Διόγκωση των «κόκκινων» οφειλών στα ασφαλιστικά ταμεία κατα 2,243 δισ. ευρώ στο τελευταίο τρίμηνο του 2021 με αποτέλεσμα το συνολικό ληξιπρόθεσμο χρέος να διαμορφωθεί στα 41,010 δισ. ευρώ απο 38,8 δισ. ευρώ δείχνουν τα στοιχεία του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ).

Τα κριτήρια για την επιβολή κατασχέσεων και πλειστηριασμών

Σύμφωνα με την 4η τριμηνιαία έκθεση προόδου του ΚΕΑΟ οι οφειλέτες ανήλθαν στο τέλος Δεκεμβρίου του 2021 σε 2.364.518 με 9 στους 10 να έχουν οφειλή έως 30.000 ευρώ ο καθένας με το μεγαλύτερο μέρος των οφειλών να έχουν μόλις 2.178 ασφαλισμένοι που χρωστούν πάνω απο 1 εκ. ευρώ ο καθένας. Παράλληλα 1.600.419 οφειλέτες έχουν λάβει ατομική ειδοποίηση για την καταβολή των ληξιπρόθεσμων εισφορών τους και βρίσκονται στη ζώνη υψηλού κινδύνου για επιβολοή αναγακστιμών μέτρων είσπραξης όπως κατασχέσεις τραπεζικών λογαρισμών και περιουσιακών στοιχείων, πλειστηριασμούς και άλλες κυρώσεις.

Αναλυτικότερα όσον αφορά στην κατανομή των οφειλετών ανάλογα με το ποσό του χρέους προκύπτουν τα εξής:

  • υπάρχει συγκέντρωση πλήθους οφειλετών στις χαμηλότερες κλίμακες οφειλών με 1.948.020 οφειλέτες (82,39% των οφειλετών) να έχουν οφειλή έως 15.000 ευρώ ο καθένας
  • το 90,55% των οφειλετών (2.141.110 οφειλέτες) έχουν οφειλή έως 30.000 ευρώ ο καθένας
  • μεγάλο μέρος του υπολοίπου οφειλών αφορά 83.436 οφειλέτες που έχουν οφειλή από 50.000 – 100.000 ευρώ (14,28% του τρέχοντος υπολοίπου)
  • το μεγαλύτερο μέρος των οφειλών αφορά λίγους μεγαλο-οφειλέτες με οφειλές άνω του 1 εκ. ευρώ καθώς 2.178 οφειλέτες συγκεντρώνουν το 23,24% του υπόλοιπου οφειλών

Από την ανάλυση προκύπτει ότι για τις οφειλές ύψους 41.020.670.581 ευρώ, το 29,37% (ποσό 12.048.585.192 ευρώ) του συνολικού χρέους δημιουργήθηκε από οφειλέτες που ξεκίνησαν να δημιουργούν οφειλές για πρώτη φορά από το 2010 και μετά, ενώ το 70,63% (ποσό 28.972.085.389 ευρώ) δημιουργήθηκε από οφειλέτες που ξεκίνησαν να δημιουργούν οφειλές για πρώτη φορά το 2009 ή παλαιότερα.

Το σχέδιο δράσης του ΚΕΑΟ για την μείωση του ληξιπρόθεσμου χρέους κινείται σε δύο άξονες:

Στον οφειλέτη αποστέλλεται η «Ατομική Ειδοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών» με την οποία ενημερώνεται ότι η οφειλή του έχει μεταφερθεί στο ΚΕΑΟ και ότι αν δεν ανταποκριθεί εντός 20 ημερών με εξόφληση ή διακανονισμό θα ξεκινήσει η διαδικασία της αναγκαστικής είσπραξης. Για τις περιπτώσεις που οι οφειλέτες είναι εγγεγραμμένοι χρήστες στις Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες ΚΕΑΟ οι προσκλήσεις και οι Ατομικές Ειδοποιήσεις αποστέλλονται ηλεκτρονικά μέσω των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και είναι προσβάσιμες στην ιστοσελίδα του e-ΕΦΚΑ. Η αποστολή των ειδοποιήσεων γίνεται και μέσω ταχυδρομείου με συστημένη επιστολή. Οι ειδοποιήσεις που στέλνονται με συστημένη επιστολή θεωρούνται ως κοινοποιημένες μετά την παρέλευση 15 ημερών από την αποστολή. Σημειώνεται ότι μέχρι τον Δεκέμβριο 2021 έχουν αποσταλεί συνολικά 1.600.419 Ατομικές Ειδοποιήσεις και ειδικά εντός του τέταρτου τριμήνου του 2021 εστάλησαν 143.429 Ατομικές Ειδοποιήσεις.

Οι Υπηρεσίες του ΚΕΑΟ εντοπίζουν τους οφειλέτες που δεν ανταποκρίθηκαν εντός 20 ημερών από την παραλαβή της Ατομικής Ειδοποίησης για την τακτοποίηση της οφειλής τους. Πριν τη λήψη των αναγκαστικών μέτρων οι οφειλέτες αξιολογούνται και δημιουργείται το προφίλ του καθενός με πληροφορίες από το ηλεκτρονικό σύστημα του ΚΕΑΟ, τη διασύνδεση με το Μητρώο της Γ.Γ.Π.Σ., τα στοιχεία του Γ.Ε.ΜΗ. κλπ. Στη συνέχεια με κριτήρια καθορίζεται ο βαθμός εισπραξιμότητας και επισφάλειας κάθε οφειλής. Μεταξύ των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη είναι:

α) το ύψος της οφειλής. Ανάλογα με το ύψος της οφειλής επιλέγεται και το κατάλληλο είδος μέτρου

β) η στάση του οφειλέτη σε σχέση με την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του π.χ. η καταβολή των τρεχουσών εισφορών και η παράλληλη καταβολή ανελλιπώς κάθε μήνα εύλογου ποσού «έναντι» της οφειλής ενισχύουν το προφίλ της αξιοπιστίας του οφειλέτη, κάτι που λαμβάνεται σοβαρά υπόψη υπέρ του οφειλέτη για όσο χρόνο διαρκεί η συμπεριφορά αυτή

γ) η παλαιότητα της οφειλής. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης του οφειλέτη, εξετάζεται το χρονικό σημείο δημιουργίας των οφειλών, προκειμένου να εκτιμηθεί αν οφείλονται στην οικονομική κρίση ή την εκ συστήματος αφερεγγυότητα του οφειλέτη.

Επίσης όπως αναφέρεται στην έκθεση στο πλαίσιο αξιολόγησης οφειλών και οφειλετών το ΚΕΑΟ αναλύει και επεξεργάζεται τα διαθέσιμα δεδομένα, ώστε να ελεγχθούν μεταξύ άλλων και ενδεχόμενες περιπτώσεις έντονης παραβατικότητας και συστηματικής δημιουργίας οφειλών, καθώς και να διακριβωθεί το modus operandi στις περιπτώσεις αυτές. Κοινό χαρακτηριστικό των περιπτώσεων αυτών είναι η συνεχής δημιουργία οφειλών και η ανυπαρξία περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη για την ικανοποίηση των απαιτήσεων του φορέα.

Η απουσία περιουσιακών στοιχείων μπορεί να είναι και αποτέλεσμα μεθόδευσης με σκοπό την αδυναμία εντοπισμού των πραγματικών υπευθύνων της επιχείρησης. Για την αντιμετώπιση των παραπάνω περιπτώσεων, άμεσης προτεραιότητας ζήτημα είναι η ενεργοποίηση του ελεγκτικού μηχανισμού για τον καταλογισμό των εισφορών στους πράγματι ωφελούμενους από την παράνομη δραστηριότητα. Τα πρόσωπα αυτά είναι που έχουν την υποχρέωση αλλά και την οικονομική δυνατότητα να αποκαταστήσουν τη ζημία των ασφαλιστικών οργανισμών που προκλήθηκε από τη δραστηριότητά τους

Επιπρόσθετα εντείνεται ο έλεγχος αφερεγγυότητας των Κοινών Επιχειρήσεων που προκύπτει από στοιχεία που αφορούν στην υποβολή ΑΠΔ χωρίς την καταβολή εισφορών, στην δραστηριότητα της επιχείρησης (επιχειρήσεις καθαριότητας, φύλαξης, εκπαιδευτικοί όμιλοι, κέντρα αισθητικής), στο αν πρόκειται για επιχειρήσεις εντάσεως εργασίας, στα χαρακτηριστικά των υπευθύνων (π.χ. ορισμός ως υπεύθυνων πρώην εργαζομένων της επιχείρησης), στη νομική μορφή των επιχειρήσεων (μονοπρόσωπες, ΕΠΕ, ΙΚΕ), στο αν οι ειδικότητες των απασχολουμένων στην επιχείρηση είναι άσχετες με τις δραστηριότητες της επιχείρησης (ενδεικτικά αναφέρεται η περίπτωση επιχείρησης με δραστηριότητα «καθαρισμοί» με απασχολούμενους μάγειρες, νοσοκόμους και νηπιαγωγούς) καθώς και στην όλη συμπεριφορά της επιχείρησης.