Οι Αμερικανοί αρχίζουν να αντιλαμβάνονται πώς είναι να ζουν με έναν πρόεδρο που δεν βλέπει κανέναν περιορισμό στις πράξεις του και που, όπως φαίνεται, δεν φοβάται να πληρώσει κανένα τίμημα για αυτές.
Με ένα κύμα πρόσφατων πολιτικών κινήσεων, νομικών προκλήσεων, δηλώσεων και συνεντεύξεων, ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει πως αποβάλλει κάθε παραδοσιακό περιορισμό καθώς και τη μέχρι πρότινος κοινή αντίληψη για το πώς πρέπει να συμπεριφέρεται ένας πρόεδρος.
Σε συνέντευξή του στην εκπομπή «Meet the Press» του NBC με την Kristen Welker, που μεταδόθηκε ολόκληρη την Κυριακή, ο Τραμπ απάντησε «Δεν ξέρω» όταν ρωτήθηκε αν πρέπει να τηρεί το Σύνταγμα, τρεις μήνες μετά τον όρκο που έδωσε για την τήρησή του.
Σύμφωνα με ανάλυση του CNN, οι επιθέσεις του Τραμπ και οι ευρείες πολιτικές πρωτοβουλίες του φαίνεται να στοχεύουν στη διατάραξη της κανονικότητας, στην αποσταθεροποίηση των αντιπάλων του και στη δημιουργία φόβου και εντύπωσης ασταμάτητης ορμής στους επικριτές του.
Παράλληλα, ικανοποιεί τους υποστηρικτές του, οι οποίοι επικροτούν την επίθεσή του σε αυτό που θεωρούν πολιτικά, νομικά, εκπαιδευτικά, μιντιακά και στρατιωτικά κατεστημένα. Κορυφαίοι συνεργάτες του υποστηρίζουν ότι οι ακραίες ενέργειές του δικαιολογούνται από τη νίκη του στις εκλογές και από το έργο του, όπως για παράδειγμα, στη μείωση των μεταναστευτικών ροών στα νότια σύνορα.
Ωστόσο, η συμπεριφορά του Τραμπ φανερώνει επίσης σκοτεινές προοπτικές για μια δεύτερη θητεία, ενισχυμένη από την πεποίθησή του ότι διαθέτει σχεδόν ανεξέλεγκτη εξουσία, μετά από μια εκλογική νίκη που ήρθε παρά τις νομικές του περιπέτειες και δύο απόπειρες δολοφονίας εναντίον του.
Η κυβέρνησή του αψηφά επανειλημμένα τα ομοσπονδιακά δικαστήρια, σε μία περίπτωση ακόμα και το Ανώτατο Δικαστήριο, όσον αφορά την τύχη ενός μετανάστη του οποίου την επιστροφή διέταξε να «διευκολυνθεί». Την ίδια ώρα, ο Τραμπ ασκεί τεράστια εκτελεστική εξουσία κατά θεσμών που θέλει να φιμώσει, όπως νομικά γραφεία και πανεπιστήμια.
Η αίσθηση προσωπικής παντοδυναμίας του δείχνει να οδηγεί τη χώρα προς τον αυταρχισμό. Στο NBC δήλωσε ότι δεν εξετάζει το ενδεχόμενο να θέσει υποψηφιότητα για τρίτη θητεία το 2028, σαν να είναι δική του επιλογή το αν θα υπακούσει στο Σύνταγμα, πάνω στο οποίο βασίζεται η δημοκρατία των ΗΠΑ.
Ακόμη και το χιούμορ του Τραμπ αποτυπώνει τη φιλοδοξία του για εξουσία.
Το ταλέντο του στο να προκαλεί (trolling) αντικατοπτρίζει επίσης την αλαζονεία του και τη δίψα του για απόλυτη εξουσία.
Μια εικόνα που ανάρτησε στο Truth Social, όπου εμφανίζεται ντυμένος με παπικά άμφια, προοριζόταν προφανώς να εξοργίσει τους επικριτές του, τους οποίους στη συνέχεια οι υποστηρικτές του θα μπορούσαν να κοροϊδέψουν ως «χωρίς αίσθηση χιούμορ» – μια γνώριμη στρατηγική του κινήματος MAGA. Ωστόσο, η εικόνα, προσβλητική για τους Ρωμαιοκαθολικούς που βλέπουν τον πάπα ως φύλακα των κλειδιών του Παραδείσου, αποτελεί σαφή υπαινιγμό στις αξιώσεις αλάθητου του Τραμπ. Μάλιστα, κοινοποιήθηκε και από τον επίσημο λογαριασμό του Λευκού Οίκου στο X, γεγονός που την καθιστά ένα από τα πιο ασυνήθιστα επίσημα έγγραφα που έχουν εκδοθεί από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Η πρόθεσή του να οργανώσει στρατιωτική παρέλαση για τα 250 χρόνια από την ίδρυση του στρατού τον Ιούνιο μπορεί να είναι ακόμα ένα δείγμα υιοθέτησης «κιτς» αυταρχικών επιλογών.
Το γεγονός αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις, πέρα από το κόστος μετακίνησης στρατευμάτων και εξοπλισμού, τη στιγμή που η κυβέρνηση περικόπτει δαπάνες για να εξοικονομήσει χρήματα. Ο Τραμπ επιθυμούσε μια τέτοια παρέλαση από τότε που παρευρέθηκε στον εορτασμό της Ημέρας της Βαστίλης στη Γαλλία κατά την πρώτη του θητεία. Αυτή τη φορά, όμως, η παρέλαση αναμένεται να πραγματοποιηθεί ανήμερα των γενεθλίων του.
Οι βασιλιάδες συνηθίζουν να κάνουν στρατιωτικές παρελάσεις για τα γενέθλιά τους, αλλά οι σύγχρονοι Αμερικανοί πρόεδροι αποφεύγουν τέτοιες επιδείξεις προσωπολατρίας που θολώνουν τη δημοκρατική αρχή ότι οι στρατιώτες υπηρετούν τον λαό και όχι έναν παντοδύναμο ηγέτη. Οι ΗΠΑ δεν έχουν αισθανθεί την ανάγκη να επιδείξουν τη δύναμή τους μέσω εορτών προπαγάνδας, όπως συμβαίνει σε χώρες όπως η Βόρεια Κορέα. Όμως ο Τραμπ δήλωσε στο NBC: «Έχουμε τους καλύτερους πυραύλους στον κόσμο. Έχουμε τα καλύτερα υποβρύχια. Έχουμε τα καλύτερα άρματα μάχης. Έχουμε τα καλύτερα όπλα. Και θα τα γιορτάσουμε».
Αυτό αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης τακτικής της κυβέρνησης: να υπονοεί ότι όποιος ενοχλείται από τέτοιες επιδείξεις προεδρικής εξουσίας είναι αντιπατριώτης, εχθρικός προς τον στρατό ή στερείται χιούμορ. Έτσι παραμερίζονται οι ανησυχίες για τη διαρκή επιδίωξη του Τραμπ να ελέγχει κάθε σύμβολο κυριαρχίας.
Αποσύνδεση από την πραγματικότητα της οικονομίας
Ωστόσο, αυτές οι κινήσεις εξουσίας ενδέχεται να αμβλύνουν το πολιτικό ένστικτο του Τραμπ.
Παρόλο που οι δασμοί του αποσκοπούν στην επιστροφή θέσεων εργασίας και παραγωγής στις ΗΠΑ, φαίνεται να αγνοεί ολοένα και περισσότερο τις συνέπειές τους για τους πολίτες. Αυτή η αποσύνδεση, που παρατηρείται και σε άλλους δισεκατομμυριούχους του υπουργικού του συμβουλίου, μπορεί να αποβεί επικίνδυνη τόσο για τις δικές του πολιτικές προοπτικές όσο και για τους Ρεπουμπλικανούς στις ενδιάμεσες εκλογές, αλλά και για την οικονομία γενικότερα.
Για παράδειγμα, λίγες μέρες μετά την προειδοποίηση ότι τα παιδιά στις ΗΠΑ ίσως χρειαστεί να συμβιβαστούν με λιγότερες και ακριβότερες κούκλες λόγω του εμπορικού πολέμου με την Κίνα, ο Τραμπ δήλωσε στο NBC ότι η οικονομία θα είναι «ΟΚ» ακόμη και σε περίπτωση ύφεσης. Παράλληλα, υποβάθμισε την επίδραση των ελλείψεων στην εφοδιαστική αλυσίδα: «Δεν χρειάζονται 250 μολύβια. Μπορούν να έχουν πέντε», είπε.
Οι επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου με την Κίνα δεν περιορίζονται σε μολύβια και κούκλες. Οι Αμερικανοί καταναλωτές ενδέχεται να χάσουν την πρόσβαση σε προσιτά και άφθονα αγαθά, όπως αθλητικό εξοπλισμό, παπούτσια και ρούχα, κάτι που θα επιβαρύνει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς και θα οδηγήσει μικρές επιχειρήσεις στην καταστροφή.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ δείχνει αποσυνδεδεμένος από τις δυσκολίες των νοικοκυριών. Συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι μείωσε τις τιμές των τροφίμων, παρόλο που οι καταναλωτές βλέπουν το αντίθετο στα ράφια των σούπερ μάρκετ.
Σε συνέντευξή του στο περιοδικό Time δήλωσε ότι έχει κάνει «200 συμφωνίες» με χώρες για την αποφυγή δασμών. Ωστόσο, παρά τις διαρκείς υποσχέσεις για συμφωνίες που θα μεταμορφώσουν την οικονομία, καμία δεν έχει ανακοινωθεί.
Το ζήτημα της επαφής του προέδρου με την πραγματικότητα λαμβάνει ιδιαίτερη σημασία δεδομένων των παλαιότερων επιθέσεών του κατά του Τζο Μπάιντεν για την ηλικία και τις γνωστικές του ικανότητες.
Oι ανησυχίες εντείνονται και από μια αλλόκοτη δήλωση στη συνέντευξη του NBC: «Χάναμε 5 με 6 δισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα με τον Μπάιντεν. Πέντε με έξι δισεκατομμύρια». Στη συνέχεια εξήγησε τον δασμό 145% στην Κίνα λέγοντας: «Ουσιαστικά διακόψαμε τις εμπορικές σχέσεις. Και αυτό είναι εντάξει. Κόψαμε μαχαίρι. Αυτό σημαίνει ότι δεν χάνουμε». Δηλαδή, η μείωση του εμπορικού ελλείμματος προέκυψε από τον τερματισμό του εμπορίου, μια επιλογή με καταστροφικές επιπτώσεις για την οικονομία.
Ο Τραμπ καταφέρνει να ενεργεί με τέτοιο αυταρχισμό, επειδή επέλεξε συνεργάτες που δεν τον αμφισβητούν. Σε μια τηλεοπτική επίδειξη υποταγής την προηγούμενη εβδομάδα, τα μέλη του υπουργικού του συμβουλίου απέδειξαν πως ο ρόλος τους είναι να τον επαινούν. Οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο έχουν παραιτηθεί από την εξουσία να τον περιορίσουν.
«Δεν θέλω να υπονομεύσω τη διαπραγματευτική ισχύ του προέδρου Τραμπ», δήλωσε ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής του Ουισκόνσιν, Ρον Τζόνσον, στο CNN, συμπληρώνοντας ότι «Ο πρόεδρος Τραμπ έχει ένα δικό του στιλ διαπραγμάτευσης. Νομίζω ότι ρίχνει τον κόσμο εκτός ισορροπίας».
Ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Μαρκ Γουόρνερ ανέφερε ότι, αν και οι Ρεπουμπλικανοί στηρίζουν δημόσια το σύνθημα «εμπιστευτείτε τον Τραμπ», ιδιωτικά ανησυχούν ολοένα και περισσότερο. Αναφερόμενος στις προσπάθειες του Τραμπ να αποδυναμώσει τις υπηρεσίες πληροφοριών, δήλωσε: «Ένα μέλος μου είπε, “Μαρκ, ακούγεσαι σαν τη συνείδησή μας.” Δεν θέλω να είμαι η συνείδησή σας».
Ο Γουόρνερ πρόσθεσε: «Νομίζω ότι πλησιάζουμε στο σημείο που θα αντιδράσουν… Αλλά το πρόβλημα είναι: πόση δομική ζημιά θα έχει προκληθεί μέχρι να βρουν οι Ρεπουμπλικανοί τη φωνή τους και να πουν δημόσια αυτό που ήδη λένε ιδιωτικά;».
Αυτοκρατορικές φιλοδοξίες
Οι πρόεδροι διαθέτουν ακόμα μεγαλύτερες εξουσίες στην εξωτερική πολιτική.
Και ο Τραμπ σκοπεύει να τις χρησιμοποιήσει.
Όταν ρωτήθηκε αν θα χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία για να πραγματοποιήσει τις επεκτατικές του βλέψεις στη Γροιλανδία, δήλωσε: «Δεν το αποκλείω. Δεν λέω ότι θα το κάνω, αλλά δεν αποκλείω τίποτα. Τη χρειαζόμαστε πολύ τη Γροιλανδία».
Η Αρκτική είναι αυτόνομο έδαφος του βασιλείου της Δανίας. Μια αμερικανική εισβολή δεν θα ήταν μόνο παράνομη, αλλά θα αποτελούσε βίαιη προσάρτηση εδάφους μέλους του ΝΑΤΟ από τη χώρα που κάποτε αποτελούσε τον πυλώνα της συμμαχίας.
Οι Καναδοί, οι οποίοι μόλις ψήφισαν σε εκλογές που διαμορφώθηκαν από τις πιέσεις του Τραμπ να ενταχθούν στις ΗΠΑ ως 51η πολιτεία, θα χαρούν να μάθουν ότι δεν απειλούνται με εισβολή. «Δεν το βλέπω με τον Καναδά. Απλώς δεν το βλέπω, πρέπει να είμαι ειλικρινής», είπε ο Τραμπ στη Welker.
Όπως με πολλές από τις πιο ακραίες φιλοδοξίες του, οι υποστηρικτές του Τραμπ υποστηρίζουν ότι οι επικριτές του τον παρερμηνεύουν και αγνοούν τη διαπραγματευτική του ιδιοφυΐα.
Το γεγονός ότι απέκλεισε τη χρήση βίας κατά του Καναδά ήταν από μόνο του είδηση και δείχνει ότι η δεύτερη θητεία του έχει ανατρέψει καθιερωμένους διεθνείς, νομικούς και συνταγματικούς κανόνες.
