιεντζίν.
Ωστόσο, αυτή η εβδομάδα δεν αφορούσε μόνο τη διπλωματία. Αφορούσε και τα όπλα. Η στρατιωτική παρέλαση της Τετάρτης παρακολουθήθηκε στενά από αναλυτές για ενδείξεις σχετικά με τον εκσυγχρονισμό του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας. Η στρατιωτική ενίσχυση της Κίνας τα τελευταία χρόνια την κατέστησε ναυτική δύναμη και της έδωσε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ταϊβάν και πιθανό πόλεμο με τις ΗΠΑ που μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να προκαλέσει. Αποκαλύφθηκαν νέα όπλα και αεροσκάφη, όπως υπερηχητικοί πύραυλοι σχεδιασμένοι για να πλήττουν πλοία, υποβρύχια drones και αεροσκάφη ηλεκτρονικού πολέμου που μπορούν να πετούν μαζί με μαχητικά για να εντοπίζουν κινούμενους στόχους ενώ αποσπούν πυρά. Ένα ανώνυμο αεροσκάφος, είτε πραγματικό είτε ψεύτικο stealth drone, τράβηξε επίσης τα βλέμματα. Παράλληλα, η εμφάνιση νέων διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων εκτοξευόμενων από υποβρύχιο και από οδικές πλατφόρμες επιβεβαίωσε ότι η Κίνα διαθέτει πλέον πλήρες και διαφοροποιημένο σύστημα από ξηρά, αέρα και θάλασσα.
«Ξέραμε ότι η Κίνα είχε πυρηνική τριάδα; Ναι, το ξέραμε. Αλλά αυτή η εικόνα το δείχνει πραγματικά», δήλωσε η Τζένιφερ Πάρκερ, επίκουρη καθηγήτρια ναυτικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας, Καμπέρα. «Αυτή η ικανότητα ξεχωρίζει την Κίνα από άλλα πυρηνικά κράτη, μαζί με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ», συμπλήρωσε. Ωστόσο, οι αναλυτές σημείωσαν ότι κανένα από τα νέα όπλα της Κίνας δεν έχει δοκιμαστεί σε μάχη. Διπλωματικά, το Πεκίνο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις. Παρά τις δηλώσεις περί σταθερής εναλλακτικής λύσης προς την Ουάσιγκτον, η οικονομία της είναι μόνο το 60% του μεγέθους των ΗΠΑ και η σταθερότητά της εξαρτάται από συμφωνία εμπορίου με τον Τραμπ. «Η Κίνα απέχει πολύ από το να μπορεί ή να θέλει να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως πάροχος παγκόσμιων δημόσιων αγαθών», δήλωσε η Αλίτζα Μπαχούλσκα, πολιτική ερευνήτρια στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. «Παρόλα αυτά, εκμεταλλεύεται την τρέχουσα κατάσταση για να χτίσει την εικόνα της ως υπεύθυνος και αξιόπιστος εταίρος, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ», συμπλήρωσε.
Σε μια επίδειξη τόσο άρτια χορογραφημένη όσο η μεγαλύτερη στρατιωτική παρέλαση της Κίνας, η επιλογή του ρούχου του Σι Τζινπίνγκ ήταν προσεκτικά επιλεγμένη όσο και οι αψεγάδιαστες στολές των συγχρονισμένων στρατιωτών. Ο Σι, που επιτηρούσε τους 50.000 θεατές στην πλατεία Τιεν Αν Μεν, φορούσε ένα αναγνωρίσιμο «κοστούμι Μάο», επιλεγμένο για να δηλώσει λιτότητα και επαναστατικό πνεύμα. Το απλό σακάκι τύπου τουνίκ, με τέσσερις τσέπες που συμβολίζουν την ευπρέπεια, τη δικαιοσύνη, την τιμιότητα και την ταπεινότητα, υιοθετήθηκε πρώτα από τον Σουν Γιατ-σεν, τον εθνικιστή επαναστάτη που βοήθησε στην ανατροπή της δυναστείας Τσινγκ το 1911. Το ρούχο, συνδυάζοντας κινεζικά και δυτικά στοιχεία, συμβόλιζε την απόρριψη της αυτοκρατορικής χλιδής. Στα κινέζικα, το κοστούμι είναι γνωστό ως «Zhongshan suit». Στον υπόλοιπο κόσμο, όμως, είναι γνωστό ως «κοστούμι Μάο», καθώς ο Μάο Τσε Τουνγκ το φόρεσε για να αναγγείλει την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας το 1949. Από τότε, το κοστούμι έχει βγει από τη μόδα για τις μάζες, αλλά παραμένει η επιλογή του Σι όταν θέλει να προβάλλει εξουσία ως η πρωτοπορία της κομμουνιστικής επανάστασης της Κίνας. Το κοστούμι είναι «φορτωμένο πολιτικό νόημα», δήλωσε η Σάρι Άρχο Χάβρεν, επίκουρη ερευνήτρια στο Royal United Services Institute. «Τιμά το επαναστατικό παρελθόν του Κομμουνιστικού Κόμματος» και «δείχνει την απομάκρυνση από τη Δύση». Στην καθημερινή διπλωματία, ο Σι προτιμά κοστούμι και γραβάτα δυτικού τύπου, αλλά για μεγάλες εκδηλώσεις, όπως δείπνο στο Μπάκιγχαμ το 2015, φορούσε το κοστούμι Μάο.
