Σαν σήμερα 16 Οκτωβρίου: Η εκτέλεση της Μαρίας Αντουανέτας – Το τέλος της πιο μισητής βασίλισσας

Ακόμη, η ίδρυση της Disney από τον Γουόλτ Ντίσνεϊ, η πρώτη δημόσια επίδειξη αναισθησίας με αιθέρα και η δίκη των υπευθύνων για το Πολυτεχνείο

2 ω. πριν

Newsroom

Σαν σήμερα το 1793, η Μαρία Αντουανέτα, η περιβόητη βασίλισσα της Γαλλίας, ανεβαίνει στη λαιμητόμο στην Πλατεία της Επανάστασης στο Παρίσι, μπροστά στα μάτια ενός εξαγριωμένου πλήθους. Η εκτέλεσή της σηματοδοτεί το οριστικό τέλος της μοναρχίας των Βουρβόνων και την κορύφωση της πιο σκοτεινής περιόδου της Γαλλικής Επανάστασης, γνωστής ως «Βασιλεία του Τρόμου».

Από πριγκίπισσα της Αυστρίας σε μισητή βασίλισσα της Γαλλίας

Γεννημένη το 1755 στη Βιέννη ως αρχιδούκισσα της Αυστρίας, η Μαρία Αντουανέτα ήταν κόρη της Μαρίας Θηρεσίας, μιας από τις πιο ισχυρές μονάρχισσες της Ευρώπης. Σε ηλικία μόλις 14 ετών παντρεύτηκε τον δελφίνο της Γαλλίας, Λουδοβίκο ΙΣΤ΄, σε μια πολιτική ένωση που στόχευε να ενώσει δύο ιστορικά αντίπαλα βασίλεια. Όμως το παραμύθι της βασίλισσας σύντομα μετατράπηκε σε εφιάλτη.

Η ίδια έγινε στόχος της λαϊκής οργής, κατηγορούμενη για σπατάλη, αδιαφορία και προδοσία. Οι πολίτες τη θεωρούσαν υπεύθυνη για τη φτώχεια και την εξαθλίωση του λαού, ενώ ο Τύπος της εποχής την παρουσίαζε ως αδίστακτη και έκφυλη. Η φράση που της αποδόθηκε –«Ας φάνε παντεσπάνι» («Qu’ils mangent de la brioche»)– αν και δεν ειπώθηκε ποτέ από την ίδια, έγινε σύμβολο της απόλυτης απόστασης ανάμεσα στο παλάτι και τον λαό.

Η πτώση και η δίκη

Μετά την έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης το 1789, η Μαρία Αντουανέτα και ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ τέθηκαν υπό περιορισμό. Το 1791 προσπάθησαν να διαφύγουν, αλλά συνελήφθησαν στη Βαρέν, γεγονός που σφράγισε τη μοίρα τους. Το 1793 ο βασιλιάς εκτελέστηκε και λίγους μήνες αργότερα ήρθε η σειρά της πρώην βασίλισσας.

Η δίκη της υπήρξε μια παρωδία δικαιοσύνης, διάρκειας μόλις δύο ημερών. Κατηγορήθηκε για συνωμοσία κατά της Γαλλικής Δημοκρατίας και για επαφή με εχθρικές δυνάμεις, αλλά και για ανήθικες πράξεις, κατηγορίες που αρνήθηκε μέχρι τέλους. Η στάση της στην αίθουσα ήταν ψύχραιμη, σχεδόν υπερήφανη – μια αξιοπρέπεια που έκανε ακόμα και τους πιο σκληρούς αντιπάλους της να συγκινηθούν.

Το τελευταίο πρωινό

Στις 16 Οκτωβρίου 1793, η Μαρία Αντουανέτα, ντυμένη με ένα απλό λευκό φόρεμα, οδηγήθηκε στην πλατεία της Επανάστασης. Καθώς ανέβαινε τα σκαλιά της λαιμητόμου, πάτησε κατά λάθος το πόδι του δημίου και του είπε τη φράση που έμεινε στην Ιστορία: «Pardonnez-moi, monsieur, je ne l’ai pas fait exprès» («Συγχωρέστε με, κύριε, δεν το έκανα επίτηδες»).

Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα, η λεπίδα έπεσε. Το πλήθος ξέσπασε σε κραυγές θριάμβου. Η κεφαλή της παρουσιάστηκε στους πολίτες, σε μια τελετουργία εκδίκησης που συμπύκνωνε τη μανία και την απελπισία της εποχής.

Με τον θάνατό της, η Μαρία Αντουανέτα έγινε σύμβολο της παρακμής της απολυταρχίας και της τραγωδίας των επαναστάσεων. Για άλλους υπήρξε αλαζονική βασίλισσα, για άλλους γυναίκα που πλήρωσε τα λάθη ενός ολόκληρου συστήματος. Αιώνες μετά, εξακολουθεί να γοητεύει και να διχάζει, ως μια τραγική μορφή ανάμεσα στον μύθο και την Ιστορία.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1793: Η Μαρία Αντουανέτα, η βασίλισσα της Γαλλίας, εκτελείται στη λαιμητόμο κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, βάζοντας τέλος στη μοναρχική κυριαρχία της δυναστείας των Βουρβόνων και σηματοδοτώντας την κορύφωση της τρομοκρατικής περιόδου, γνωστής ως «Βασιλεία του Τρόμου».

1813: Ξεκινά η Μάχη της Λειψίας, γνωστή και ως Μάχη των Εθνών, όπου οι δυνάμεις του Ναπολέοντα συγκρούονται με τον Έκτο Συνασπισμό, που αποτελείται από την Πρωσία, τη Ρωσία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Αυστρία, τη Σουηδία και διάφορα γερμανικά κράτη. Αυτή η μάχη σηματοδότησε την αρχή του τέλους για την κυριαρχία του Ναπολέοντα στην Ευρώπη.

1846: Ο Γουίλιαμ Μόρτον πραγματοποιεί την πρώτη δημόσια επίδειξη της αναισθησίας με τη χρήση αιθέρα στο Γενικό Νοσοκομείο Μασαχουσέτης. Αυτή η επίδειξη άνοιξε τον δρόμο για την ευρεία χρήση της αναισθησίας στην ιατρική, φέρνοντας επανάσταση στις χειρουργικές επεμβάσεις.

1912: Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει την Κατερίνη και τη Βέροια από τους Οθωμανούς κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο, ενισχύοντας την προέλασή του προς τη Μακεδονία.

1923: Ο Γουόλτ Ντίσνεϊ ιδρύει την κινηματογραφική εταιρεία Disney, η οποία θα εξελιχθεί σε παγκόσμια κυριαρχία στον τομέα των κινουμένων σχεδίων και της ψυχαγωγίας. Η εταιρεία θα δημιουργήσει μερικά από τα πιο γνωστά και αγαπημένα κινούμενα σχέδια στον κόσμο.

1934: Ο Μάο Τσε Τουνγκ ξεκινά τη «Μεγάλη Πορεία» από την επαρχία Κιανγκσί, επικεφαλής 25.000 ανδρών, διασχίζοντας χιλιάδες χιλιόμετρα με στόχο να εδραιώσει τον κομμουνισμό στην Κίνα. Η πορεία αυτή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην άνοδό του στην εξουσία 15 χρόνια αργότερα.

1946: Εκτελούνται οι καταδικασμένοι ναζί ηγέτες της Δίκης της Νυρεμβέργης, που κρίθηκαν ένοχοι για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η δίκη αυτή αποτέλεσε ιστορικό ορόσημο για τη διεθνή δικαιοσύνη.

1961: Η ταινία «Συνοικία το Όνειρο» του Αλέκου Αλεξανδράκη κάνει πρεμιέρα, αλλά μετ’ εμποδίων, καθώς η αστυνομία διακόπτει πολλές προβολές λόγω της αριστερής θεματολογίας της. Παρά τις δυσκολίες, η ταινία έμεινε στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου.

1964: Η Κίνα πραγματοποιεί την πρώτη πυρηνική δοκιμή της, καθιστώντας την την πέμπτη χώρα στον κόσμο με πυρηνικό οπλοστάσιο, μετά τις ΗΠΑ, τη Σοβιετική Ένωση, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία.

1968: Οι Αμερικανοί αθλητές Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος υψώνουν τη γροθιά τους σε ένδειξη «Black Power» κατά τη βράβευσή τους στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού, σε μια ιστορική πράξη διαμαρτυρίας για τα πολιτικά δικαιώματα.

1975: Ξεκινά η δίκη των υπευθύνων για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου το 1973, με κατηγορούμενους μεταξύ άλλων τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και τον Δημήτριο Ιωαννίδη. Η δίκη αυτή αποτέλεσε μία από τις πιο σημαντικές στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.

1984: Ο δρ. Λέοναρντ Μπέιλι πραγματοποιεί την πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς από μπαμπουίνο σε άνθρωπο στην Καλιφόρνια, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στη μεταμόσχευση οργάνων.

1995: Τραγωδία σημειώνεται στο «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, όταν πυρκαγιά σε θερμοκοιτίδα προκαλεί τον θάνατο τριών βρεφών από ασφυξία. Η είδηση συγκλονίζει την Ελλάδα.

1996: Σημειώνεται η μεγαλύτερη τραγωδία στην ιστορία του ποδοσφαίρου στη Γουατεμάλα, όταν λόγω συνωστισμού στο «Εστάντιο Νασιονάλ Ματέο Φλόρες» πεθαίνουν περισσότεροι από 85 θεατές και τραυματίζονται 180, συμπεριλαμβανομένων και παιδιών.

1998: Ο πρώην δικτάτορας της Χιλής, Αουγκούστο Πινοσέτ, συλλαμβάνεται στο Λονδίνο έπειτα από αίτημα των ισπανικών αρχών, οι οποίες τον καταζητούν για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, συμπεριλαμβανομένης της γενοκτονίας Ισπανών πολιτών.

2002: Η νέα Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ανοίγει επίσημα τις πύλες της, ως ένας φόρος τιμής στην αρχαία βιβλιοθήκη που υπήρξε το κέντρο της γνώσης στον αρχαίο κόσμο. Χρειάστηκαν 12 χρόνια για την ολοκλήρωσή της και περισσότερα από 220 εκατομμύρια δολάρια.

Γεννήσεις

1854 – Όσκαρ Ουάιλντ (Oscar Wilde), Ιρλανδός συγγραφέας, ποιητής και θεατρικός δημιουργός, από τις πιο λαμπερές και αντισυμβατικές μορφές της λογοτεχνίας του 19ου αιώνα. Γεννημένος στο Δουβλίνο, διακρίθηκε για το πνεύμα, το χιούμορ και τον αισθητισμό του, υποστηρίζοντας την τέχνη για την τέχνη. Έγραψε αριστουργήματα όπως «Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι» και τα θεατρικά «Η σημασία του να είσαι σοβαρός» και «Η γυναίκα χωρίς σημασία». Η λαμπρή του καριέρα κατέρρευσε μετά τη δίωξή του για ομοφυλοφιλία, που οδήγησε στη φυλάκισή του. Πέθανε εξόριστος στο Παρίσι, αφήνοντας πίσω του έργο που εξακολουθεί να συναρπάζει για την οξύνοια και την τραγική ειρωνεία του.

1958 – Τιμ Ρόμπινς (Tim Robbins), Αμερικανός ηθοποιός, σκηνοθέτης και παραγωγός, γνωστός για τον εμβληματικό του ρόλο στην ταινία «Τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ» (The Shawshank Redemption), που θεωρείται μία από τις κορυφαίες στην ιστορία του κινηματογράφου. Γεννημένος στην Καλιφόρνια, ξεχώρισε για την ευφυΐα και το βάθος των ερμηνειών του, με συμμετοχές σε ταινίες όπως The Player, Mystic River —για την οποία κέρδισε Όσκαρ Β΄ Ανδρικού Ρόλου— και Jacob’s Ladder. Ως σκηνοθέτης, υπέγραψε το πολιτικό δράμα Dead Man Walking. Με έντονη κοινωνική και πολιτική δράση, θεωρείται καλλιτέχνης με συνείδηση, που συνδυάζει το ταλέντο με τη στάση ζωής.

Θάνατοι

1793 – Μαρία Αντουανέτα (Marie Antoinette), βασίλισσα της Γαλλίας και σύζυγος του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, εκτελείται στη λαιμητόμο κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, στις 16 Οκτωβρίου 1793. Γεννημένη στην Αυστρία, υπήρξε σύμβολο της χλιδής και της απόστασης της μοναρχίας από τον λαό, προκαλώντας έντονα αισθήματα δυσαρέσκειας που συνέβαλαν στην πτώση των Βουρβόνων. Αν και η φράση «Ας φάνε παντεσπάνι» που της αποδόθηκε δεν ειπώθηκε ποτέ από την ίδια, έγινε συνώνυμη της κοινωνικής αδιαφορίας της εποχής. Η εκτέλεσή της στην Πλατεία της Επανάστασης σηματοδότησε το τέλος της παλαιάς τάξης πραγμάτων και την οριστική επικράτηση των επαναστατικών ιδεών στη Γαλλία.

2010 – Γιάννης Δαλιανίδης, Έλληνας σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός, γνωστός ως ο «άρχοντας» των μιούζικαλ του ελληνικού κινηματογράφου. Γεννημένος το 1923 στη Θεσσαλονίκη, ξεκίνησε ως χορευτής και χορογράφος, προτού στραφεί στη σκηνοθεσία και γράψει τη δική του ιστορία στη χρυσή εποχή του ελληνικού σινεμά. Δημιούργησε αμέτρητες επιτυχίες για τη Φίνος Φιλμ, όπως «Μερικοί το προτιμούν κρύο», «Ραντεβού στον αέρα» και «Γοργόνες και μάγκες», καθιερώνοντας το ελληνικό μιούζικαλ. Με περισσότερες από 70 ταινίες και πολλές τηλεοπτικές παραγωγές, ανέδειξε δεκάδες αστέρες και επηρέασε βαθιά την ελληνική ποπ κουλτούρα. Η συμβολή του παραμένει ανεκτίμητη για τον ελληνικό κινηματογράφο και τη μουσική κωμωδία.