Σήμερα στη μία το μεσημέρι έχει προγραμματιστεί η ιδιαίτερα σημαντική συνάντηση του επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας Γιώργου Γεραπετρίτη με τον ασκούντα χρέη Υπουργού Εξωτερικών της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης, Ταχέρ Σαλέμ Αλ Μπαούρ. Στόχος της συνάντησης, που θα πραγματοποιηθεί στο νεοκλασικό μέγαρο του ΥΠΕΞ στο κέντρο της Αθήνας, είναι να ξεκινήσει άμεσα μια διαδικασία τεχνικών συζητήσεων ανάμεσα στις δύο χώρες, με σκοπό να καθοριστεί η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) Ελλάδας – Λιβύης.
Θυμίζουμε ότι η ΑΟΖ είναι μια θαλάσσια περιοχή στην οποία ένα κράτος έχει δικαίωμα να εκμεταλλεύεται τους φυσικούς πόρους, όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο ή την αλιεία. Η οριοθέτησή της λοιπόν αποτελεί ζήτημα ύψιστης σημασίας, γιατί καθορίζει ποιος έχει δικαίωμα να αξιοποιήσει πλούτο που κρύβεται στον βυθό, ειδικά στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου υπάρχουν μεγάλες προσδοκίες για κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
Στο Υπουργείο Εξωτερικών εκτιμούν ότι η σημερινή συνάντηση δείχνει πως υπάρχει πολιτική βούληση από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης για να ξεκινήσει διάλογος το συντομότερο δυνατό, ενώ δίαυλος επικοινωνίας υπάρχει και με την ανατολική Λιβύη, καθώς η βορειοαφρικανική χώρα ως γνωστόν είναι διαιρεμένη αυτή τη στιγμή. Συν τοις άλλοις, από το 2019 έχει υπογραφεί παράνομο το τουρκολιβυκό μνημόνιο ανάμεσα στην Άγκυρα και την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης (προκάτοχο της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας), υπό τον τότε πρωθυπουργό Φαγέζ αλ-Σάρατζ. Με το μνημόνιο αυτό, οι δύο χώρες αυθαίρετα καθόρισαν θαλάσσια όρια στην Ανατολική Μεσόγειο, αγνοώντας πλήρως την ύπαρξη ελληνικών νησιών όπως η Κρήτη, η Ρόδος, η Κάρπαθος και η Κάσος. Έτσι «ένωναν» τα θαλάσσια σύνορα Τουρκίας και Λιβύης, κάτι όμως που δεν στέκει νομικά σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Ο Έλληνας ΥΠΕΞ υπογραμμίζει ότι η χώρα μας παραμένει σταθερή στις θέσεις της και δεν προτίθεται να κάνει παραχωρήσεις. Παράλληλα, τονίζει πως επιθυμούμε τον διάλογο και μια θετική ατζέντα, αλλά χωρίς να αγνοούμε τις διαφορές που υπάρχουν με τη Λιβύη και φυσικά με την Τουρκία. Δεν αποκλείει μάλιστα, σύμφωνα με πηγές του Υπουργείου, το ενδεχόμενο οι επίσημες τεχνικές συζητήσεις να ξεκινήσουν πολύ σύντομα, τον Οκτώβριο, απαντώντας έτσι και σε όσους κατηγορούν την Ελλάδα ότι έχει χάσει την επιρροή της στη Λιβύη.
Η κατάσταση πάντως περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι η Λιβύη έχει καταθέσει ενστάσεις στον ΟΗΕ για τις θαλάσσιες ζώνες νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης. Η λιβυκή πλευρά αμφισβήτησε την ελληνική δικαιοδοσία στις περιοχές αυτές, όπου η Αθήνα έχει ήδη προχωρήσει σε διεθνείς διαγωνισμούς για έρευνες υδρογονανθράκων. Η Ελλάδα απάντησε με ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ, απορρίπτοντας κατηγορηματικά αυτές τις αιτιάσεις. Στο ίδιο κείμενο η Αθήνα ξεκαθαρίζει ότι θεωρεί άκυρο και το λεγόμενο «τουρκο-λιβυκό μνημόνιο».
Η Ελλάδα παράλληλα με τις επαφές της με την κυβέρνηση της δυτικής Λιβύης, προσπαθεί να διατηρεί σχέσεις και με την ανατολική πλευρά της χώρας. Οι συναντήσεις του κ. Γεραπετρίτη με τον στρατάρχη Χαφτάρ και τον γιο του, που έχουν ισχυρή επιρροή στην ανατολική Λιβύη, δείχνουν ότι η χώρα μας αναγνωρίζει την ανάγκη να συνομιλεί και με τα δύο κέντρα εξουσίας. Όπως τονίζεται, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει διάθεση να κυρωθεί το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο από την ανατολική πλευρά, παρά τις πιέσεις που ασκούνται. Το μήνυμα που θα στείλουμε σήμερα είναι πως παραμένουμε σταθεροί στις θέσεις μας, δεν παραιτούμαστε από τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και πως προτιμάμε να λύνουμε τα ζητήματα μέσω του διαλόγου και της διπλωματίας. Η σημερινή συνάντηση μπορεί να μην καταλήξει άμεσα σε συμφωνία, αλλά είναι ένα κρίσιμο βήμα για να μπει ξανά στο τραπέζι ένα θέμα που έχει μείνει σε εκκρεμότητα για πολλά χρόνια.
