Μια αμφιλεγόμενη νέα ερμηνεία χαραγμάτων στους τοίχους ενός αρχαίου αιγυπτιακού ορυχείου θα μπορούσε να αποδεικνύει ότι το βιβλίο της Εξόδου είναι αληθινό. Ο ερευνητής Μάικλ Μπαρ-Ρον υποστήριξε ότι μια πρωτο-σιναϊτική επιγραφή 3.800 ετών, η οποία βρέθηκε στο Σεραμπίτ ελ-Χαντίμ στη χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο, ενδέχεται να διαβάζεται «ζοτ μ’ Μοσέ», δηλαδή στα εβραϊκά «Αυτό είναι από τον Μωυσή». Η επιγραφή, χαραγμένη σε βράχο κοντά στην αποκαλούμενη «Σινά 357» στο Ορυχείο L, αποτελεί μέρος μιας συλλογής άνω των είκοσι πρωτο-σιναϊτικών κειμένων που ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά στις αρχές του 20ού αιώνα.
Σύμφωνα με την Daily Mail, αυτά τα κείμενα, από τα πρώτα γνωστά αλφαβητικά συστήματα γραφής, εκτιμάται ότι δημιουργήθηκαν από σημιτόφωνους εργάτες στα τέλη της 12ης Δυναστείας, γύρω στο 1800 π.Χ. Ο Μπαρ-Ρον, που αφιέρωσε οκτώ χρόνια αναλύοντας εικόνες υψηλής ανάλυσης και τρισδιάστατες σαρώσεις, υποστήριξε ότι η φράση θα μπορούσε να δηλώνει είτε συγγραφή είτε αφιέρωση που σχετίζεται με κάποιον που ονομαζόταν Μωυσής. Σύμφωνα με τη Βίβλο, ο Μωυσής έβγαλε τους Ισραηλίτες από τη σκλαβιά της Αιγύπτου και είναι γνωστός επειδή έλαβε τις Δέκα Εντολές από τον Θεό στο Όρος Σινά. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί κανένα αποδεικτικό στοιχείο της ύπαρξής του.
Άλλες επιγραφές της περιοχής αναφέρονται στον «Ελ», θεότητα που συνδέεται με την πρώιμη ισραηλιτική λατρεία, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι το όνομα της αιγυπτιακής θεάς Χαθόρ έχει σβηστεί, υποδηλώνοντας πολιτιστικές και θρησκευτικές εντάσεις. Οι παραδοσιακοί επιστήμονες παραμένουν επιφυλακτικοί, επισημαίνοντας ότι, ενώ η πρωτο-σιναϊτική είναι το αρχαιότερο γνωστό αλφαβητικό σύστημα, τα γράμματά της είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποκρυπτογραφηθούν. Ο δρ Τόμας Σνάιντερ, αιγυπτιολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, δήλωσε ότι «οι ισχυρισμοί αυτοί είναι εντελώς ατεκμηρίωτοι και παραπλανητικοί», προειδοποιώντας ότι «οι αυθαίρετες ταυτοποιήσεις γραμμάτων μπορούν να διαστρεβλώσουν την αρχαία ιστορία».
Mysterious message 'from Moses' found in ancient Egyptian mine could prove the Bible true https://t.co/wTw49LqUHX
— Daily Mail (@DailyMail) July 29, 2025
Ωστόσο, ο ακαδημαϊκός σύμβουλος του Μπαρ-Ρον, δρ Πίτερ βαν ντερ Βιν, επιβεβαίωσε την ανάγνωση, λέγοντας: «Έχεις απόλυτο δίκιο, το διάβασα κι εγώ, δεν είναι φανταστικό!». Η μελέτη του Μπαρ-Ρον, που δεν έχει δημοσιευτεί σε επιστημονικό περιοδικό, επανεξέτασε 22 πολύπλοκες επιγραφές από τα αρχαία ορυχεία τιρκουάζ (καλλαΐτη), που χρονολογούνται από την εποχή του φαραώ Αμενεμχάτ Γ΄. Ορισμένοι επιστήμονες έχουν προτείνει ότι ο Αμενεμχάτ Γ΄, γνωστός για τα εκτεταμένα οικοδομικά του έργα, θα μπορούσε να είναι ο φαραώ που αναφέρεται στο Βιβλίο της Εξόδου.
Η γλώσσα που χρησιμοποιείται στις χαράξεις φαίνεται να είναι μια πρώιμη μορφή βορειοδυτικής σημιτικής, στενά συγγενής με τη βιβλική εβραϊκή, με ίχνη αραμαϊκής. Χρησιμοποιώντας εικόνες υψηλής ανάλυσης και τρισδιάστατα εκμαγεία που μελετήθηκαν στο Σεμιτικό Μουσείο του Χάρβαρντ, ο Μπαρ-Ρον ομαδοποίησε τις επιγραφές σε πέντε αλληλεπικαλυπτόμενες κατηγορίες ή «κλάδες», που περιλαμβάνουν αφιερώσεις στη θεά Baʿalat, επικλήσεις του εβραϊκού Θεού Ελ και υβριδικές επιγραφές που φέρουν σημάδια μεταγενέστερης διαγραφής και τροποποίησης.
Ορισμένες χαράξεις προς τιμήν της Baʿalat φαίνεται να έχουν σβηστεί από προσκυνητές του Ελ, πιθανόν αντικατοπτρίζοντας μια θρησκευτική σύγκρουση μεταξύ των σημιτόφωνων εργατών. Οι επιγραφές περιέχουν επίσης αναφορές σε δουλεία, επιστάτες και μια δραματική απόρριψη της λατρείας της Baʿalat, κάτι που οι επιστήμονες εκτιμούν ότι μπορεί να οδήγησε σε βίαιο ξεκαθάρισμα και στην τελική αποχώρηση των εργατών από τον χώρο. Ένας καμένος ναός της θεάς, που χτίστηκε από τον Αμενεμχάτ Γ΄ και αναφορές στην «Πύλη του Καταραμένου», πιθανόν την πύλη του φαραώ, υποδηλώνουν αντίσταση στην αιγυπτιακή εξουσία.
Κοντά βρέθηκε η στήλη του Ρενιζενέμπ και μια σφραγίδα ενός ασιατικής καταγωγής Αιγύπτιου αξιωματούχου, που δείχνουν σημαντική σημιτική παρουσία, πιθανώς συνδεδεμένη με πρόσωπα όπως ο βιβλικός Ιωσήφ, υψηλόβαθμος αξιωματούχος στο παλάτι του φαραώ, όπως περιγράφεται στο Βιβλίο της Γένεσης. Ο Ιωσήφ, που πουλήθηκε ως δούλος και αργότερα ανήλθε σε υψηλή θέση χάρη στις ερμηνείες ονείρων του, διευκόλυνε την εγκατάσταση της οικογένειάς του στην Αίγυπτο.
«Βρίσκουμε επιγραφές λατρείας που επαινούν το είδωλο Baʿalat, με έναν γραφέα που υπηρετούσε προφανώς τον θεό Ελ να έρχεται αργότερα και να διαγράφει ορισμένα γράμματα, προσπαθώντας να μετατρέψει το μήνυμα σε θεοσεβές», δήλωσε ο Μπαρ-Ρον στο Patterns of Evidence. «Αυτό είναι το επίκεντρο αυτής της σύγκρουσης». Μια δεύτερη πιθανή αναφορά στον «Μοσέ», ή Μωυσή, σε κοντινές χαράξεις, προσθέτει ενδιαφέρον, αν και το ακριβές της πλαίσιο παραμένει ασαφές.
«Είχα μια πολύ κριτική στάση στο να βρω το όνομα “Μωυσής” ή οτιδήποτε που θα μπορούσε να ακουστεί υπερβολικό», δήλωσε ο Μπαρ-Ρον στο Patterns of Evidence. «Στην πραγματικότητα, ο μόνος τρόπος να κάνεις σοβαρή δουλειά είναι να προσπαθείς να εντοπίζεις στοιχεία που φαίνονται “βιβλικά”, αλλά να αναζητάς και εναλλακτικές λύσεις που είναι εξίσου πιθανές».