Ήταν ο διασημότερος εφοπλιστής του 20oύ αιώνα, ο άνθρωπος που ενσάρκωσε το πρότυπο του μεγιστάνα καραβοκύρη, το σύμβολο της ελληνικής επιχειρηματικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο λόγος για τον Αριστοτέλη Ωνάση, ο εφοπλιστικός όμιλος του οποίου καθόρισε την πορεία όχι μόνο της εθνικής αλλά και της παγκόσμιας ναυτιλίας. Η καθηγήτρια ναυτιλιακής ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Τζελίνα Χαρλαύτη σε συνεργασία με μια πλήρως καταρτισμένη ερευνητική ομάδα, είχε την ευκαιρία να εντρυφήσει στο αρχείο του Σμυρνιού κροίσου που απαρτιζόταν «από εκατοντάδες κούτες φυλαγμένες σε μια τεράστια αποθήκη στου Ρέντη» και έτσι να δημιουργήσει μια καταπληκτική πολυσέλιδη έκδοση υπό τον τίτλο «Ιστορία των Επιχειρήσεων Ωνάση 1924 – 1975» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) που παρουσιάστηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, επί της λεωφόρου Συγγρού.

Όπως δήλωσε η ίδια, προσέγγισε το 2017 τον Πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση, τον κ. Αντώνη Παπαδημητρίου, προκειμένου να λάβει την άδεια να εντρυφήσει στα χιλιάδες έγγραφα του αρχείου. Μιλάμε για έγγραφα 240 υπεράκτιων εταιρειών, φακέλους με τα ταξίδια κάθε πλοίου, πρακτικά συνεδριάσεων διοικητικών συμβουλίων, αμοιβές ναυτικών, συμφωνίες με ναυπηγεία, φωτογραφικό υλικό της εποχής, τα πάντα. Μάλιστα για να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα ταξίδεψε αεροπορικώς μέχρι τη Νέα Υόρκη για να δει και μια σειρά άλλων αρχείων του εφοπλιστή. «Μέσα από όλο αυτό το υλικό μπόρεσα να διακρίνω τον τρόπο που δούλευε και συντόνιζε τα πέντε διαφορετικά κέντρα διαχείρισης που κατείχε ο Ωνάσης» αναφέρει η κ. Χαρλαύτη.

Ήταν ένας άνθρωπος εξαιρετικά εύστροφος, αλλά όχι πλήρως αυτοδημιούργητος εάν αναλογιστεί κανείς ότι τα πρώτα κεφάλαια τα δημιούργησε με τον πατέρα του Σωκράτη, που ήταν ευκατάστατος καπνέμπορος στην αριστοκρατική συνοικία της Μελαντίας, στη Σμύρνη. Παράλληλα ήταν οξυδερκής, έχοντας την ικανότητα να δει προς τα πού πήγαινε η αγορά. Δεν είναι τυχαίο πως έγινε ο πρώτος Έλληνας που ναυπήγησε δεξαμενόπλοιο, αντιλαμβανόμενος ότι τα κατοπινά χρόνια θα καταγραφόταν αλματώδης άνοδος στο κόστος μεταφοράς πετρελαίου διά θαλάσσης. «Έπαιρνε μεν ρίσκα, αλλά πριν τα πάρει το… βασάνιζε πάρα πολύ στο μυαλό του. Δεν έλεγε αμέσως «προχωράμε», κάθε κίνηση την μελετούσε πολύ προσεκτικά» αναφέρει η επιστημονική επιμελήτρια της έκδοσης. Ήταν παράλληλα ένας «παγκόσμιος επιχειρηματίας, ίσως γιατί την δική του πατρίδα, την Σμύρνη, την έχασε πολύ νωρίς, το 1922 σε ηλικία μόλις 16 ετών».    

Ο Αριστοτέλης Ωνάσης δημιούργησε τη ναυτιλιακή επιχείρηση της νέας παγκοσμιοποιημένης εποχής, η οποία λειτουργεί θεσμικά μέχρι και σήμερα ακολουθώντας τα πρότυπα που εκείνος έθεσε. Ο όμιλος επιχειρήσεων Ωνάση, που ξεκίνησε τις δραστηριότητές του το 1924, κλείνει εκατό χρόνια δράσης το επόμενο έτος: 50 χρόνια λειτουργίας με τον Αριστοτέλη Ωνάση και άλλα 50 χρόνια με την επιχειρηματική οικογένεια Ωνάση. Η επιχείρησή του, χωρίς κληρονόμο, χωρίς μέτοχο, χωρίς συγγενή ή αφεντικό, ζει πλέον αποκλειστικά και μόνο πραγματοποιώντας κοινωφελή έργα του Ιδρύματος.

Όπως σημειώνει και ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου, «η… λοξή του ματιά τον έκανε να δημιουργήσει μια επιχείρηση από το πουθενά. Δεν τον σταματούσαν τα εμπόδια και οι συνθήκες». Έφθασε στο σημείο να φτιάχνει πλοία, σε βομβαρδισμένα από τον πόλεμο ναυπηγεία. «Ο γιος του καπνέμπορου πήρε και λάθος επιχειρηματικές αποφάσεις αλλά οι περισσότερες που έλαβε ήταν σωστές. Ήξερε να είναι winner (= νικητής). Τίποτα δεν τον κατέβαλε, εκτός από τον θάνατο του γιου του Αλέξανδρου, τον Ιανουάριο του 1973 . Στα δύο χρόνια που μεσολάβησαν από τον χαμό του γιου του στη δική του απώλεια, προέβη στη μεγαλύτερη επενδυτική απόφαση: Χάρις στην υπογραφή του, ιδρύθηκε στη μνήμη του γιου του το Ίδρυμα Ωνάση».

Στην παρουσίαση της πολυτελούς έκδοσης «Ιστορία των Επιχειρήσεων Ωνάση 1924 – 1975», τον λόγο πήρε τέλος και ο εφοπλιστής Πήτερ Γ. Λιβανός που αναφέρθηκε σε μια λιγότερο γνωστή δραστηριότητα του Έλληνα μεγιστάνα, την φαλαινοθηρία που πραγματοποίησε μεταξύ 1950 και 1956 στα ανοικτά της δυτικής ακτής της Νότιας Αμερικής. Ειδική μνεία έκανε επίσης στην Ολυμπιακή Αεροπορία που αγόρασε από το ελληνικό Δημόσιο το 1956, σημειώνοντας μεταξύ άλλων πως είχε την ικανότητα να δραστηριοποιείται σε όλο τον κόσμο. «Σπίτι του ήταν η Ελλάδα αλλά και ο κόσμος ολόκληρος» όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.