Στην κρίσιμη δεύτερη φάση εισέρχεται ο κοινωνικός διάλογος για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, με στόχο τη διαμόρφωση – έως το τέλος του 2025 – ενός ολοκληρωμένου «οδικού χάρτη» αλλαγών που θα ενισχύσει τις συλλογικές συμβάσεις και θα αυξήσει την κάλυψη των εργαζομένων. Σήμερα, μόνο το 25% έως 30% των εργαζομένων καλύπτεται από συλλογική σύμβαση, ενώ ο ευρωπαϊκός στόχος φτάνει το 80%.
Μετά από μήνες διαβουλεύσεων, οι απόψεις των κοινωνικών εταίρων – εργοδοτικών και εργατικών οργανώσεων – έχουν διαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό, και το υπουργείο Εργασίας, που συντονίζει τη διαδικασία, ζητά πλέον εγγράφως τις τελικές προτάσεις όλων των φορέων μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2025.
Κεντρικό σημείο των αλλαγών αποτελεί το ποσοστό συμμετοχής των εργοδοτών ενός κλάδου για την κήρυξη μιας κλαδικής σύμβασης ως υποχρεωτικής. Σήμερα απαιτείται συμμετοχή 50%+1 των επιχειρήσεων, ποσοστό που θεωρείται εμπόδιο στην επέκταση πολλών κλαδικών συμβάσεων, καθώς αρκετές επιχειρήσεις αποφεύγουν τη συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις. Το υπουργείο εξετάζει τη μείωση του ποσοστού αυτού, για παράδειγμα στο 40%, καθώς και την καθιέρωση μόνιμου μηχανισμού επέκτασης των συμβάσεων.
Παράλληλα, μελετάται η ένταξη νέων παραμέτρων στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, όπως η οικονομική κατάσταση ενός κλάδου (κερδοφορία ή ζημίες) και η εξέλιξη του μέσου μισθού, ώστε η εφαρμογή των συμβάσεων να προσαρμόζεται στις πραγματικές δυνατότητες της αγοράς.
Ανοιχτά ζητήματα και αποκλίσεις
Στις συνομιλίες που έχουν διεξαχθεί μέχρι στιγμής, παραμένουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων σε θέματα που θέτει η εργατική πλευρά, όπως η μετενέργεια, η επεκτασιμότητα, η συρροή και η καθολικότητα των συμβάσεων. Η ΓΣΕΕ επισημαίνει ότι η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων τάσσεται υπέρ της επαναφοράς του θεσμού στην προ μνημονίου μορφή του, θέση που υποστηρίζεται και από ορισμένες εργοδοτικές οργανώσεις, κυρίως όσον αφορά την επαναφορά της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας ως μέσου καθορισμού των κατώτατων αμοιβών.
Επιστολή της υπουργού Εργασίας
Με την ολοκλήρωση του πρώτου γύρου των συνομιλιών, η υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, απέστειλε επιστολή προς όλους τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους, καλώντας τους να υποβάλουν εγγράφως τις προτάσεις τους έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2025.
Σύμφωνα με την επιστολή, το υπουργείο επιδιώκει την εκπόνηση ενός Σχεδίου Δράσης για την αποτελεσματική εφαρμογή και ενίσχυση των συλλογικών μηχανισμών ρύθμισης των εργασιακών σχέσεων.
Οι προτάσεις θα καλύπτουν τέσσερις βασικούς άξονες:
- Μέτρα ενίσχυσης των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
- Κίνητρα και υποστηρικτικά εργαλεία προς τους κοινωνικούς εταίρους.
- Θεσμικές παρεμβάσεις ή βελτιώσεις στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο.
- Ενέργειες ευαισθητοποίησης, κατάρτισης και ενδυνάμωσης της κουλτούρας διαπραγμάτευσης εργαζομένων και εργοδοτών.
Η διαβούλευση θεωρείται καθοριστική για την ενίσχυση της διαπραγματευτικής κουλτούρας στην ελληνική αγορά εργασίας και την προσαρμογή της στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, ενώ η ολοκλήρωσή της θα κρίνει τη δυνατότητα αύξησης της κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις, ενισχύοντας παράλληλα τη σταθερότητα και τη διαφάνεια στις εργασιακές σχέσεις.
