Η 14η Αυγούστου 2005 έμελλε να γραφτεί με τα πιο μελανά γράμματα στην αεροπορική ιστορία Ελλάδας και Κύπρου. Ένα αεροσκάφος Boeing 737-300 της κυπριακής Helios Airways, εκτελώντας την πτήση ZU522 από Λάρνακα προς Πράγα με ενδιάμεσο σταθμό την Αθήνα, συνετρίβη σε ορεινή, ακατοίκητη περιοχή του Γραμματικού Αττικής, σκοτώνοντας και τους 121 επιβαίνοντες. Ήταν η χειρότερη αεροπορική τραγωδία που σημειώθηκε ποτέ στην ελληνική επικράτεια και μία από τις φονικότερες στην ιστορία της πολιτικής αεροπορίας.
Λίγα μόλις λεπτά μετά την απογείωση από τη Λάρνακα, το πλήρωμα ανέφερε προβλήματα με το σύστημα κλιματισμού. Στην πραγματικότητα, το σύστημα ρύθμισης της πίεσης της καμπίνας είχε τοποθετηθεί λανθασμένα σε χειροκίνητη λειτουργία από το πλήρωμα εδάφους πριν από την πτήση. Το σφάλμα δεν εντοπίστηκε στον προέλεγχο, με αποτέλεσμα η καμπίνα να μην πιεστεί σωστά. Η έλλειψη οξυγόνου (υποξία) κατέστησε αναίσθητους πιλότους και επιβάτες, ενώ το αεροσκάφος συνέχισε να πετά στον αυτόματο πιλότο.
Οι προσπάθειες των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας να επικοινωνήσουν με το πιλοτήριο απέβησαν άκαρπες. Δύο μαχητικά F-16 απογειώθηκαν για αναγνώριση και βρέθηκαν μπροστά σε μια εικόνα παγωμένη στον χρόνο: το πλήρωμα και οι επιβάτες ακίνητοι, και στο πιλοτήριο ένας αεροσυνοδός, πιθανότατα ο Ανδρέας Προδρόμου, να προσπαθεί μάταια να ανακτήσει τον έλεγχο. Λίγα λεπτά αργότερα, με τα καύσιμα εξαντλημένα, το αεροπλάνο συνετρίβη στις 12:03 μ.μ., προκαλώντας πυρκαγιά που αποτέλειωσε ό,τι είχε απομείνει από το σκάφος.
Η έρευνα που ακολούθησε αποκάλυψε μια αλυσίδα τεχνικών δυσλειτουργιών και ανθρώπινων λαθών, αλλά και σοβαρά κενά στην εκπαίδευση και τις διαδικασίες ασφαλείας. Η τραγωδία οδήγησε σε αλλαγές στους κανονισμούς συντήρησης και στη βελτίωση της εκπαίδευσης των πληρωμάτων. Η Helios Airways, βυθισμένη στην κριτική και το οικονομικό βάρος, έκλεισε το 2006.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1846: Ο Αμερικανός συγγραφέας Χένρι Ντέιβιντ Θόροου φυλακίζεται επειδή αρνείται να πληρώσει τον «poll tax», διαμαρτυρόμενος ενεργά ενάντια στη δουλεία και στον Αμερικανομεξικανικό πόλεμο. Μέσα από αυτή τη συνειδητή στάση, θεμελιώνει τη θεωρία της πολιτικής ανυπακοής, εμπνέοντας μεταγενέστερους ηγέτες όπως ο Γκάντι και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ να αμφισβητήσουν άδικες εξουσίες μέσω της μη βίαιης αντίστασης.
1867: Υπογράφεται στο Φεσλάου της Αυστρίας η μυστική συνθήκη ελληνοσερβικής συμμαχίας, με στόχο την απελευθέρωση των χριστιανικών εδαφών που κατέχει η Οθωμανική Αυτοκρατορία στα Βαλκάνια.
1941: Ο Φράνκλιν Ρούζβελτ και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ υπογράφουν την Ατλαντική Χάρτα, κείμενο-ορόσημο που θα αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία των Ηνωμένων Εθνών μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
1945: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν ανακοινώνει την παράδοση της Ιαπωνίας, σηματοδοτώντας τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την αρχή μιας νέας παγκόσμιας τάξης.
1959: Στο Λαύριο ιδρύεται το πρώτο ελληνικό εργοστάσιο σπίρτων, συμβάλλοντας στην εγχώρια παραγωγή και μειώνοντας την εξάρτηση από τις εισαγωγές.
1974: Οι τουρκικές δυνάμεις εξαπολύουν τη δεύτερη φάση της εισβολής στην Κύπρο («Αττίλας 2»), καταλαμβάνοντας τη Μόρφου, την Αμμόχωστο και την Καρπασία και καταλήγοντας σε κατοχή περίπου του 36% του νησιού. Η επίθεση ξεκινά αμέσως μετά το αδιέξοδο της Διάσκεψης της Γενεύης και φέρνει μαζικό ξεριζωμό δεκάδων χιλιάδων Κυπρίων. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αδυναμία του ΝΑΤΟ να αποτρέψει την εισβολή, η Ελλάδα αποχωρεί από το στρατιωτικό σκέλος της Συμμαχίας, βάζοντας σε δοκιμασία τις ευρωατλαντικές ισορροπίες.
1980: Ο Λεχ Βαλέσα ηγείται των απεργιών στα ναυπηγεία του Γκντανσκ, κίνηση που θα οδηγήσει στη δημιουργία του κινήματος «Αλληλεγγύη» και στην αρχή του τέλους του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Πολωνία.
1996: Ο Ελληνοκύπριος Σολωμός Σολωμού δολοφονείται εν ψυχρώ στη Δερύνεια, την ώρα που επιχειρεί να κατεβάσει την τουρκική σημαία σε τουρκικό φυλάκιο της νεκρής ζώνης, έχοντας στο στόμα του ένα τσιγάρο και αγνοώντας τον κίνδυνο. Το γεγονός συγκλονίζει την Κύπρο και το πανελλήνιο λίγες μέρες μετά την άγρια δολοφονία του ξαδέλφου του Τάσου Ισαάκ, και γίνεται σύμβολο αντίστασης ενάντια στην κατοχή, αποκαλύπτοντας τον ρόλο της παρακρατικής οργάνωσης «Γκρίζοι Λύκοι» και τη βία του τουρκικού ψευδοκράτους στη Μεγαλόνησο.
2003: Σεισμός μεγέθους 6,4 Ρίχτερ ταρακουνά τη Λευκάδα, προκαλώντας περίπου 50 τραυματισμούς, πανικό στους χιλιάδες παραθεριστές και εκτεταμένες ζημιές σε σπίτια, υποδομές και το οδικό δίκτυο. Πολλά κτίρια χαρακτηρίζονται «μη κατοικήσιμα», κατολισθήσεις και σοβαρές ρωγμές διαπιστώνονται σε προβλήτες και λιμάνια, ενώ οι τοπικές Αρχές κινητοποιούνται άμεσα για την αντιμετώπιση της κρίσης.
2005: Συντρίβεται αεροσκάφος της κυπριακής Helios Airways στο Γραμματικό Αττικής, παρασύροντας στον θάνατο και τους 121 επιβαίνοντες στην πιο πολύνεκρη αεροπορική τραγωδία που έχει σημειωθεί στην Ελλάδα. Η καταστροφή προκαλεί βαθύ σοκ διεθνώς, καθώς τα αίτια αποδίδονται σε απώλεια πίεσης και λιποθυμία πληρώματος και επιβατών, αφήνοντας πένθος και ερωτήματα για την ασφάλεια των πτήσεων.
2015: Η Βουλή εγκρίνει το 3ο μνημόνιο με 222 ψήφους υπέρ και έντονη εσωκομματική διάσπαση στον ΣΥΡΙΖΑ, σε μια από τις πιο κρίσιμες ψηφοφορίες της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας.
Γεννήσεις
1909 – Μάνος Κατράκης, εμβληματικός Έλληνας ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, γεννήθηκε στις 14 Αυγούστου στο Καστέλι Κισάμου της Κρήτης. Ξεκίνησε το 1927 και ξεχώρισε για την επιβλητική φυσιογνωμία, την ακαταμάχητη φωνή και την ένταση του ρόλου σε έργα όπως «Ο καπετάν Μιχάλης», «Οιδίπους Τύραννος» και «Συνοικία το Όνειρο». Ιδρυτής του Ελληνικού Λαϊκού Θεάτρου (1955) και αγωνιστής της αριστεράς, υπέστη διώξεις και εξορίες εξαιτίας των πεποιθήσεών του.
1945 – Στιβ Μάρτιν (Steve Martin), εμβληματικός Αμερικανός κωμικός, ηθοποιός, συγγραφέας και μουσικός, γεννήθηκε στο Γουάκο του Τέξας στις 14 Αυγούστου. Ξεκίνησε ως σεναριογράφος στην εκπομπή «The Smothers Brothers Comedy Hour» (βραβείο Έμμυ) και γρήγορα καθιερώθηκε με το παράλογο, ευρηματικό του χιούμορ και sold out stand-up παραστάσεις τη δεκαετία του ’70. Άφησε στίγμα στον κινηματογράφο με ταινίες όπως «The Jerk», «Planes, Trains and Automobiles» και «Father of the Bride», κερδίζοντας πέντε βραβεία Γκράμι, ενώ ξεχωρίζει και ως δεξιοτέχνης μπάντζο και συγγραφέας.
1959 – Μάτζικ Τζόνσον (Magic Johnson), αμερικανός καλαθοσφαιριστής, γεννημένος στις 14 Αυγούστου στο Λάνσινγκ του Μίσιγκαν. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους πλέι μέικερ στην ιστορία του αθλήματος, καθιερώνοντας τη «Showtime» εποχή των Λος Άντζελες Λέικερς. Κατέκτησε πέντε πρωταθλήματα NBA, τρία βραβεία MVP και ήταν 12 φορές All-Star, ενώ ως πρωτοετής οδήγησε τους Λέικερς σε τίτλο παίζοντας όλες τις θέσεις στον τελικό. Εντυπωσίασε με το ομαδικό του πνεύμα, το μοναδικό στιλ και την ηγετική του παρουσία, κλείνοντας την καριέρα του ως πρότυπο αθλητικής και κοινωνικής προσφοράς.
1966 – Χάλι Μπέρι (Halle Berry), αμερικανίδα ηθοποιός και μοντέλο, γεννημένη στις 14 Αυγούστου στο Κλίβελαντ. Ξεκίνησε ως καλλιστείο και fashion model, διακρίθηκε στη Miss USA και Miss World το 1986, ενώ η καριέρα της απογειώθηκε ως πρωταγωνίστρια σε ταινίες όπως «Boomerang», «X-Men», «Die Another Day» και «Monster’s Ball» (2001), για την οποία βραβεύτηκε με Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου, η πρώτη και μοναδική Αφροαμερικανή τιμημένη με αυτόν τον τίτλο. Σήμα κατατεθέν της η δυναμική ερμηνεία και η ισχυρή προσωπικότητά της, έχοντας διακριθεί με Emmy, Golden Globe και SAG.
1983 – Μίλα Κούνις (Mila Kunis), Ουκρανοαμερικανίδα ηθοποιός, γεννημένη στις 14 Αυγούστου στο Τσερνίβτσι της Ουκρανίας. Μετανάστευσε οικογενειακώς στο Λος Άντζελες σε ηλικία 7 ετών. Έγινε γνωστή ως «Τζάκι Μπέρκχαρτ» στη σειρά «That ’70s Show» και ως φωνή της «Meg Griffin» στο «Family Guy». Ξεχώρισε με ρόλους σε ταινίες όπως «Forgetting Sarah Marshall», «Black Swan», «Friends with Benefits», «Ted» και «Bad Moms». Αναγνωρισμένη για την υποκριτική της ευλυγισία και την αδιαμφισβήτητη οθονική παρουσία, θεωρείται μία από τις πιο επιτυχημένες και αγαπητές ηθοποιούς της γενιάς της.
Θάνατοι
1956 – Μπέρτολτ Μπρεχτ (Bertolt Brecht), κορυφαίος Γερμανός συγγραφέας, ποιητής και θεατρικός μεταρρυθμιστής, πέθανε στις 14 Αυγούστου στο Ανατολικό Βερολίνο σε ηλικία 58 ετών από καρδιακή προσβολή. Πατέρας του «επικού θεάτρου» και του Verfremdungseffekt («αποστασιοποίηση»), δημιούργησε εμβληματικά έργα όπως «Η Όπερα της πεντάρας», «Μάνα Κουράγιο», «Ο Γαλιλαίος», «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» και «Ο Κύκλος με την κιμωλία».
1972 – Νίκος Φέρμας, εμβληματικός Έλληνας ηθοποιός του κινηματογράφου και του θεάτρου, γεννημένος στη Μυτιλήνη το 1905 με πραγματικό όνομα Νίκος Χατζηανδρέου. Καθιερώθηκε ως αρχέτυπο του ντόμπρου μάγκα και βιοπαλαιστή, μέσα από πάνω από 150 ταινίες στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 («Ένας ήρωας με παντούφλες», «Λατέρνα φτώχεια και γαρύφαλλο», «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος», «Καλώς ήλθε το δολάριο», «Λόλα»). Η αυθεντική λαϊκή του παρουσία τον έκανε αγαπημένη φιγούρα του ελληνικού σινεμά, αφήνοντας ανεξίτηλη σφραγίδα στους δεύτερους ρόλους. Πέθανε στην Αθήνα στις 14 Αυγούστου 1972, σε ηλικία 67 ετών.
1988 – Έντσο Φεράρι (Enzo Ferrari), θρυλικός Ιταλός οδηγός αγώνων και επιχειρηματίας, πέθανε στις 14 Αυγούστου στη Μόντενα, σε ηλικία 90 ετών. Ξεκίνησε την καριέρα του ως οδηγός της Alfa Romeo και γρήγορα καθιερώθηκε ως πρωτοπόρος στον χώρο της αυτοκίνησης ιδρύοντας τη Scuderia Ferrari το 1929 και αργότερα τη θρυλική εταιρεία Ferrari στη Μαρανέλο. Μέσα από καινοτομία και πάθος για την ταχύτητα, ανέδειξε τα αγωνιστικά αυτοκίνητα Ferrari σε σύμβολο νίκης και πολυτέλειας, κατακτώντας πάνω από 5,000 αγώνες και 25 παγκόσμιους τίτλους κατά τη διάρκεια της ζωής του.
1996 – Σολωμός Σολωμού, Κύπριος ακτιβιστής και εμβληματική μορφή του αγώνα κατά της τουρκικής κατοχής, δολοφονήθηκε στις 14 Αυγούστου 1996 στη Δερύνεια κατά την προσπάθεια του να κατεβάσει την τουρκική σημαία από φυλάκιο των κατοχικών δυνάμεων, λίγο μετά την κηδεία του εξαδέρφου του Τάσου Ισαάκ. Με το τσιγάρο στο στόμα ανέβηκε στον ιστό και δέχτηκε θανάσιμα πυρά μπροστά στις κάμερες, σε μια εικόνα που έκανε τον γύρο του κόσμου ως σύμβολο θάρρους και αντίστασης.
