Η έρευνα για τα μικρόβια που ζουν στο πεπτικό μας σύστημα έχει προκαλέσει μια πραγματική «επανάσταση» στη επιστήμη της διατροφολογίας. Οι φυτικές ίνες αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας για τα βακτήρια που ζουν στο έντερο μας και είναι σημαντικές και για την ενίσχυση της υγείας μας συνολικά.
Όμως δεν είναι όλες ίδιες – και μία συγκεκριμένη μορφή τους φαίνεται να δρα σαν φυσικό «φάρμακο» ενάντια στην παχυσαρκία. Μελέτη του 2024 σε ποντίκια έδειξε ότι η β-γλυκάνη, που βρίσκεται στη βρώμη και το κριθάρι, όχι μόνο ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα αλλά και βοηθά στην απώλεια βάρους, ακόμα και σε δίαιτες πλούσιες σε λιπαρά.
Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα και το Πανεπιστήμιο της Βιέννης διαπίστωσαν μάλιστα ότι μείωσε το σωματικό βάρος και το ποσοστό λίπους στα ποντίκια μέσα σε 18 εβδομάδες.
Άλλες φυτικές ίνες που δοκιμάστηκαν, όπως η δεξτρίνη σίτου, η πηκτίνη, το ανθεκτικό άμυλο και η κυτταρίνη, δεν είχαν την ίδια επίδραση, αν και άλλαξαν σημαντικά τη σύνθεση του μικροβιώματος.
«Γνωρίζουμε ότι οι φυτικές ίνες είναι σημαντικές και ωφέλιμες. Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν τόσα πολλά διαφορετικά είδη», εξήγησε στο Science Alert ο βιοϊατρικός επιστήμονας Frank Duca από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. «Θέλαμε να μάθουμε ποιες ακριβώς είναι οι πιο χρήσιμες για την απώλεια βάρους και τη ρύθμιση της γλυκόζης, ώστε να ενημερώσουμε το κοινό, τους καταναλωτές αλλά και τη γεωργική βιομηχανία».
Όπως προέκυψε από την έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Nutrition, πριν καν συμπληρωθούν 10 εβδομάδες, τα ποντίκια που κατανάλωναν β-γλυκάνη παρουσίασαν μειωμένο σωματικό βάρος και λιπώδη μάζα, σε σύγκριση με όσα κατανάλωναν άλλες φυτικές ίνες.
Τα ευρήματα συμφωνούν με παλαιότερη μελέτη του Duca, όπου αλεύρι κριθαριού πλούσιο σε β-γλυκάνη χορηγήθηκε σε τρωκτικά. Παρά το ότι συνέχισαν να τρώνε την ίδια ποσότητα λιπαρών, τα ζώα αύξησαν την ενεργειακή τους δαπάνη και έχασαν βάρος.
Στην τρέχουσα μελέτη, τα ποντίκια που έτρωγαν β-γλυκάνη εμφάνισαν επίσης αυξημένες συγκεντρώσεις βουτυρικού οξέος (butyrate) στο έντερο – ενός μεταβολίτη που παράγεται όταν τα μικρόβια διασπούν ίνες. Το βουτυρικό διεγείρει την έκκριση του GLP-1, μιας φυσικής πρωτεΐνης που μιμούνται τα δημοφιλή πλέον φάρμακα απώλειας βάρους με σεμαγλουτίδη για να ενισχύσουν την απελευθέρωση ινσουλίνης.
«Μέρος των ωφελειών από την κατανάλωση φυτικών ινών σχετίζεται με την απελευθέρωση GLP-1 και άλλων πεπτιδίων του εντέρου που ρυθμίζουν την όρεξη και το σωματικό βάρος», ανέφερε ο Duca. «Ωστόσο, πιστεύουμε ότι δεν είναι μόνο αυτό. Το βουτυρικό πιθανότατα έχει και άλλες θετικές δράσεις, όπως η βελτίωση της υγείας του εντερικού φραγμού ή η επίδραση σε όργανα όπως το ήπαρ».
Σωστή επιλογή φυτικών ινών για καλύτερα αποτελέσματα
Τα αποτελέσματα της μελέτης ανοίγουν έναν νέο δρόμο στη διατροφολογική έρευνα: δεν αρκεί απλώς να καταναλώνουμε περισσότερες φυτικές ίνες, αλλά έχει σημασία ποιες επιλέγουμε. Η β-γλυκάνη της βρώμης και του κριθαριού φαίνεται να έχει μοναδικές ιδιότητες που θυμίζουν τη δράση φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας, ενεργοποιώντας μηχανισμούς που ρυθμίζουν το σάκχαρο και το βάρος.
Παρότι χρειάζονται περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους, το μήνυμα είναι σαφές: η σωστή ποιότητα φυτικών ινών μπορεί να αποτελέσει ισχυρό σύμμαχο για την υγεία του εντέρου, του μεταβολισμού και τελικά για την πρόληψη της παχυσαρκίας.
