Ο Αντρέι Μπάμπις, ο αυτοαποκαλούμενος «τραμπιστής» δισεκατομμυριούχος που κέρδισε τις τσεχικές εκλογές τον περασμένο μήνα, αρνήθηκε να πουλήσει τη μεγάλη επιχειρηματική του αυτοκρατορία, επιμένοντας ωστόσο ότι θα επιλύσει τη σύγκρουση συμφερόντων που απειλεί να τον εμποδίσει να αναλάβει την πρωθυπουργία.
Ο Μπάμπις έχει συχνά συγκριθεί με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, τον πρώην Ιταλό πρωθυπουργό Σίλβιο Μπερλουσκόνι ή τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, αν και στην πραγματικότητα, όπως σημειώνει η Deutsche Welle, εκπροσωπεί τη δική του, τσεχική εκδοχή του λαϊκισμού.
Στην προεκλογική του εκστρατεία, επιτέθηκε στο «σύστημα» και στους «διεφθαρμένους πολιτικούς», λέγοντας ότι το πολιτικό κατεστημένο είναι ανίκανο, γραφειοκρατικό, αναποτελεσματικό και αδιάφορο για τον λαό. Υποσχέθηκε πως, ως επιτυχημένος επιχειρηματίας, θα διοικήσει το κράτος σαν εταιρεία, θα καθαρίσει τη χώρα και θα φροντίσει οι πολίτες να ζουν αξιοπρεπώς.
Ποιος είναι ο Αντρέι Μπάμπις
Ο Μπάμπις είναι γνωστός ως ο «Τσέχος Τραμπ», σύμφωνα με τους New York Times. Όπως και ο Ντόναλντ Τραμπ, ο 71χρονος Μπάμπις προτιμά μια συναλλακτική προσέγγιση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά τη διαμόρφωση ευρείας εξωτερικής πολιτικής. Και, όπως ο Τραμπ, αναμένεται να προσπαθήσει να μεταφέρει το βάρος της στήριξης προς την Ουκρανία στους Ευρωπαίους εταίρους, αντί να το μοιραστεί. Ο Μπάμπις, επιπλέον, αξιοποιεί την εύθραυστη οικονομία για να προσελκύσει ψηφοφόρους.
Γεννήθηκε στη σημερινή Σλοβακία, σε οικογένεια που ανήκε στην ελίτ της κομμουνιστικής Τσεχοσλοβακίας. Λόγω της δουλειάς του πατέρα του ως εμπορικού αντιπροσώπου, έζησε για ένα διάστημα στην Ελβετία και στη Γαλλία. Αποφοίτησε από λύκειο στη Γενεύη, σπούδασε οικονομικά στη Μπρατισλάβα και εργάστηκε στον εξωτερικό εμπορικό τομέα, μεταξύ άλλων στο Μαρόκο.
Η άνοδός του στους υπερπλούσιους ξεκίνησε τη δεκαετία του ’90, μετά την πτώση του κομμουνισμού. Το 1995 απέκτησε την εταιρεία Agrofert -έναν όμιλο αγροτικών, χημικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων- την οποία προηγουμένως διηύθυνε. Σήμερα, η Agrofert περιλαμβάνει περίπου 250 εταιρείες παγκοσμίως και η περιουσία του εκτιμάται στα 3,5 δισ. δολάρια.
Ο Μπάμπις υποστηρίζει ότι μπήκε στην πολιτική λόγω της «ανυπόφορης κατάστασης» στη χώρα, με διαφθορά, γραφειοκρατία, έλλειψη μεταρρυθμίσεων.
Το 2011 ίδρυσε το κίνημα ANO («Ναι»), που σημαίνει Δράση των Δυσαρεστημένων Πολιτών, με κεντρικό σύνθημα «Ναι, τα πράγματα θα πάνε καλύτερα!».
Το σκάνδαλο “Stork’s Nest” (Φωλιά πελαργού)
Ο Μπάμπις διετέλεσε υπουργός Οικονομικών (2014–2017) και πρωθυπουργός (2017–2021), αλλά η θητεία του σημαδεύτηκε από σκάνδαλα για απάτη και διαφθορά.
Η πιο γνωστή υπόθεση είναι το “Stork’s Nest” -ένα θέρετρο ευεξίας κοντά στην Πράγα που φέρεται να έλαβε παράνομα επιδοτήσεις της Ε.Ε. επειδή η εταιρεία του αποσπάστηκε προσωρινά από τον όμιλο Agrofert για να πληροί τα κριτήρια. Οι έρευνες κρατούν σχεδόν δέκα χρόνια και το 2024 η υπόθεση άνοιξε ξανά.
Παράλληλα, ο Μπάμπις έχει κατηγορηθεί για φοροδιαφυγή, συγκρούσεις συμφερόντων, διαφθορά, επιρροή στα μέσα ενημέρωσης και σχέσεις με τη μυστική αστυνομία της κομμουνιστικής εποχής, όπου φέρεται να είχε το ψευδώνυμο «Μπούρες». Ο ίδιος το αρνείται.
Το 2017 μετέφερε την Agrofert σε καταπιστεύματα, αλλά δικαστήριο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκριναν ότι συνέχιζε να έχει επιρροή. Το 2023 αναγκάστηκε να πουλήσει τα ΜΜΕ του λόγω νόμου περί σύγκρουσης συμφερόντων. Τον Οκτώβριο του 2025, παραδέχτηκε ότι είναι και πάλι ο μοναδικός ιδιοκτήτης της Agrofert, λέγοντας ότι λαμβάνει «μέτρα» για να αποφύγει τη σύγκρουση συμφερόντων, χωρίς να δώσει λεπτομέρειες.
Οι εκατοντάδες εταιρείες του Μπάμπις, οι περισσότερες από τις οποίες ανήκουν στον όμιλο Agrofert, δραστηριοποιούνται στην Τσεχική Δημοκρατία και σε άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, επωφελούμενες από δεκάδες εκατομμύρια ευρώ σε εθνικές και ευρωπαϊκές επιδοτήσεις για τη γεωργία, μεταξύ άλλων, καθώς και από δημόσιες συμβάσεις.
Σύμφωνα με την τσεχική νομοθεσία, οι υπουργοί της κυβέρνησης δεν μπορούν να λαμβάνουν δημόσιες επιδοτήσεις ή συμβάσεις. Η οργάνωση Transparency International, που παρακολουθεί τη διαφθορά, έχει δηλώσει ότι, για να αποφευχθεί η σύγκρουση συμφερόντων, ο Μπάμπις πρέπει είτε να πουλήσει τις εταιρείες του, είτε να αρνηθεί τις δημόσιες συμβάσεις, είτε να αποχωρήσει από την κυβέρνηση.
Ο Μπάμπις έχει δηλώσει ότι θα «τηρήσει τους νόμους» εάν διοριστεί πρωθυπουργός, αλλά δεν θέλησε να εξηγήσει εκ των προτέρων πώς, επειδή το θέμα είναι «εξαιρετικά ευαίσθητο και προσωπικό για μένα, και οι δημοσιογράφοι θα με κριτικάρουν ούτως ή άλλως».
Η νίκη στις εκλογές της Τσεχίας
Το κόμμα του ANO κέρδισε άνετα τις εκλογές του Οκτωβρίου, χωρίς όμως να έχει πλειοψηφία στη Βουλή. Ο Μπάμπις αρνήθηκε να πουλήσει τον όμιλό του λέγοντας:
«Έχω πει επανειλημμένα ότι δεν θα πουλήσω ποτέ την Agrofert. Θα επιλύσω το ζήτημα σύμφωνα με τους τσεχικούς και ευρωπαϊκούς νόμους. Δεν είναι σαν να πουλάς ένα ψωμάκι σε φούρνο.»
Ο πρόεδρος της χώρας, Πέτρ Πάβελ, δήλωσε ότι ο Μπάμπις πρέπει να εξηγήσει δημόσια πώς θα εξαλείψει τις συγκρούσεις συμφερόντων του πριν διοριστεί πρωθυπουργός.
Η νομοθεσία της Τσεχίας απαγορεύει σε υπουργούς να λαμβάνουν δημόσιες επιδοτήσεις ή συμβόλαια. Η Transparency International τονίζει ότι για να αποφύγει τη σύγκρουση συμφερόντων πρέπει είτε να πουλήσει, είτε να αρνηθεί δημόσια έργα, είτε να μείνει εκτός κυβέρνησης.
Ο Μπάμπις έχει ήδη υπογράψει συμφωνία συνασπισμού με δύο ακροδεξιά κόμματα: το φιλορωσικό SPD και το Motorists for Themselves, που αντιτίθεται στην Πράσινη Συμφωνία της Ε.Ε. Αν επιβεβαιωθεί η κυβέρνηση, αναμένεται να ενισχύσει το μπλοκ των λαϊκιστών στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, πιθανώς επηρεάζοντας τη δυτική στήριξη προς την Ουκρανία.
