Μετά από εβδομάδες έντονων διαπραγματεύσεων μεταξύ των κορυφαίων εμπορικών αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών, τελικά επετεύχθη μια συμφωνία πλαισίου και μάλιστα λίγο πριν από τον τελευταίο γύρο των αμερικανικών συνομιλιών, για τους δασμούς με την Κίνα. Τελικά, χρειάστηκε να καθίσουν αντιπροσωπείες από την Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες από κοντά, πρόσωπο με πρόσωπο, για να φτάσουν στην Κυριακάτικη συμφωνία. Αυτό είναι κάτι που έχουμε δει και με άλλες συμφωνίες που έχει κλείσει ο πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, καθώς η προσωπική του εμπλοκή είναι που ώθησε τις διαπραγματεύσεις στην ολοκλήρωση, ακόμα και όταν οι προοπτικές για μια συμφωνία δεν φάνταζαν ιδιαίτερα θετικές. Η συμφωνία έχει μεγάλη σημασία και για τις δύο πλευρές, καθώς πολλές επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας εξαρτώνται από αυτήν, την οποία η ΕΕ αποκαλεί «τη μεγαλύτερη διμερή εμπορική και επενδυτική σχέση στον κόσμο».

Σύμφωνα με το BBC, η αμερικανική διοίκηση γιορτάζει αυτή τη συμφωνία ως μια σημαντική νίκη και, από πολλές απόψεις, πράγματι είναι. Ωστόσο, δεν αποτελεί και απόλυτη ήττα για την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Όπως σχολίασε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα X, «όλος ο ευρωπαϊκός τύπος τραγουδά εγκώμια για τον πρόεδρο, εντυπωσιασμένος από τη συμφωνία που διαπραγματεύτηκε για λογαριασμό των Αμερικανών». Πρόσθεσε μάλιστα ότι «αύριο τα αμερικανικά μέσα θα βγάλουν αναμφίβολα τίτλους όπως “Ο Ντόναλντ Τραμπ πήρε μόνο το 99,9% από ό,τι ζήτησε“».

Η παρηγοριά για την Ευρώπη είναι ότι πλέον αντιμετωπίζει δασμό 15% από τις ΗΠΑ, αντί του 30% που είχε απειληθεί αρχικά. Παρ’ όλα αυτά, πρόκειται για σημαντική υποχώρηση, καθώς το ποσοστό αυτό είναι πολύ υψηλότερο από ό,τι ίσχυε πριν την περίφημη «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Τραμπ τον Απρίλιο, και δεν είναι τόσο ευνοϊκό όσο το 10% που ισχύει για το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι Βρυξέλλες επισημαίνουν ότι το χαμηλότερο ποσοστό δασμού εφαρμόζεται για πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές εξαγωγές. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες θα αντιμετωπίσουν φόρο εισαγωγής στις ΗΠΑ της τάξης του 15%, αντί για το 25% που είχε επιβληθεί παγκοσμίως τον Απρίλιο.

Ντόναλντ Τραμπ

Από την άλλη πλευρά, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανοίγει τις αγορές της χωρίς δασμούς για τις αμερικανικές εξαγωγές, όπως τόνισε ο ίδιος ο Τραμπ. Ωστόσο, το αμερικανικό ατσάλι και το αλουμίνιο θα συνεχίσουν να επιβαρύνονται με δασμούς 50% όταν πωλούνται στις ΗΠΑ, κάτι που αποτελεί μια ακόμη ένδειξη ότι οι διαπραγματεύσεις ήταν σκληρές και με αμοιβαίες υποχωρήσεις. Για τον Τραμπ, που ακόμη απολαμβάνει το αποτέλεσμα της πρόσφατης συμφωνίας για τους δασμούς με την Ιαπωνία, η ανακοίνωση αυτή σηματοδοτεί ακόμη μια μεγάλη νίκη. Η συμφωνία με την ΕΕ αναμένεται να φέρει περίπου 90 δισεκατομμύρια δολάρια στα κρατικά ταμεία των ΗΠΑ, βάσει των εμπορικών στοιχείων του περασμένου έτους. Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η ΕΕ θα αγοράσει αμερικανικά ενεργειακά προϊόντα και οπλικά συστήματα αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων, με τον Τραμπ να ανακοινώνει ότι η ΕΕ θα αυξήσει τις επενδύσεις της στις ΗΠΑ κατά 600 δισεκατομμύρια δολάρια, συμπεριλαμβανομένου του αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού, και θα δαπανήσει 750 δισεκατομμύρια δολάρια στην ενέργεια. Αυτή η συμφωνία προβάλλεται ως ορόσημο στις σχέσεις μεταξύ Ουάσινγκτον και Βρυξελλών, αλλά η πορεία προς αυτό το σημείο δεν ήταν καθόλου εύκολη.

Και οι δύο πλευρές έπαιξαν σκληρά, αλλά καμία δεν ήθελε να παραταθούν οι διαπραγματεύσεις πέρα από την καταληκτική ημερομηνία της 1ης Αυγούστου. Η ΕΕ πέρασε εβδομάδες προσπαθώντας να παρουσιάσει μια σκληρή διαπραγματευτική στάση, ετοιμάζοντας αντισταθμιστικούς δασμούς και προειδοποιώντας ότι θα μπορούσε να προχωρήσει στην επιβολή τους. Για χρόνια, ο Αμερικανός πρόεδρος κατηγορούσε την Ευρώπη για άδικες εμπορικές πρακτικές. Ένα βασικό σημείο κριτικής ήταν το εμπορικό έλλειμμα: πέρυσι, οι ΗΠΑ αγόρασαν αγαθά από την ΕΕ αξίας 236 δισεκατομμυρίων δολαρίων περισσότερα απ’ ό,τι πούλησαν στην Ένωση. Ο Τραμπ βλέπει αυτή την ανισορροπία ως αδικαιολόγητη εκροή πλούτου από τη χώρα, αν και η πραγματικότητα του διεθνούς εμπορίου είναι σαφώς πιο πολύπλοκη. Επιπλέον, η ΕΕ έχει αυστηρούς κανονισμούς για προϊόντα όπως τα αυτοκίνητα και τα κοτόπουλα, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την είσοδο αμερικανικών εταιρειών στις ευρωπαϊκές αγορές σε σχέση με την αντίστροφη πορεία. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αναγνώρισε την ανάγκη να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα, επισημαίνοντας ότι «πρέπει να το εξισορροπήσουμε. Έχουμε μια εξαιρετική εμπορική σχέση, με τεράστιο όγκο συναλλαγών, οπότε θα την κάνουμε πιο βιώσιμη».

Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν

Η θέση της ΕΕ στις διαπραγματεύσεις ήταν δύσκολη. Ο κίνδυνος ενός εμπορικού πολέμου με τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου ήταν ορατός και έπρεπε να αποφευχθεί, ειδικά σε μια περίοδο όπου η ευρωπαϊκή ανάπτυξη παραμένει αργή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προειδοποιεί για την εξαιρετική αβεβαιότητα που επικρατεί λόγω των εμπορικών εντάσεων. Η συμφωνία μειώνει αυτήν την αβεβαιότητα σε κάποιο βαθμό. Παράλληλα, η Ευρώπη βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις ΗΠΑ για την ασφάλειά της, κάτι που σίγουρα απασχόλησε την ομάδα διαπραγμάτευσης στις Βρυξέλλες, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να σταματήσει την παροχή όπλων στην Ουκρανία, να αποσύρει τις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις από την περιοχή ή ακόμα και να εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ. Σύμφωνα με τον πρώην διαπραγματευτή της ΕΕ, Τζον Κλαρκ, «η ΕΕ βρισκόταν σε αδύναμη θέση. Δεν είχε άλλη επιλογή. Ο Τραμπ δεν επρόκειτο να υποχωρήσει και η συμφωνία για το 15% είναι κακή για το διεθνές εμπόριο, αλλά θα μπορούσε να ήταν και χειρότερα». Η συμφωνία αυτή δείχνει πόσο σοβαρός είναι ο πρόεδρος Τραμπ σχετικά με την αναδιαπραγμάτευση του τρόπου που οι ΗΠΑ, η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, συναλλάσσονται με τους άλλους.

Η ΕΕ αποτελείται από 27 διαφορετικές χώρες, γεγονός που καθιστά αυτή τη συμφωνία μια από τις πιο πολύπλοκες που έχουν γίνει. Η συμφωνία αυτή ακολουθεί μια σειρά από άλλες που έχουν κλείσει πρόσφατα οι ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων με την Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βιετνάμ και την Ινδονησία. Ακόμη πιο σημαντικές διαπραγματεύσεις παραμένουν με τους τρεις μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, το Μεξικό, τον Καναδά και την Κίνα. Με τον πρόεδρο Τραμπ σε φάση κλεισίματος συμφωνιών, υπάρχουν ελπίδες για θετικές εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία μέσα στις επόμενες 48 ώρες. Για τρίτη φορά μέσα σε τρεις μήνες, οι ΗΠΑ και η Κίνα διεξάγουν εμπορικές συνομιλίες, με αυξανόμενες προσδοκίες ότι οι δασμοί μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου μπορεί να ανασταλούν για ακόμα 90 ημέρες. Ωστόσο, η Κίνα κρατά πιο σκληρή στάση σε σχέση με άλλους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, και εάν οι συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας ναυαγήσουν, το παγκόσμιο εμπόριο θα μπορούσε να αντιμετωπίσει νέες διαταραχές τους επόμενους μήνες.