Στη συνολική αναμόρφωση του τρόπου με τον οποίο προβάλλονται τα πολιτικά μηνύματα στη χώρα προχωρά η κυβέρνηση, θεσπίζοντας για πρώτη φορά ενιαίους κανόνες διαφάνειας σε όλα τα μέσα, από τα τηλεοπτικά σποτ έως τις αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Η αλλαγή αυτή στοχεύει στο να προστατεύσει τον δημόσιο διάλογο και τη δημοκρατική διαδικασία, εξασφαλίζοντας ότι κάθε πολίτης γνωρίζει ποιος βρίσκεται πίσω από την κάθε πολιτική διαφήμιση που θα βλέπει, ποιος τη χρηματοδοτεί και με ποιο σκοπό προβάλλεται. Πρόκειται για μια παρέμβαση που έρχεται ως απάντηση στη ραγδαία εξάπλωση της στοχευμένης ψηφιακής προπαγάνδας και των αδιαφανών καμπανιών επιρροής που τα τελευταία χρόνια διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό το προεκλογικό τοπίο.
Τα τελευταία χρόνια, η πολιτική συζήτηση έχει μεταφερθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου στο Διαδίκτυο. Πολλοί πολίτες έρχονταν αντιμέτωποι με πολιτικά μηνύματα χωρίς να γνωρίζουν ποιος τα χρηματοδοτεί, ποιος βρίσκεται από πίσω και ποια σκοπιμότητα εξυπηρετούν. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, τέτοιου είδους αναρτήσεις προέρχονταν από κέντρα επιρροής εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, που επιχειρούσαν να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη, να ενισχύσουν την πόλωση και να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Τέτοιου είδους φαινόμενα έχουν καταγγελθεί για παράδειγμα στο πρόσφατο παρελθόν, κατά τη διάρκεια εκλογικών αναμετρήσεων στο εξωτερικό, όπου σε πλειάδα αναρτήσεων στα social media, φέρεται να κρύβονταν ρωσικά ή κινεζικά συμφέροντα.
Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα, το υπουργείο Εσωτερικών εισάγει στη Βουλή νομοσχέδιο που ενσωματώνει στο ελληνικό δίκαιο τον κανονισμό 2024/900 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχος του νέου πλαισίου είναι οι πολιτικές διαφημίσεις να γίνουν διαφανείς, ελέγξιμες και ιχνηλάσιμες, ώστε οι πολίτες να έχουν καθαρή εικόνα για την προέλευση και τη στόχευσή τους.
Στο εξής, κάθε πολιτική διαφήμιση θα πρέπει να αναφέρει ξεκάθαρα ότι αποτελεί πολιτικό μήνυμα. Θα συνοδεύεται από στοιχεία για τον χορηγό της, το ποσό που δαπανήθηκε, το κοινό στο οποίο απευθύνεται και τα κριτήρια με τα οποία επιλέχθηκε αυτό το κοινό. Όλες αυτές οι πληροφορίες θα αναρτώνται σε δημόσιο ηλεκτρονικό αρχείο, το οποίο θα είναι προσβάσιμο από πολίτες, δημοσιογράφους και Αρχές. Με αυτόν τον τρόπο, τερματίζονται οι λεγόμενες «σκοτεινές» καμπάνιες που εμφανίζονταν μόνο σε συγκεκριμένους χρήστες και ακολούθως εξαφανίζονταν χωρίς ίχνη.
Παράλληλα, θα απαγορεύεται η χρήση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων για την εξατομίκευση πολιτικών μηνυμάτων. Δεν θα επιτρέπεται επί παραδείγματι η στοχευμένη πολιτική διαφήμιση βάσει στοιχείων όπως οι πολιτικές πεποιθήσεις, η θρησκεία, η καταγωγή ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Ακόμη και στη χρήση άλλων δεδομένων, οι εταιρείες θα χρειάζονται ρητή συγκατάθεση από τον χρήστη, γεγονός που ενισχύει την προστασία της ιδιωτικότητας και περιορίζει τεχνικές αθέατης επιρροής μέσω αλγορίθμων.
Το πιο καθοριστικό μέτρο όμως θα αφορά την απαγόρευση χρηματοδότησης πολιτικών διαφημίσεων από τρίτες χώρες σε κρίσιμες χρονικές περιόδους. Συγκεκριμένα, στους τρεις τελευταίους μήνες πριν από τις εκλογές ή τα δημοψηφίσματα, μόνο φορείς και φυσικά πρόσωπα που προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχουν το δικαίωμα να χρηματοδοτούν πολιτικές διαφημίσεις. Οι πάροχοι των διαφημιστικών υπηρεσιών θα είναι υποχρεωμένοι να επαληθεύουν την ταυτότητα των πελατών τους και να διαθέτουν τα στοιχεία στις αρμόδιες Αρχές εντός 48 ωρών εφόσον ζητηθούν. Με αυτές τις παρεμβάσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη της επιχειρούν να θωρακίσουν τις εκλογικές διαδικασίες από εξωτερικές παρεμβάσεις, να τερματίσουν την ασυδοσία στο ψηφιακό πεδίο και να ενισχύσουν τη λογοδοσία στον δημόσιο λόγο. Το στοίχημα πλέον είναι η σωστή εφαρμογή των κανόνων, η εποπτεία των πλατφορμών και η συνεργασία των αρμόδιων αρχών, ώστε η πολιτική αντιπαράθεση να παραμείνει στα χέρια των πολιτών και όχι στα χέρια αόρατων κέντρων επιρροής.
