Καθώς οι διατλαντικές συνομιλίες για το μέλλον της Ουκρανίας εντείνονται, ένα ερώτημα κυριαρχεί – ιδιαίτερα μέσα από τις δηλώσεις του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ: ποιος πληρώνει για τον πόλεμο στην Ουκρανία και πόσο;

Η συζήτηση γύρω από τα δισεκατομμύρια που έχουν διατεθεί για να μπορέσει η Ουκρανία να αποκρούσει τη ρωσική επίθεση, που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη από τον Φεβρουάριο του 2022, και κατά πόσο το βάρος αυτό κατανέμεται δίκαια, βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της διπλωματικής προσπάθειας.

Το Euronews παρουσιάζει αναλυτικά ποιος συνεισφέρει, πόσο κοστίζει πραγματικά ο πόλεμος και τι σημαίνει αυτό για τις οικονομίες και τους πολίτες.

Αμυντικές δαπάνες σε ποσοστό επί του ΑΕΠ ΗΠΑ και ΕΕ

Τον Νοέμβριο του 2024, το ουκρανικό κοινοβούλιο ενέκρινε τον μεγαλύτερο στρατιωτικό προϋπολογισμό στην ιστορία της χώρας, το οποίο ανέρχεται στα 2,23 τρισ. γρίβνες (45,9 δισ. ευρώ) για το 2025, ποσό που αντιστοιχεί στο 26,3% του ΑΕΠ ή στο 55% του συνολικού προϋπολογισμού.

Τον Ιούλιο του 2025, ο προϋπολογισμός αναθεωρήθηκε προς τα πάνω, με επιπλέον 412,3 δισ. γρίβνες (8,6 δισ. ευρώ) για τη στήριξη στρατιωτικού προσωπικού, την προμήθεια και παραγωγή όπλων, φτάνοντας έτσι στο 31% του ΑΕΠ ή το 67% των συνολικών κρατικών δαπανών.

Η δαπάνη ως ποσοστό του προϋπολογισμού δείχνει τι ποσοστό των εθνικών πόρων κατευθύνεται σε έναν τομέα, όπως η άμυνα, σε σχέση με όλες τις άλλες ανάγκες. Αντίστοιχα, η δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ αποτυπώνει το βάρος για ολόκληρη την οικονομία της χώρας.

Η αμυντική δαπάνη της Ουκρανίας ύψους 2,64 τρισ. γρίβνες (55 δισ. ευρώ) αντανακλά την ανάγκη για άμεση επιβίωση. Ωστόσο, το συνολικό κόστος του πολέμου ξεπερνά τα 700 δισ. ευρώ, περιλαμβάνοντας την ανοικοδόμηση, τις ανθρωπιστικές ανάγκες και τις οικονομικές απώλειες.

Συγκριτικά, η ΕΕ έχει διαθέσει για στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας, τόσο από τον προϋπολογισμό της όσο και από τις διμερείς συνεισφορές των κρατών-μελών – περίπου 72 δισ. ευρώ την τριετία 2022-2024, ποσό που αντιστοιχεί στο 0,3% του ΑΕΠ της ΕΕ ετησίως.

Οι ΗΠΑ έχουν δαπανήσει 66,9 δισ. δολάρια (57,3 δισ. ευρώ) την ίδια περίοδο αποκλειστικά για στρατιωτική βοήθεια, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί μόλις στο 0,08% του ΑΕΠ των ΗΠΑ ετησίως, πολύ χαμηλότερα από τα 300 δισ. δολάρια που έχει επικαλεστεί στο παρελθόν ο Ντόναλντ Τραμπ.

Παρά το γεγονός ότι για οικονομικές υπερδυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η ΕΕ η δαπάνη για την Ουκρανία αποτελεί μικρό ποσοστό του ΑΕΠ τους, τα στοιχεία αυτά αναδεικνύουν το δυσανάλογο βάρος που σηκώνουν οι Ουκρανοί.

Το κόστος του πολέμου για τον μέσο πολίτη

Μια άλλη προσέγγιση είναι το κόστος ανά πολίτη. Με βάση τον αμυντικό προϋπολογισμό της Ουκρανίας και έναν πληθυσμό περίπου 37,86 εκατ. κατοίκων (χωρίς να υπολογίζονται οι πρόσφυγες και οι εσωτερικά εκτοπισμένοι), κάθε Ουκρανός έχει συνεισφέρει, κατά μέσο όρο, 3.424 ευρώ την τριετία 2022-2024 ή περίπου 1.312 ευρώ ετησίως για την άμυνα της χώρας.

Το ποσό αυτό είναι πολλαπλάσιο, τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και αναλογικά, από την αντίστοιχη συνεισφορά Αμερικανών και Ευρωπαίων πολιτών.

Για τις ΗΠΑ, αν λάβουμε το ποσό των 130,6 δισ. δολαρίων (111,28 δισ. ευρώ) που περιλαμβάνει στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια, τότε αντιστοιχούν περίπου 108 ευρώ ετησίως ανά πολίτη.

Για την ΕΕ, με συνολικές δεσμεύσεις γύρω στα 138 δισ. ευρώ, η ετήσια συνεισφορά ανά πολίτη είναι περίπου 95 ευρώ. Η κατανομή βέβαια δεν είναι ομοιόμορφη, καθώς χώρες όπως η Ουγγαρία συνεισφέρουν ελάχιστα πέραν της συμμετοχής τους στον κοινό προϋπολογισμό, ενώ κράτη εκτός ΕΕ, όπως η Νορβηγία, συνεισφέρουν επιπλέον μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ειρήνης.

Η αναλογία γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή αν λάβουμε υπόψη το εισόδημα. Ο μέσος ετήσιος μισθός στην Ουκρανία είναι περίπου 3.500 ευρώ, γεγονός που σημαίνει ότι σχεδόν το 1/3 του ετήσιου εισοδήματος κάθε πολίτη πηγαίνει στον πόλεμο. Αντίθετα, στην ΕΕ ο μέσος μισθός φτάνει τα 29.600 ευρώ και στις ΗΠΑ τα 62.000 δολάρια (56.880 ευρώ).

Το κόστος της καταστροφής

Η Ουκρανία θα χρειαστεί περίπου 448,6 δισ. ευρώ για ανοικοδόμηση την επόμενη δεκαετία – ποσό σχεδόν εννέα φορές μεγαλύτερο από τον αμυντικό της προϋπολογισμό για το 2025.

Η Τέταρτη Ταχεία Έκθεση Αποτίμησης Ζημιών και Αναγκών της Παγκόσμιας Τράπεζας, που δημοσιεύθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2025, καταγράφει 150 δισ. ευρώ σε άμεσες καταστροφές υποδομών.

Οι ζημιές σε κατοικίες αγγίζουν τα 48,8 δισ. ευρώ, επηρεάζοντας 2,5 εκατ. νοικοκυριά και απαιτώντας 71 δισ. ευρώ για αποκατάσταση.

Οι ζημιές στο οδικό δίκτυο ανέρχονται σε 31,6 δισ. ευρώ, με εκτιμώμενο κόστος πλήρους αποκατάστασης 66,7 δισ. ευρώ.

Ο ενεργειακός τομέας, που αποτέλεσε κύριο στόχο το 2024, θα χρειαστεί 58,2 δισ. ευρώ για πλήρη αποκατάσταση.

Σε αντίθεση με την Ουκρανία, ΗΠΑ και ΕΕ δεν έχουν υποστεί άμεσες υλικές ζημιές από τον πόλεμο, πέρα από μεμονωμένα περιστατικά δολιοφθοράς, όπως οι καταστροφές σε υποθαλάσσια καλώδια τηλεπικοινωνιών στη Βαλτική τον Δεκέμβριο του 2024.

Ωστόσο, τα οικονομικά μεγέθη αποτυπώνουν μόνο ένα μέρος της πραγματικότητας. Ο πραγματικός, ανυπολόγιστος φόρος του πολέμου καταγράφεται σε ανθρώπινες ζωές, σε διαλυμένες οικογένειες και σε κοινότητες που χάθηκαν για πάντα.