Σαν σήμερα το 2019, μια φαινομενικά τεχνική ανακοίνωση από τις υγειονομικές αρχές της Γουχάν περνά σχεδόν απαρατήρητη εκτός Κίνας. Οι Αρχές κάνουν λόγο για μια συρροή περιστατικών «άγνωστης πνευμονίας» με σοβαρή αναπνευστική λοίμωξη, χωρίς εξήγηση από γνωστούς ιούς, και με κοινό σημείο αναφοράς την αγορά θαλασσινών Χουανάν. Τίποτα τότε δεν προμήνυε ότι επρόκειτο για τα πρώτα καταγεγραμμένα περιστατικά του κορωνοϊού που αργότερα θα ονομαστεί SARS-CoV-2 και θα προκαλέσει την πανδημία του covid-19, μια παγκόσμια κρίση που μέσα σε λίγους μήνες θα άλλαζε την καθημερινότητα δισεκατομμυρίων ανθρώπων και τις ισορροπίες των οικονομιών σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Τα πρώτα κρούσματα στη Γουχάν
Τα πρώτα γνωστά περιστατικά σοβαρής πνευμονίας χωρίς σαφή αιτία εντοπίζονται στη Γουχάν τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2019. Οι ασθενείς εμφανίζουν υψηλό πυρετό, δύσπνοια και εκτεταμένες αλλοιώσεις στους πνεύμονες, ενώ τα εργαστηριακά τεστ αποκλείουν τη γρίπη και άλλους γνωστούς αναπνευστικούς ιούς. Στις 31 Δεκεμβρίου 2019, η Κίνα ενημερώνει επίσημα τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για συρροή κρουσμάτων πνευμονίας άγνωστης αιτιολογίας στην πόλη, ενεργοποιώντας τους διεθνείς μηχανισμούς επιτήρησης.
Από τα πρώτα στάδια της διερεύνησης, η αγορά θαλασσινών Χουανάν τίθεται στο επίκεντρο. Μεγάλο ποσοστό των αρχικών ασθενών είτε εργάζεται είτε έχει επισκεφθεί την αγορά, γεγονός που ενισχύει την υπόθεση μετάδοσης από ζώο σε άνθρωπο. Τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι ο νέος ιός προέρχεται από νυχτερίδες και πιθανότατα μεταδόθηκε στον άνθρωπο μέσω ενδιάμεσου άγριου ζώου, ένα κλασικό παράδειγμα ζωονόσου. Η αγορά κλείνει και απολυμαίνεται, όμως ο ιός έχει ήδη αρχίσει να κυκλοφορεί ευρύτερα στην κοινότητα.
Η ταυτοποίηση του SARS-CoV-2 και το ξέσπασμα σε παγκόσμια πανδημία
Στις αρχές Ιανουαρίου 2020, Κινέζοι επιστήμονες απομονώνουν και ταυτοποιούν τον υπεύθυνο παθογόνο παράγοντα. Πρόκειται για έναν νέο κορονοϊό, συγγενικό με τον ιό SARS του 2003, που αργότερα θα ονομαστεί SARS-CoV-2. Η γενετική του αλληλουχία δημοσιοποιείται γρήγορα, επιτρέποντας σε εργαστήρια σε όλο τον κόσμο να αναπτύξουν διαγνωστικά τεστ. Παράλληλα, αποδεικνύεται ότι ο ιός μεταδίδεται αποτελεσματικά από άνθρωπο σε άνθρωπο, ανεξάρτητα από επαφή με ζώα.
Η εξάπλωση εκτός Κίνας είναι ταχεία. Τα διεθνή ταξίδια και η καθυστερημένη κατανόηση της μεταδοτικότητας συμβάλλουν στη διασπορά του ιού σε πολλές χώρες μέσα σε λίγους μήνες. Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτηρίζει επίσημα την COVID-19 ως πανδημία. Η «άγνωστη πνευμονία» της Γουχάν έχει πλέον εξελιχθεί σε μια παγκόσμια απειλή που δοκιμάζει τα συστήματα υγείας, τις οικονομίες και την κοινωνική συνοχή σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Μέσα σε λίγα χρόνια, η πανδημία της COVID-19 άφησε πίσω της αριθμούς που αποτυπώνουν το μέγεθος της κρίσης. Σύμφωνα με τα συγκεντρωτικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, παγκοσμίως καταγράφηκαν πάνω από 770 εκατομμύρια επιβεβαιωμένα κρούσματα και περισσότεροι από 7 εκατομμύρια θάνατοι, αριθμοί που θεωρούνται συντηρητικοί, καθώς πολλές χώρες δεν κατέγραψαν ποτέ το σύνολο των πραγματικών απωλειών. Δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων χορηγήθηκαν σε χρόνο-ρεκόρ, σε μια από τις μεγαλύτερες εκστρατείες δημόσιας υγείας στην ιστορία.
Πέρα από τα στατιστικά, η πανδημία σφράγισε την καθημερινότητα. Πολύμηνα lockdown, περιορισμοί μετακίνησης, κλειστά σχολεία και τηλεργασία άλλαξαν ριζικά τον τρόπο ζωής. Τα συστήματα υγείας βρέθηκαν στα όριά τους, με ΜΕΘ να γεμίζουν και υγειονομικούς να εργάζονται σε συνθήκες διαρκούς πίεσης. Η οικονομία δέχθηκε ισχυρό σοκ, με ύφεση σε πολλές χώρες, εκατομμύρια θέσεις εργασίας να χάνονται προσωρινά ή μόνιμα και τα κράτη να παρεμβαίνουν με πρωτοφανή πακέτα στήριξης. Ταυτόχρονα, η πανδημία ανέδειξε κοινωνικές ανισότητες, ζητήματα ψυχικής υγείας και το πόσο ευάλωτες είναι οι σύγχρονες κοινωνίες απέναντι σε μια παγκόσμια υγειονομική απειλή.
Παρά την επιστημονική πρόοδο, κρίσιμα ερωτήματα παραμένουν ανοιχτά. Η ακριβής μετάδοση του ιού από το αρχικό ζώο-δεξαμενή, πιθανότατα τις νυχτερίδες, στον άνθρωπο δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί ούτε έχει ταυτοποιηθεί με βεβαιότητα το ενδιάμεσο ζώο. Οι περισσότερες επιστημονικές αξιολογήσεις συγκλίνουν στο σενάριο της ζωονόσου, χωρίς αποδείξεις για εργαστηριακή προέλευση, αν και η συζήτηση συνεχίζεται σε πολιτικό επίπεδο.
Η «άγνωστη πνευμονία» της Γουχάν αποτέλεσε το σημείο μηδέν μιας πανδημίας που σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή και επηρέασε τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος αντιμετωπίζει τις κρίσεις.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1790: Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της «Εφημερίδος», της πρώτης ελληνικής εφημερίδας, που εκδίδεται στη Βιέννη από τους αδελφούς Μαρκίδες Πούλιου και αποτελεί ορόσημο για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό.
1836: Ιδρύεται με βασιλικό διάταγμα εκπαιδευτήριο αρχιτεκτόνων, με την ονομασία «Σχολή των Τεχνών».
1879: Ο Τόμας Έντισον παρουσιάζει σε δρόμο του Νιού Τζέρσεϊ τον πρώτο λαμπτήρα πυρακτώσεως.
1903: Ξεσπούν τα «Ορεστειακά» με αφορμή την παράσταση της «Ορέστειας» του Αισχύλου σε πεζή μετάφραση στο Βασιλικό Θέατρο, με αιματηρά επεισόδια, έναν νεκρό και δεκάδες τραυματίες, στο αποκορύφωμα της γλωσσικής διαμάχης καθαρεύουσας και δημοτικής.
1929: Σκοτώνονται 69 παιδιά στο Πέισλι της Σκοτίας, μεταξύ των οποίων και βρέφη, όταν ξεσπά πανικός σ’ έναν κινηματογράφο, όπου παρακολουθούσαν παιδική παράσταση.
1944: Ο 22χρονος φοιτητής του Πολυτεχνείου Ιάννης Ξενάκης τραυματίζεται σοβαρά από θραύσμα όλμου στο πρόσωπο κατά τα Δεκεμβριανά, χάνει σχεδόν το ένα του μάτι και μένει με μόνιμες παραμορφώσεις. Ο μετέπειτα μεγάλος συνθέτης και αρχιτέκτονας, που ανήκει τότε στον λόχο «Λόρδος Βύρων» της ΕΠΟΝ, θα αναγκαστεί λίγα χρόνια αργότερα να φύγει κυνηγημένος στη Γαλλία, κουβαλώντας στο σώμα και στη μνήμη του το τραύμα του Εμφυλίου, το οποίο θα διαποτίσει και τη ριζοσπαστική μουσική του γλώσσα.
1946: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Χάρι Τρούμαν, κηρύσσει και επισήμως το τέλος όλων των εχθροπραξιών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
1957: Στην Πύλο ανακαλύπτεται από τον αρχαιολόγο Σπυρίδωνα Μαρινάτο κυψελοειδής τάφος που ταυτίζεται με τον μυθικό Νηλέα, πατέρα του βασιλιά Νέστορα, εμπλουτίζοντας το αρχαιολογικό τοπίο της Μεσσηνίας με ένα ακόμη εντυπωσιακό δείγμα μυκηναϊκής ταφικής αρχιτεκτονικής. Την ίδια περίοδο φέρνεται στο φως και νέα πτέρυγα του ανακτόρου του Νέστορα, ηλικίας περίπου 3.000 ετών, με αποθέτες, δωμάτια και αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που φωτίζουν καλύτερα την οργάνωση και την καθημερινή ζωή του ομηρικού αυτού κέντρου.
Στην Ελλάδα ορκίζεται υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον Ιωάννη Παρασκευόπουλο, μετά τη διάλυση της Βουλής, με στόχο τη διεξαγωγή εκλογών στις 16 Φεβρουαρίου 1964.
1987: Αφαιρείται ένα δευτερόλεπτο από το έτος 1987 για να εξομαλυνθεί μία από τις εγγενείς ανωμαλίες του Γρηγοριανού Ημερολογίου.
1989: Ο ιδιωτικός τηλεοπτικός σταθμός ΑΝΤ1, ιδιοκτησίας Μίνωα Κυριακού, αρχίζει τις εκπομπές του. Είναι το δεύτερο ιδιωτικό κανάλι που εκπέμπει τηλεοπτικό πρόγραμμα στην Ελλάδα.
1999: Ο Μπόρις Γιέλτσιν παραιτείται από την προεδρία της Ρωσίας και ορίζει υπηρεσιακό πρόεδρο τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ανοίγοντας τον δρόμο για μια νέα πολιτική εποχή στη μετασοβιετική Ρωσία.
2005: Σιγεί η ελληνική υπηρεσία του BBC, τερματίζοντας μια μακρά πορεία ενημέρωσης που ξεκίνησε το 1939.
2009: Τους 21 φτάνει ο αριθμός των νεκρών μεταναστών που «ξεβράζει» το Θρακικό Πέλαγος. Οι άτυχοι επέβαιναν σε σκάφος, το οποίο ανετράπη λόγω των ισχυρών βοριάδων. Τα πτώματα βρέθηκαν στις παραλίες Δελφίνι Αλεξανδρούπολης και Μαγγάνα Αβδήρων Ροδόπης.
2010: Ο Βαγγέλης Μαρινάκης γίνεται και επίσημα ο νέος πρόεδρος του Ολυμπιακού, μετά την ολοκλήρωση της Γενικής Συνέλευσης, όπου γίνεται η παράδοση-παραλαβή από τον Σωκράτη Κόκκαλη.
2019: Οι αρχές της Γουχάν παραδέχονται επίσημα την εμφάνιση συρροής «άγνωστης πνευμονίας» στην αγορά θαλασσινών Χουανάν, κάνοντας λόγο για κρούσματα με σοβαρή αναπνευστική λοίμωξη που δεν εξηγούνται από γνωστούς ιούς. Λίγες εβδομάδες αργότερα ο νέος κορωνοϊός θα ταυτοποιηθεί ως SARS-CoV-2, η επιδημία θα εξαπλωθεί πέρα από τα σύνορα της Κίνας και, μέσα στο 2020, θα εξελιχθεί στην παγκόσμια πανδημία που θα αλλάξει την καθημερινότητα, τα συστήματα υγείας και τις οικονομίες σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Γεννήσεις
1869 – Ανρί Ματίς (Henri Matisse), Γάλλος ζωγράφος, από τους κορυφαίους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα και βασική μορφή του Φωβισμού. Αναμόρφωσε τη σύγχρονη τέχνη με την τολμηρή χρήση του χρώματος, την απλοποίηση της φόρμας και τη ζωγραφική ελευθερία. Έργα του, όπως «Ο χορός» και «Η μουσική», καθόρισαν νέους αισθητικούς δρόμους, ενώ η επιρροή του εκτείνεται από τη ζωγραφική και τη γλυπτική έως το σχέδιο και τα περίφημα cut-outs των τελευταίων του χρόνων.
1909 – Γιάννης Τσαρούχης, Έλληνας ζωγράφος και σκηνογράφος, από τις κορυφαίες μορφές της ελληνικής τέχνης του 20ού αιώνα. Το έργο του γεφύρωσε τη λαϊκή και βυζαντινή παράδοση με τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό, δημιουργώντας ένα απολύτως προσωπικό εικαστικό σύμπαν. Γνωστός για τις εμβληματικές ανδρικές μορφές, τα ναυτάκια και τα θεατρικά σκηνικά του, άσκησε καθοριστική επιρροή στη ζωγραφική, το θέατρο και τη σύγχρονη ελληνική αισθητική.
1923 – Γιάννης Δαλιανίδης, Έλληνας σκηνοθέτης, από τους πιο επιτυχημένους και εμπορικούς δημιουργούς του ελληνικού κινηματογράφου. Σφράγισε τη χρυσή εποχή του ελληνικού σινεμά με κωμωδίες και μιούζικαλ που έγιναν διαχρονικά, αναδεικνύοντας αστέρες και διαμορφώνοντας το λαϊκό κινηματογραφικό ύφος. Ταινίες και τηλεοπτικές δουλειές του άφησαν έντονο αποτύπωμα στη μαζική κουλτούρα, ενώ το έργο του παραμένει σημείο αναφοράς για το ελληνικό κοινό.
1931 – Κώστας Βουτσάς, Έλληνας ηθοποιός, από τους πιο αγαπημένους και αναγνωρίσιμους πρωταγωνιστές της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου. Έγινε συνώνυμο της κωμωδίας μέσα από δεκάδες ταινίες και θεατρικές παραστάσεις, με εκρηκτική ενέργεια, χαρακτηριστικό χιούμορ και αμεσότητα. Η μακρόχρονη καριέρα του, που εκτείνεται σε περισσότερες από έξι δεκαετίες, τον καθιέρωσε ως διαχρονικό σύμβολο λαϊκής ψυχαγωγίας.
1937 – Άντονι Χόπκινς (Anthony Hopkins), Ουαλός ηθοποιός, από τους σπουδαιότερους ερμηνευτές του παγκόσμιου κινηματογράφου και του θεάτρου. Κατέκτησε Όσκαρ για τον εμβληματικό ρόλο του Χάνιμπαλ Λέκτερ στο «Η Σιωπή των Αμνών», δημιουργώντας έναν από τους πιο αναγνωρίσιμους χαρακτήρες στην ιστορία του σινεμά. Διακρίθηκε για το εύρος, την εσωτερικότητα και την πειθαρχημένη υποκριτική του, με καριέρα που εκτείνεται σε δεκαετίες και είδη.
Θάνατοι
2022 – Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ (Benedict XVI), Γερμανός θεολόγος και προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, από τις πιο διανοητικές μορφές του σύγχρονου Βατικανού. Υπηρέτησε ως Πάπας από το 2005 έως το 2013, όταν παραιτήθηκε, σε μια ιστορική κίνηση χωρίς προηγούμενο εδώ και αιώνες. Θεωρήθηκε υπέρμαχος της θεολογικής ορθοδοξίας, με βαθιά επιρροή στη δογματική σκέψη και τον διάλογο πίστης και σύγχρονου κόσμου.
Εορτολόγιο
Ζωτικός, Ζωτική, Μελάνη, Μελανία
