Η αναμόρφωση του αναχρονιστικού συστήματος των τεκμηρίων διαβίωσης, η οποία θα συνοδεύεται με «κούρεμα» από το 2026, βρίσκεται στην ατζέντα της κυβέρνησης.
Σε πρώτη φάση, εξετάζονται αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού του ύψους των δαπανών για τη συντήρηση κατοικιών και Ι.Χ., καθώς και του ελάχιστου κόστους διαβίωσης, που σήμερα είναι 3.000 ευρώ για τους άγαμους και 5.000 ευρώ για τους έγγαμους ή όσους έχουν συνάψει σύμφωνα συμβίωσης. Με το νέο σύστημα, θα μειωθεί το τεκμαρτό εισόδημα που υπολογίζει η εφορία με βάση τα τεκμήρια και, εφόσον ξεπερνά το δηλωθέν, ο φορολογούμενος καλείται να πληρώσει φόρο ψηλότερο από αυτόν που αναλογεί στο πραγματικό εισόδημά του.
Σύμφωνα με το σχεδιασμό, οι αλλαγές θα αποκαλυφθούν από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη ΔΕΘ και θα περιληφθούν στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο του φθινοπώρου, για να τεθούν σε εφαρμογή το 2026.
Πόσοι πιάνονται στη φάκα των τεκμηρίων
Τα στοιχεία των 6.720.037 φορολογικών δηλώσεων που υποβλήθηκαν το 2024 (εισοδήματα 2023) αποκαλύπτουν ότι 1.288.038 φορολογούμενοι (από 1.540.255 το 2023) έπεσαν στην παγίδα των τεκμηρίων και αναγκάστηκαν να φορολογηθούν για εισοδήματα υψηλότερα κατά 4,168 δισ. ευρώ από αυτά που δήλωσαν, με αποτέλεσμα να πληρώσουν έξτρα ποσά φόρων. Από αυτούς, οι 294.532 είναι εισοδηματίες, οι 72.715 επαγγελματίες, οι 478.345 μισθωτοί, οι 376.162 συνταξιούχοι και οι 66.284 αγρότες. Τη μεγαλύτερη προσαύξηση εισοδήματος λόγω τεκμηρίων κατέβαλαν οι μισθωτοί με 1,159 δισ. ευρώ και ακολουθούν οι εισοδηματίες με 1,446 δισ. ευρώ, οι συνταξιούχοι με 1,066 δισ. ευρώ, οι επαγγελματίες με 253,848 εκατ. ευρώ και οι αγρότες με 241,312 εκατ. ευρώ.
Τι ισχύει σήμερα
Με βάση το ισχύον νομοθετικό καθεστώς, το τεκμήριο διαβίωσης για την κύρια κατοικία υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της ως εξής:
- Μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.
- Από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.
- Από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.
- Από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ. από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.
Για τους βοηθητικούς χώρους, 40 ευρώ ανά τ.μ. Τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται κατά 40% για κατοικίες σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ. και κατά 70% για κατοικίες σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω, ενώ για τις μονοκατοικίες η προσαύξηση είναι 20%. Αντίθετα, για τις δευτερεύουσες κατοικίες, τα παραπάνω ποσά μειώνονται κατά 50%.
Τα τεκμήρια διαβίωσης βαρύνουν τους φορολογούμενους είτε είναι οι ίδιοι ιδιοκτήτες των ακινήτων αυτών, είτε τα νοικιάζουν, είτε τους έχουν παραχωρηθεί δωρεάν. Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος δηλώνει «φιλοξενούμενος», απαλλάσσεται από το τεκμήριο διαβίωσης για την κατοικία, καθώς αυτό βαρύνει τον «φιλοξενούντα».
Αυτοκίνητα
Το τεκμήριο για τα επιβατικά Ι.Χ. αυτοκίνητα μέχρι και 1.200 κ.ε. ανέρχεται σε 4.000 ευρώ, για μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά, για άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε., προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά και για αυτοκίνητα άνω των 3.000 κ.ε., προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά. Τα ποσά μειώνονται ανάλογα με την παλαιότητα του αυτοκινήτου, η οποία υπολογίζεται από το έτος πρώτης κυκλοφορίας του στην Ελλάδα, κατά ποσοστό 30% για χρονικό διάστημα κυκλοφορίας πάνω από 5 και μέχρι 10 έτη και κατά ποσοστό 50% για χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη.
Επίσης, τεκμήριο αποτελούν τα σκάφη αναψυχής, οι πισίνες, τα αεροσκάφη, τα δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια, οι δαπάνες για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό και τα ποσά για την αποπληρωμή δανείων, πιστωτικών καρτών, για δωρεές άνω των 300 ευρώ σε ιδιωτικούς φορείς και για αγορές ακινήτων και κινητών περιουσιακών στοιχείων αξίας άνω των 10.000 ευρώ.
