Τα αντιβιοτικά αποτελούν μία από τις σημαντικότερες ιατρικές ανακαλύψεις του 20ού αιώνα. Εξαλείφουν βακτηριακές λοιμώξεις και σώζουν εκατομμύρια ζωές κάθε χρόνο. Σύμφωνα με τους Helen Chen MCMSc και Ruairi Robertson, PhD, η δράση των αντιβιοτικών δεν περιορίζεται μόνο στα «κακά» μικρόβια. Πολύ συχνά, επηρεάζουν και τα «καλά» βακτήρια του εντέρου, προκαλώντας δυσάρεστες παρενέργειες όπως διάρροια, φούσκωμα ή πεπτικές διαταραχές.

Οι ειδικοί τονίζουν ότι η σωστή διατροφή κατά τη διάρκεια και μετά την αντιβιοτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην αποκατάσταση της ισορροπίας του μικροβιώματος του εντέρου και στη μείωση των παρενεργειών.

Γιατί τα αντιβιοτικά επηρεάζουν το έντερο

Τα αντιβιοτικά είναι φάρμακα που καταπολεμούν βακτηριακές λοιμώξεις, είτε εμποδίζοντας τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων είτε καταστρέφοντάς τα. Υπάρχουν ευρέος φάσματος αντιβιοτικά (τα οποία δρουν σε πολλά διαφορετικά βακτήρια) και στενού φάσματος (που στοχεύουν σε συγκεκριμένους μικροοργανισμούς).

Παρότι αναγκαία, η χρήση τους μπορεί να προκαλέσει ανατροπή της ισορροπίας του εντερικού μικροβιώματος, δηλαδή της κοινότητας ωφέλιμων βακτηρίων που στηρίζουν την πέψη, το ανοσοποιητικό και τη συνολική υγεία.

Ωστόσο, η σωστή διατροφή μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην αποκατάσταση του εντερικού οικοσυστήματος. Οι επιστήμονες προτείνουν τέσσερις κύριες στρατηγικές.

1. Ενισχύστε τη διατροφή σας με προβιοτικά

Η λήψη προβιοτικών (ζωντανών μικροοργανισμών όπως οι γαλακτοβάκιλλοι και τα bifidobacteria) μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της διάρροιας που συνδέεται με τη λήψη αντιβιοτικών, ειδικά στα παιδιά.

Μελέτες δείχνουν ότι τα προβιοτικά συμβάλλουν στη διατήρηση της ποικιλομορφίας των βακτηρίων του εντέρου και στη μείωση των ανθεκτικών στα αντιβιοτικά γονιδίων (ARGs), περιορίζοντας τον κίνδυνο ανάπτυξης αντοχής στα φάρμακα.

Συμβουλή: Οι ειδικοί συνιστούν να λαμβάνετε προβιοτικά 4–6 ώρες μετά το αντιβιοτικό, ώστε να μην καταστραφούν από τη φαρμακευτική ουσία.

2. Προτιμήστε ζυμωμένα τρόφιμα

Τα ζυμωμένα τρόφιμα αποτελούν φυσική πηγή προβιοτικών και μπορούν να συμβάλουν στην αποκατάσταση της εντερικής χλωρίδας μετά τη φαρμακευτική αγωγή. Επιλέξτε τροφές όπως:

  • Γιαούρτι και κεφίρ
  • Ξινολάχανο (sauerkraut)
  • Kimchi
  • Ορισμένα είδη μαλακών τυριών

Αυτές οι τροφές περιέχουν ωφέλιμα βακτήρια, όπως οι γαλακτοβάκιλλοι, που συμβάλλουν στην επαναφορά της φυσιολογικής ισορροπίας του εντέρου.

3. Εντάξτε φυτικές ίνες στη διατροφή σας

Οι φυτικές ίνες δεν πέπτονται από τον οργανισμό, αλλά λειτουργούν ως «τροφή» για τα καλά βακτήρια του εντέρου. Έρευνα του 2022 έδειξε ότι η καθημερινή κατανάλωση διαλυτών ινών συμβάλλει στη μείωση των ARGs και ενισχύει την ανάπτυξη ευεργετικών βακτηρίων.

Ωστόσο, καλό είναι να αυξήσετε την πρόσληψη φυτικών ινών μετά το τέλος της αντιβιοτικής αγωγής, καθώς οι ίνες μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση του φαρμάκου.

Πλούσιες πηγές φυτικών ινών είναι τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα, τα λαχανικά και οι σπόροι (όπως ο λιναρόσπορος).

4. Προσθέστε πρεβιοτικά τρόφιμα

Τα πρεβιοτικά δεν περιέχουν ζωντανά βακτήρια αλλά συστατικά που ενισχύουν την ανάπτυξή τους. Ορισμένες τροφές με πρεβιοτικές ιδιότητες είναι:

  • Το κακάο
  • Οι μπανάνες,
  • τα κρεμμύδια,
  • τα σπαράγγια και
  • το σκόρδο

Οι πολυφαινόλες και τα φυσικά πρεβιοτικά διεγείρουν την ανάπτυξη ωφέλιμων βακτηρίων όπως τα Bifidobacteria, συμβάλλοντας στην υγεία του εντέρου μετά την αγωγή.

Τροφές που πρέπει να αποφεύγετε με τα αντιβιοτικά

Ορισμένες τροφές μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση ή την αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών.

  • Γκρέιπφρουτ και χυμός γκρέιπφρουτ: Περιέχουν ενώσεις που παρεμβαίνουν στον μεταβολισμό ορισμένων φαρμάκων, εμποδίζοντας τον οργανισμό να τα διασπάσει σωστά.
  • Τρόφιμα ή ποτά εμπλουτισμένα με ασβέστιο: Προϊόντα όπως ο εμπλουτισμένος χυμός πορτοκαλιού και τα συμπληρώματα ασβεστίου μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση ορισμένων αντιβιοτικών, μειώνοντας την αποτελεσματικότητά τους.

Πριν καταναλώσετε τέτοιες τροφές, ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας εάν επηρεάζουν το συγκεκριμένο αντιβιοτικό που λαμβάνετε.

Μπορείτε να πάρετε προβιοτικά μαζί με τα αντιβιοτικά;

Σύμφωνα με τις περισσότερες έρευνες, τα προβιοτικά μπορούν να λαμβάνονται παράλληλα με την αντιβιοτική αγωγή. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί επαγγελματίες υγείας προτείνουν να μεσολαβούν λίγες ώρες μεταξύ των δόσεων, ώστε να διατηρηθεί η αποτελεσματικότητα και των δύο.

Η διάρκεια λήψης προβιοτικών μετά τη θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο του αντιβιοτικού και τις ανάγκες κάθε ασθενούς, συνήθως, προτείνεται συνέχιση για 1 έως 2 εβδομάδες μετά το τέλος της αγωγής.

Συμπερασματικά

Τα αντιβιοτικά είναι πολύτιμα για την υγεία μας, όμως μπορούν να διαταράξουν τη φυσική ισορροπία του εντέρου. Η σωστή διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση αυτής της ισορροπίας. Με τη βοήθεια προβιοτικών, πρεβιοτικών, ζυμωμένων τροφών και φυτικών ινών, το μικροβίωμα μπορεί να επανέλθει σταδιακά σε υγιή κατάσταση.

Η φροντίδα του εντέρου δεν είναι πολυτέλεια, είναι προϋπόθεση για δυνατό ανοσοποιητικό και γενική ευεξία. Με τη σωστή καθοδήγηση του γιατρού και λίγη προσοχή στις διατροφικές μας επιλογές, μπορούμε να ενισχύσουμε τη θεραπεία και να διατηρήσουμε το σώμα μας σε ισορροπία.