Το αδιανόητο συνέβη! Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν πλέον αντίπαλο της Ευρώπης. Η ωμή και βαθιά προδοσία που περιλαμβάνεται στη στρατηγική εθνικής ασφάλειας της κυβέρνησης Τραμπ θα έπρεπε να βάλει τέλος σε κάθε άρνηση και αμφιταλάντευση στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η καλλιέργεια «αντίστασης απέναντι στην τρέχουσα πορεία της Ευρώπης στα ευρωπαϊκά έθνη» αποτελεί πλέον δηλωμένη πολιτική της Ουάσιγκτον.
Ωστόσο, μέσα σε αυτή την καταστροφή κρύβεται και το δώρο της διαύγειας. Η Ευρώπη είτε θα αγωνιστεί είτε θα αφανιστεί. Τα καλά νέα είναι ότι η Ευρώπη διαθέτει ισχυρά χαρτιά. Το στοίχημα των ΗΠΑ στην τεχνητή νοημοσύνη έχει πάρει τόσο γιγαντιαίες διαστάσεις, ώστε οι συντάξεις κάθε ψηφοφόρου του κινήματος Maga είναι πλέον δεμένες με την επισφαλή επιβίωση αυτής της φούσκας. Οι επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη ανταγωνίζονται πλέον την καταναλωτική δαπάνη ως ο βασικός μοχλός δημιουργίας οικονομικής ανάπτυξης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αντιπροσώπευσαν σχεδόν το σύνολο, δηλαδή το 92%, της αύξησης του ΑΕΠ κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους. Χωρίς αυτές, το ΑΕΠ των ΗΠΑ αυξήθηκε μόλις κατά 0,1%. Παρά τη ρητορική του Ντόναλντ Τραμπ, η οικονομική του βάση είναι εξαιρετικά ασταθής.
Εξίσου εύθραυστη είναι και η πολιτική του συμμαχία όπως αναφέρει ο αρθρογράφος του Guardian Johnny Ryan. Τον Ιούλιο, αλλά και εκ νέου μέσα στον τρέχοντα μήνα, ο Τραμπ δεν κατάφερε να εξαναγκάσει τους Ρεπουμπλικανούς γερουσιαστές να ψηφίσουν το νομοσχέδιο για μορατόριουμ στην τεχνητή νοημοσύνη, το οποίο θα εμπόδιζε τις πολιτείες να θεσπίσουν τους δικούς τους νόμους για την ΑΙ. Η πτέρυγα του Στιβ Μπάνον στο Maga φοβάται ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα εκτοπίσει μαζικά εργαζομένους και σοκάρεται από το περιεχόμενο στο οποίο εκτίθενται τα παιδιά στις ψηφιακές πλατφόρμες. Οι ψηφοφόροι του Maga δυσπιστούν ιδιαίτερα απέναντι στην πολιτική ισχύ των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών. Η τεχνολογία αποτελεί επικίνδυνο θέμα για τον Τραμπ.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διαθέτει δύο χαρτιά που θα μπορούσαν να «σκάσουν» τη φούσκα της τεχνητής νοημοσύνης. Αν τα χρησιμοποιήσει, η προεδρία Τραμπ θα βρεθεί σε κρίση. Πρώτον, η ολλανδική εταιρεία ASML κατέχει παγκόσμιο μονοπώλιο στις μηχανές χάραξης μικροτσίπ που χρησιμοποιούν φως για να χαράσσουν μοτίβα στο πυρίτιο. Οι μηχανές αυτές είναι απολύτως απαραίτητες για τη Nvidia, τον κολοσσό των μικροτσίπ τεχνητής νοημοσύνης, που είναι πλέον η πολυτιμότερη εταιρεία στον κόσμο. Η ASML συγκαταλέγεται στις πιο πολύτιμες ευρωπαϊκές εταιρείες, ενώ ευρωπαϊκές τράπεζες και private equity έχουν επίσης επενδύσει στην τεχνητή νοημοσύνη. Η παρακράτηση αυτών των μηχανών θα ήταν δύσκολη για την Ευρώπη και εξαιρετικά επώδυνη για την ολλανδική οικονομία, αλλά θα ήταν πολύ πιο επώδυνη για τον Τραμπ.
Η φρενήρης επένδυση των ΗΠΑ στην τεχνητή νοημοσύνη και στα κέντρα δεδομένων που τη στηρίζουν θα προσκρούσει σε τοίχο, αν οι ευρωπαϊκοί έλεγχοι εξαγωγών επιβραδύνουν ή σταματήσουν τις εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και προς την Ταϊβάν, όπου η Nvidia παράγει τα πιο προηγμένα της τσιπ. Μέσω αυτού του μοχλού, η Ευρώπη έχει τη δυνατότητα να αποφασίσει αν και σε ποιον βαθμό η αμερικανική οικονομία θα επεκταθεί ή θα συρρικνωθεί.
Το δεύτερο χαρτί και πολύ ευκολότερο για την Ευρώπη είναι η επιβολή των επί μακρόν παραμελημένων κανόνων δεδομένων της ΕΕ στις μεγάλες αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες. Εμπιστευτικά εταιρικά έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν στο πλαίσιο δικαστικών υποθέσεων στις ΗΠΑ δείχνουν πόσο ευάλωτες είναι εταιρείες όπως η Google στην εφαρμογή βασικών κανόνων δεδομένων. Παράλληλα, η Meta δεν μπόρεσε να εξηγήσει σε αμερικανικό δικαστήριο τι ακριβώς κάνουν τα εσωτερικά της συστήματα με τα δεδομένα των χρηστών, ποιος έχει πρόσβαση σε αυτά και για ποιον σκοπό.
Αυτή η ανεξέλεγκτη χρήση δεδομένων επιτρέπει στις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες να εκπαιδεύουν τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης τους πάνω σε τεράστιους όγκους δεδομένων, όμως αυτό είναι παράνομο στην Ευρώπη, όπου οι εταιρείες υποχρεούνται να ελέγχουν και να τεκμηριώνουν προσεκτικά τη χρήση προσωπικών δεδομένων. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουν οι Βρυξέλλες είναι να ασκήσουν πίεση στην Ιρλανδία, η οποία εδώ και χρόνια λειτουργεί ως «Άγρια Δύση» χαλαρής επιβολής των κανόνων, και οι επιπτώσεις θα ξεπεράσουν κατά πολύ τα σύνορά της.
Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε το θάρρος να ασκήσει αυτή την πίεση, οι αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες θα αναγκάζονταν να ξαναχτίσουν τις τεχνολογίες τους από την αρχή, ώστε να διαχειρίζονται σωστά τα δεδομένα. Θα έπρεπε επίσης να ενημερώσουν τους επενδυτές ότι τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης τους αποκλείονται από την πολύτιμη ευρωπαϊκή αγορά έως ότου συμμορφωθούν. Είναι απίθανο η φούσκα της τεχνητής νοημοσύνης να άντεχε αυτό το διπλό σοκ.
Οι ψηφοφόροι του Maga δεν ψήφισαν για να χάσουν τις ελευθερίες και τα συνταγματικά τους δικαιώματα. Ένας ολοένα και πιο αυταρχικός Τραμπ, που δεν μπορεί να εξασφαλίσει οικονομική σταθερότητα λόγω της στενής του σχέσης με μια απεχθή τεχνολογική βιομηχανία, είναι πιθανό να γίνει βαθιά αντιδημοφιλής στις ενδιάμεσες εκλογές του 2026.
Η ισορροπία των κινδύνων απαιτεί πλέον από τους Ευρωπαίους ηγέτες να παραλύσουν τον Τραμπ. Έπειτα από έναν χρόνο άθλιας υποχωρητικότητας απέναντί του, έχουν μάθει ότι αυτή η στάση απλώς του διευκολύνει το έργο. Οι λόγοι για επιφυλακτικότητα εξαφανίζονται. Η ακραία αντίδραση των ηγετών του Maga στο σχετικά μικρό πρόστιμο των 120 εκατ. ευρώ που επέβαλε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην X δείχνει ότι οι ήπιες κινήσεις δεν τους κατευνάζουν. Το «σχέδιο 28 σημείων» του Τραμπ για την Ουκρανία διέλυσε κάθε ψευδαίσθηση ότι οι ευρωπαϊκές παραχωρήσεις θα εξασφάλιζαν επιστροφή της αμερικανικής στρατιωτικής δέσμευσης.
Με τη δημοκρατία της πλέον ρητά υπό απειλή, η Ευρώπη οφείλει να σταθεί δίπλα στην Ινδία, τη Βραζιλία και την Κίνα απέναντι στον Τραμπ. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίζ Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα, αποτελεί παράδειγμα αυτής της στάσης. Επέδειξε αξιοπρέπεια και αποφασιστικότητα απέναντι σε πρωτοφανή εκφοβισμό από τον Τραμπ. Μέσα σε έναν μήνα, τον Σεπτέμβριο, διακήρυξε με ανοιχτή επιστολή προς τον Τραμπ ότι η δημοκρατία και η κυριαρχία της χώρας του δεν είναι διαπραγματεύσιμες, απάντησε στους δασμούς του Τραμπ με αντίμετρα και ψήφισε νέο νόμο που υποχρεώνει τις ψηφιακές πλατφόρμες να προστατεύουν τα παιδιά στη Βραζιλία από σεξουαλική παρενόχληση και άλλες διαδικτυακές βλάβες.
Στη συνέχεια, «στρίμωξε» ρητορικά τον Τραμπ σε ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, λίγο πριν ανέβει ο ίδιος στο βήμα. Ως αποτέλεσμα της άρνησης του Λούλα να εκφοβιστεί, ο Τραμπ μαλάκωσε αμέσως τον τόνο του. Χαμηλότεροι δασμοί αναμένονται πλέον μετά τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο ηγετών.
Ο Τραμπ δήλωσε νωρίτερα τον Δεκέμβριο ότι θεωρεί τους Ευρωπαίους ηγέτες αδύναμους. Δεν πιστεύει ότι θα υπερασπιστούν τις ελευθερίες των Ευρωπαίων και τη δημοκρατία που κερδήθηκε με κόπο απέναντί του. Μέχρι στιγμής, η αντίδραση των Ευρωπαίων ηγετών φαίνεται να τον δικαιώνει. Αυτό που δεν έχει ακόμη κατανοήσει ο Τραμπ είναι ότι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κρατά στα χέρια της την αμερικανική οικονομία και την ίδια του την προεδρία. Οφείλει να επιδείξει το θάρρος να ξεπεράσει πλήρως κάθε προηγούμενο όριο της μέχρι τώρα συμπεριφοράς της. Με άλλα λόγια, αν πλήξει τον Τραμπ εκεί που πονά, η Ευρώπη θα κερδίσει αυτή τη μάχη.
