Τι θα ζητήσει ο Ερντογάν στο ραντεβού με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο: Έτοιμος ν’ αγοράσει… 300 αεροπλάνα Boeing

Λίγες μόλις ώρες μετά τη συνάντηση που αναμένεται να έχει με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει προγραμματιστεί να διαβεί το κατώφλι του Λευκού Οίκου προκειμένου να συναντήσει τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Η επίσκεψη αναμένεται να πραγματοποιηθεί την Πέμπτη και, όπως φαίνεται, η Ουάσιγκτον θέλει να δώσει ιδιαίτερο βάρος σε αυτό το τετ α τετ, καθώς ο ίδιος ο κ. Τραμπ επέλεξε να την αναδείξει δημόσια μέσω της πλατφόρμας Truth Social, του μέσου κοινωνικής δικτύωσης δηλαδή που δημιούργησε ο ίδιος.

Ο Αμερικανός πρόεδρος μίλησε για μια σειρά από συμφωνίες που, όπως είπε, βρίσκονται ήδη σε τροχιά υλοποίησης με την Άγκυρα. Στην ανάρτησή του αναφέρθηκε σε «πολλές εμπορικές και στρατιωτικές συνεργασίες», φέρνοντας ως παραδείγματα την αγορά αεροσκαφών Boeing, την προώθηση της συμφωνίας για τα αεροσκάφη F-16 αλλά και τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων για τα μαχητικά πέμπτης γενιάς F-35 (σαν αυτά που θα προμηθευτεί και η χώρα μας), με την προσδοκία όλα να καταλήξουν θετικά.

Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το Bloomberg, ο κ. Ερντογάν μεταβαίνει στις ΗΠΑ, έτοιμος να προβεί σε μια παραγγελία – μαμούθ που θα αφορά την απόκτηση 250 έως 300 αεροσκαφών Boeing, τα οποία θα ενισχύσουν τον στόλο της αεροπορικής εταιρείας Turkish Airlines. Παράλληλα, η τουρκική πλευρά θέτει ψηλά στην ατζέντα το πρόγραμμα των F-16, ωστόσο το μεγάλο διακύβευμα θα είναι η επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35, κάτι όμως που προϋποθέτει και την έγκριση από το Κογκρέσο.

Ο Τούρκος πρόεδρος, λίγο πριν αναχωρήσει για Νέα Υόρκη, δήλωσε ότι με τον Ντόναλντ Τραμπ θα συζητήσει θέματα που αφορούν το εμπόριο, την αμυντική βιομηχανία και τις επενδύσεις, ενώ δεν θα λείψουν και οι περιφερειακές εξελίξεις, με αιχμή την κατάσταση τόσο στη Λωρίδα της Γάζας όσο και στη Συρία. Στην τελευταία περίπτωση, η Άγκυρα επιδιώκει την ενσωμάτωση των κουρδικών δυνάμεων στον συριακό στρατό, προβάλλοντας την ανάγκη «στενής συνεννόησης μεταξύ φίλων και συμμάχων», όπως είπε χαρακτηριστικά ο ίδιος.

Η προσωπική σχέση των δύο ηγετών υπογραμμίστηκε και από τον τρόπο με τον οποίο απευθύνθηκαν ο ένας στον άλλο. Ο Ερντογάν χαρακτήρισε τον Τραμπ «πολύτιμο ομόλογο και φίλο», ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι «ανυπομονεί» να τον συναντήσει στις 25 του μήνα, υπενθυμίζοντας ότι οι σχέσεις τους «ήταν πάντα πολύ καλές». Να σημειωθεί πως η τελευταία φορά που ο Τούρκος πρόεδρος είχε βρεθεί στον Λευκό Οίκο ήταν τον Νοέμβριο του 2019, στην πρώτη θητεία του Τραμπ, ενώ οι δύο άνδρες έχουν ξανασυναντηθεί στο περιθώριο Συνόδων του ΝΑΤΟ αλλά όχι ξανά στο Οβάλ Γραφείο. Σήμερα, η Άγκυρα ελπίζει πως η νέα αυτή επίσκεψη θα ανοίξει τον δρόμο για την αναβάθμιση των διμερών σχέσεων, με κέρδη για την Τουρκία σε γεωπολιτικό επίπεδο, ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ωστόσο, το ζήτημα των F-35 παραμένει το ακανθώδες ζήτημα. Όπως σημειώνουν ακόμη και φιλοτουρκικά ή φιλοτραμπικά μέσα ενημέρωσης, ο δρόμος είναι γεμάτος εμπόδια. Η εφημερίδα «Χουριέτ» επισημαίνει ότι ακόμη και αν ο Τραμπ δώσει το «πράσινο» φως, θα απαιτηθεί ειδική νομοθετική ρύθμιση από το Κογκρέσο. Αντίστοιχα, το δίκτυο Breitbart υπενθυμίζει πως τον Ιούλιο ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, Τζιμ Ρις, ξεκαθάρισε ότι η απαγόρευση στην παράδοση έξι ήδη έτοιμων F-35 προς την Τουρκία παραμένει σε ισχύ.

Θυμίζομε πως η γείτονα χώρα έχει εδώ και χρόνια αποκλειστεί από το πρόγραμμα, ενώ η αμερικανική νομοθεσία θέτει δύο σαφή εμπόδια που καθιστούν αδύνατη την πώληση νέου αμυντικού υλικού προς την Άγκυρα. Το πρώτο εμπόδιο σχετίζεται με την αγορά και τη διατήρηση στο τουρκικό οπλοστάσιο του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Η Ουάσιγκτον έχει καταστήσει σαφές ότι όσο οι πύραυλοι αυτοί παραμένουν επιχειρησιακοί, η Τουρκία δεν μπορεί να αποκτήσει F-35. Το δεύτερο αφορά τις κυρώσεις CAATSA, που επιβλήθηκαν ειδικά στην τουρκική αμυντική βιομηχανία για τον ίδιο λόγο: για τη συνεργασία δηλαδή που υπάρχει με τη Μόσχα όσον αφορά την απόκτηση προηγμένων ρωσικών όπλων. Οι κυρώσεις αυτές, όπως αναφέρουν ειδικοί, θα μπορούσαν μεν να ανασταλούν με απόφαση του Λευκού Οίκου, ωστόσο η επιστροφή στο πρόγραμμα των F-35 απαιτεί πολύ πιο σύνθετη διαδικασία. Χρειάζεται η ψήφιση τροποποίησης από το Κογκρέσο, κάτι που προϋποθέτει και την έμπρακτη απενεργοποίηση ή την απομάκρυνση των S-400 από το τουρκικό έδαφος. Παρά ταύτα, οι συνομιλίες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής με την αμερικανική πλευρά δεν δείχνουν διάθεση από την Άγκυρα να κάνει πίσω στο συγκεκριμένο ζήτημα. Οι S-400 παραμένουν «κόκκινη γραμμή» για τον Ερντογάν, γεγονός που περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα δεδομένα.

Οι Αμερικανοί νομοθέτες ωστόσο δεν ανησυχούν μόνο για τις στενές σχέσεις του Ερντογάν με τη Μόσχα, αλλά και για το προηγούμενο που δημιουργεί η ανάπτυξη ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων στο έδαφος μιας χώρας – μέλους του ΝΑΤΟ. Η εικόνα αυτή, λένε χαρακτηριστικά αναλυτές, εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την αξιοπιστία της Συμμαχίας και τη συνοχή της απέναντι στις ρωσικές προκλήσεις. Όλα δείχνουν λοιπόν ότι, παρά τις φιλοδοξίες της Άγκυρας, ο δρόμος για την επιστροφή της στο πρόγραμμα των F-35 παραμένει μακρύς και γεμάτος πολιτικά και θεσμικά εμπόδια, τα οποία δύσκολα θα ξεπεραστούν χωρίς δραστικές κινήσεις από την τουρκική πλευρά.