Κρατούν στα χέρια τους ένα κείμενο βραβευμένου Ιταλού συγγραφέα και μαζί, τη μετάφρασή του στα ελληνικά, την οποία έκαναν επαγγελματίες μεταφραστές λογοτεχνίας. Απέναντί τους βρίσκεται μια μηχανή τεχνητής νοημοσύνης, η οποία καλείται να μεταφράσει σε πραγματικό χρόνο το πρωτότυπο κείμενο. Το κοινό, συγκρίνει τα δύο αποτελέσματα.
Το «πείραμα» αυτό θα γίνει στο πλαίσιο της 21ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ) σε ένα λογοτεχνικό Translation Slam, που διοργανώνει η Πανελλήνια Ένωση Μεταφραστών (ΠΕΜ). Εκεί, σκοπεύει να φέρει αντιμέτωπη τη μηχανή με επαγγελματίες μεταφραστές και προ(σ)καλεί το κοινό να συγκρίνει τις αποδόσεις αποσπάσματος του λογοτεχνικού έργου «Vita, morte e miracoli di Bonfiglio Liborio» του Ρέμο Ραπίνο (Remo Rapino).
«Στην προκειμένη περίπτωση θα χρησιμοποιήσουμε την τελευταία συνδρομητική έκδοση του ChatGPT -η οποία έχει καλύτερες επιδόσεις από την ελεύθερη, για να του δώσουμε “ίσες ευκαιρίες”», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η αντιπρόεδρος της ΠΕΜ Μαρία Σγούρου. «Σε εκείνη τη φάση το κοινό θα αποφασίσει τι του αρέσει περισσότερο. Οπότε θα είναι μία διαδραστική και κάπως …διασκεδαστική διαδικασία, γιατί και το συγκεκριμένο κείμενο έχει μια ιδιαίτερη γλώσσα, που δίνει περιθώρια για διάφορα πράγματα», προσθέτει.
Με τον τρόπο αυτό -και με αφορμή ότι η 21η ΔΕΒΘ έχει τίτλο «Α(I)νθρώπινη Δημιουργικότητα», οι μεταφραστές θα βρουν την ευκαιρία να μοιραστούν με το ευρύ κοινό θέματα που γνωρίζουν, μελετούν αλλά και τους ανησυχούν εδώ και καιρό. «Αυτό που βλέπουμε να συντελείται τώρα μας τρομάζει, όχι τόσο γιατί θα μας “κλέψει τη δουλειά”, αλλά γιατί έχει μία βαθύτερη επίπτωση στη γνώση και στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα, ενώ μας ωθεί να χάσουμε σε έναν βαθμό το κριτήριό μας της γλώσσας, το αισθητικό και γενικώς όλα τα ανθρώπινα κριτήρια», επισημαίνει η κ. Σγούρου, τονίζοντας ότι σε καμία περίπτωση οι μεταφραστές δεν είναι αντίθετοι με τη τεχνολογία. «Είμαστε ο κλάδος που είναι πιο τεχνολογικός από οποιονδήποτε άλλο, καθώς χρησιμοποιούμε ήδη από το 2000 μεταφραστική τεχνολογία με εργαλεία υποβοήθησης της μετάφρασης και με εργαλεία δημιουργίας ορολογικών βάσεων», εξηγεί.
Ωστόσο, η χρήση τεχνητής νοημοσύνης στη λογοτεχνική μετάφραση εγείρει σοβαρά ζητήματα ποιότητας, δεοντολογίας και επαγγελματικής επιβίωσης και η Πανελλήνια Ένωση Μεταφραστών επισημαίνει τους κινδύνους που προκύπτουν από την αυτοματοποιημένη μετάφραση λογοτεχνικών έργων, ενώ υπογραμμίζει τη θεμελιώδη αξία της ανθρώπινης δημιουργικότητας και κρίσης στην προστασία της λογοτεχνικής αξίας. Ορισμένοι από τους κινδύνους χρήσης τεχνητής νοημοσύνης στη λογοτεχνική μετάφραση σύμφωνα με την ΠΕΝ, είναι η ποιότητα και οι εννοιολογικές αποχρώσεις, αφού η τεχνητή νοημοσύνη δεν σκέφτεται, δεν κατανοεί, ούτε ερμηνεύει, αλλά συσχετίζει και (ανα)συνδυάζει δεδομένα που αποτελούν προϊόν της πνευματικής εργασίας πολλών ανθρώπων. «Σκεφτείτε ένα ρομποτάκι που σαρώνει όλο τον ιστό και συγκεντρώνει τεράστιο όγκο γλωσσικών δεδομένων από δύο γλώσσες. Ένας αλγόριθμος που προσομοιάζει το νευρωνικό δίκτυο του εγκεφάλου, επεξεργάζεται αυτά τα δεδομένα, τα ταιριάζει με στατιστικό τρόπο και βγάζει μία δική του νόηση. Όταν όμως εγώ το ρωτώ κάτι για το οποίο δεν έχει απάντηση, δεν θα μου πει ποτέ “δεν ξέρω”. Πάλι θα προσπαθήσει να συνδυάσει τα δεδομένα και θα μου δώσει μία απάντηση που ενδεχομένως δεν υπάρχει», υπογραμμίζει η αντιπρόεδρος της ΠΕΝ.
Άρα, λοιπόν, συμπεράσματα για το αν μπορεί να μας συγκινήσει η τεχνητή νοημοσύνη, αν είναι σε θέση να καταλάβει «τι θέλει να πει ο ποιητής», αν θα μεταφράσει τα λογοτεχνικά βιβλία του μέλλοντος και ποιο θα είναι το κόστος, ενδεχομένως να βγουν μέσα από τη συζήτηση που θα γίνει το ερχόμενο Σάββατο, από τις 10 το πρωί έως τις 12 το μεσημέρι, στην αίθουσα Poetry Box, στο περίπτερο 14 της ΔΕΘ-HELEXPO.
Συγκεκριμένα, την πρώτη ώρα η Μικέλα Κορβίνο, φυσική ομιλήτρια της ιταλικής γλώσσας, μέλος του ΔΣ της ΠΕΜ και υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας (ΕΚΠΑ) θα παρουσιάσει το κείμενο του Ραπίνο και θα αναλύσει τις ιδιαιτερότητές του. Στη συνέχεια πέντε μεταφράστριες ιταλικής λογοτεχνίας (Λ. Αναγιάννη, Ειρ. Βαρβάκη, Στ. Γεροκώστα, Γ. Παπαδοπούλου και Ι. Σκαντζέλη) θα …αναμετρηθούν με την τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης.
Τη δεύτερη ώρα θα συζητηθούν κάποιες προκλήσεις που θέτει η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης όσον αφορά την ηθική, τα δικαιώματα των συγγραφέων, τα δικαιώματα των μεταφραστών, αλλά και τα δικαιώματα των αναγνωστών, ενώ η εκδήλωση θα κλείσει με τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης και το τι μπορεί να προσφέρει στους εκδότες ως βοήθεια. «Δεν θέλουμε να τους ωθήσουμε να χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη στη διαδικασία της μετάφρασης, γιατί αυτή είναι μια διαδικασία, η οποία θα πρέπει να αφήνεται στην ανθρώπινη δημιουργία και από τις δύο πλευρές. Αλλά θα προσπαθήσουμε να τους δώσουμε λύσεις για το πώς μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν για να αυτοματοποιήσουν άλλα κομμάτια της επιχείρησής τους, τοποθετώντας την εκεί που της αρμόζει, δηλαδή στις αυτοματοποιημένες διαδικασίες».
Πηγή: ΑΠΕ
