Μπορεί να βρίσκονται σχεδόν σε κάθε σπίτι. Είναι εύκολα, φθηνά και ομολογουμένως λαχταριστά. Όμως κοστίζουν ακριβά στην υγεία και τον εγκέφαλο μας. Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (αλλαντικά, έτοιμα γεύματα, αναψυκτικά, φρουτοποτά κ.λπ.) είναι γνωστό πως επιβαρύνουν σημαντικά τον οργανισμό μας, όμως μια νέα μελέτη έρχεται να προσθέσει επιπλέον στοιχεία, αποκαλύπτοντας και τις βλάβες που προκαλούν ορισμένα εξ αυτών στην γνωστική λειτουργία.
Επιστήμονες από το Virginia Tech εξέτασαν προσεκτικά την «πυραμίδα των junk τροφών», κατέταξαν τις πιο βλαβερές κατηγορίες επεξεργασμένων τροφίμων με βάση τον αντίκτυπό τους στον εγκέφαλο και κατέληξαν σε ένα σαφές συμπέρασμα: τα πλέον επιβλαβή είναι τα υπερεπεξεργασμένα κρέατα και τα ζαχαρούχα ποτά.
Τα ευρήματα της μελέτης
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο American Journal of Clinical Nutrition, βασίστηκε σε δεδομένα από τη μελέτη Health and Retirement του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, η οποία παρακολούθησε την υγεία 4.750 Αμερικανών ηλικίας 55 ετών και άνω, σε βάθος έως και 7 ετών. Η γνωστική κατάσταση των συμμετεχόντων αξιολογήθηκε κάθε δύο χρόνια, από το 2014 έως το 2020.
Οι ερευνητές, σύμφωνα με το Science Alert, χρησιμοποίησαν κοινές μεθόδους αξιολόγησης της εγκεφαλικής λειτουργίας, όπως τεστ άμεσης και καθυστερημένης ανάκλησης, καθώς και ασκήσεις αριθμητικών υπολογισμών (π.χ. μετρήσεις προς τα πίσω ή διαδοχικές αφαιρέσεις).
Οι μεγαλύτεροι ένοχοι
Υπερεπεξεργασμένα προϊόντα κρέατος
Κατανάλωση τουλάχιστον μιας επιπλέον μερίδας την ημέρα συνδέεται με 17% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης γνωστικής εξασθένησης. Πρόκειται για τρόφιμα όπως τα επεξεργασμένα αλλαντικά, τα λουκάνικα, τα nuggets και άλλα προϊόντα που έχουν υποστεί υψηλό βαθμό βιομηχανικής επεξεργασίας.
Ζαχαρούχα ροφήματα (αναψυκτικά, γλυκά κρύα τσάι, χυμοί με προσθήκη ζάχαρης)
Κατανάλωση τουλάχιστον μιας επιπλέον μερίδας την ημέρα σχετίζεται με 6% αυξημένο κίνδυνο γνωστικών προβλημάτων. Πρόκειται για ροφήματα που συχνά συνοδεύουν ένα «γρήγορο γεύμα» ή θεωρούνται «τονωτικά» στην καθημερινότητα.
Τι ισχύει με τα υπόλοιπα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα
Παρά τις γενικές ανησυχίες για το σύνολο των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων (UPFs) και παρότι έρευνες έχουν δείξει την επιβάρυνση που προκαλούν στην υγεία μας, η τρέχουσα μελέτη δεν έδειξε άμεση συσχέτιση με τον κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης. Κατηγορίες UPFs, όπως γλυκίσματα, αλμυρά σνακ, επεξεργασμένα δημητριακά και γαλακτοκομικά προϊόντα, spreads ή έτοιμα γεύματα δεν παρουσίασαν σημαντική επίδραση στον εγκέφαλο.
Συμβουλές διατροφής και… μαθήματα μαγειρικής
Η απάντηση είναι απλή – αν και όχι πάντα εύκολη: Περιορίστε τα υπερεπεξεργασμένα κρέατα και τα ζαχαρούχα ποτά. Η αλλαγή διατροφικών συνηθειών μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά ενάντια σε ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Brenda Davy, καθηγήτρια διατροφής και εκ των συγγραφέων της μελέτης, «μπορείς να αλλάξεις πράγματα, το θέμα είναι η μετριοπάθεια και η ισορροπία στις διατροφικές σου επιλογές».
Μάλιστα οι ερευνητές προχωρούν και σε μια πρωτοποριακή πρόταση για την αντιμετώπιση του φαινομένου της υπερκατανάλωσης UPFs στις σύγχρονες κοινωνίες: Τα μαθήματα μαγειρικής. Όπως σημειώνουν τα μαθήματα μαγειρικής θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως μια σημαντική παρέμβαση στον τομέα της δημόσιας υγείας.
Όπως λέει ο Ben Katz, ειδικός στην ανθρώπινη ανάπτυξη: «Άλλο το να σου λένε τι να τρως, κι άλλο το να ξέρεις να το μαγειρεύεις». Η γνώση γύρω από τη διατροφή και η ικανότητα προετοιμασίας υγιεινών γευμάτων μπορεί να κάνει τη διαφορά.
