Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτηρίζει τα πρόσφατα περιστατικά με drones που πετούν πάνω από κρίσιμες υποδομές της Ευρώπης ως «υβριδικό πόλεμο».
«Κάτι νέο και επικίνδυνο συμβαίνει στους ουρανούς μας», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τετάρτη. «Μόνο τις τελευταίες δύο εβδομάδες, μαχητικά MiG παραβίασαν τον εναέριο χώρο της Εσθονίας και drones πετούσαν πάνω από κρίσιμες τοποθεσίες στο Βέλγιο, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Δανία και τη Γερμανία. Ακυρώθηκαν πτήσεις, κινητοποιήθηκαν μαχητικά και εφαρμόστηκαν αντίμετρα για την ασφάλεια των πολιτών μας. Μην κάνετε λάθος. Πρόκειται για ένα ανησυχητικό μοτίβο αυξανόμενων απειλών».
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ετοιμάζει αυτή την εβδομάδα ψήφισμα που θα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με «Ρώσους πράκτορες» που χρησιμοποιούν drones για να διαταράξουν την εναέρια κυκλοφορία.
Ωστόσο, οι αρμόδιες αρχές αεροδρομίων επισημαίνουν ότι τα drones δεν είναι νέο φαινόμενο, ενώ ο αριθμός των περιστατικών αυξάνεται εδώ και χρόνια. Παρότι η Ρωσία θεωρείται υπεύθυνη για πολλά από τα περιστατικά, η απόδειξή τους παραμένει δύσκολη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως όταν ρωσικά στρατιωτικά drones πέταξαν πάνω από την Πολωνία και τη Ρουμανία, τα ίχνη του Κρεμλίνου είναι εύκολα αναγνωρίσιμα. Ωστόσο, πολλά πρόσφατα περιστατικά παραμένουν πιο ασαφή.
Ο επικεφαλής μιας αμυντικής εταιρείας που παράγει πυραύλους στο Βέλγιο ανέφερε ανησυχητική αύξηση των εμφανίσεων drones. Μη επανδρωμένα αεροσκάφη άγνωστης προέλευσης οδήγησαν στο κλείσιμο αεροδρομίων στη Δανία, τη Νορβηγία και τη Γερμανία.
«Ένα περιστατικό μπορεί να είναι λάθος. Δύο, σύμπτωση. Αλλά τρία, πέντε, δέκα; Πρόκειται για στοχευμένη εκστρατεία στην “γκρίζα ζώνη” κατά της Ευρώπης. Και η Ευρώπη πρέπει να αντιδράσει», τόνισε η φον ντερ Λάιεν.
Δεν είναι κάτι νέο
Οι εισβολές drones πάνω από αεροδρόμια δεν είναι σπάνιες. «Συναντήσεις με drones συμβαίνουν εδώ και αρκετά χρόνια, και έγιναν πιο συχνές στην Ευρωπαϊκή Ένωση όταν η εισαγωγή μικρότερων drones για καταναλωτική χρήση άρχισε να εκτοξεύεται γύρω στο 2010», δήλωσε ο Σάντερ Στάρεβελντ, διευθυντής της συμβουλευτικής SIG Aviation.
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε ο Οργανισμός Ασφαλείας Αεροπορίας της ΕΕ (EASA), το 2021, ο αριθμός των περιστατικών που αφορούν drones στην ευρωπαϊκή αεροπορία αυξήθηκε από περίπου 500 ετησίως το 2015 σε σχεδόν 2.000 το 2019. Η EASA δεν ήταν σε θέση να παρέχει πιο πρόσφατα δεδομένα.
Η συλλογή πληροφοριών δεν είναι εύκολη
«Τα συστήματα ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας γενικά δεν μπορούν να ανιχνεύσουν μικρά drones, καθώς τα παραδοσιακά ραντάρ είναι βελτιστοποιημένα για μεγάλα αεροσκάφη με σημαντικές ανακλαστικές επιφάνειες, όχι για ελαφριά αντικείμενα από ανθρακονήματα», δήλωσε ο Φρεντερίκ Ντελού, αντιπρόεδρος για την Ευρώπη της Διεθνούς Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας. «Συνεπώς, τα μικρά UAV συχνά παραμένουν κάτω από τα όρια ανίχνευσης ή συγχέονται με πουλιά ή άλλες παρεμβολές», συμπλήρωσε.
«Για να καλυφθεί αυτό το κενό, αρκετά αεροδρόμια έχουν αναπτύξει εξειδικευμένες τεχνολογίες ανίχνευσης drones, συμπεριλαμβανομένων ραντάρ, σαρωτών ραδιοσυχνοτήτων, ηλεκτροοπτικών καμερών και ακουστικών αισθητήρων», πρόσθεσε ο Ντελού. Ωστόσο, όπως σημείωσε, καμία τεχνολογία δεν παρέχει πλήρη και αξιόπιστη κάλυψη.
Από «πιλότους» σε εγκληματίες
Δεν έχουν όλα τα drones σύνδεση με τη Μόσχα, αν και αυτό ισχύει σε ορισμένες περιπτώσεις.
Στο παρελθόν, οι χρήστες ήταν συχνά ερασιτέχνες. «Μέχρι πρόσφατα, το κύριο πρόβλημα ήταν ότι ο μέσος χρήστης drone συχνά δεν γνώριζε πού επιτρέπεται και πού δεν επιτρέπεται να πετά», δήλωσε ο Στάρεβελντ. «Αγοράζεις ένα drone και ο μέσος χρήστης ξαφνικά αυτοαποκαλείται”πιλότος” στους φίλους και την οικογένειά του. Η περιέργεια και η αμέλεια οδήγησαν σε πρώιμες συγκρούσεις μεταξύ drones και εμπορικών αεροσκαφών».
Όταν η απειλή έγινε σαφής, οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί καθιέρωσαν νέες απαιτήσεις και εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την αντιμετώπιση μη εξουσιοδοτημένων drones κοντά σε διαδρόμους και κρίσιμες υποδομές. Οι κατασκευαστές εισήγαγαν επίσης περιορισμούς λογισμικού για να αποτρέψουν πτήσεις κοντά σε αεροδρόμια.
Παρ’ όλα αυτά, ο Στάρεβελντ ανησυχεί για την πρόσφατη αύξηση των εμφανίσεων drones κοντά σε αεροδρόμια. «Το νέο στοιχείο στα πρόσφατα περιστατικά είναι ότι τα drones χρησιμοποιούνται πλέον σκόπιμα για να διαταράξουν την εναέρια κυκλοφορία. Για τους πιλότους, αυτή η ιδέα τοποθετεί τα πρόσφατα περιστατικά σε μια εντελώς διαφορετική και βαθιά ανησυχητική κατηγορία: με πρόθεση εγκληματική», συμπλήρωσε.
Κίνδυνοι για την ασφάλεια πτήσεων
Τα drones αποτελούν σοβαρό ζήτημα ασφαλείας.
Η εταιρεία JACDEC, που παρέχει αναλύσεις ασφάλειας για την εμπορική αεροπορία, έχει καταγράψει 25 περιπτώσεις συγκρούσεων αεροσκαφών με drones διεθνώς την τελευταία δεκαετία, χωρίς θύματα.
«Η δραστηριότητα drones γύρω από τον πολιτικό εναέριο χώρο είναι επικίνδυνη, είτε είναι σκόπιμη είτε όχι», δήλωσε ο Γιαν-Άρβετ Ρίχτερ, διευθύνων σύμβουλος της JACDEC. «Τα αεροσκάφη είναι κατασκευασμένα για να αντέχουν μικρά αντικείμενα όπως γλάρους, περιστέρια ή χαλάζι. Αλλά τα σύγχρονα επαγγελματικά drones μπορεί να είναι μεγαλύτερα, βαρύτερα και να περιέχουν μέταλλα όπως μπαταρίες. Σε περίπτωση σύγκρουσης, αυτά τα αντικείμενα μπορούν να θέσουν σε αχρηστία έναν κινητήρα ή να προκαλέσουν τρύπα σε πτέρυγα λόγω της υψηλής ταχύτητας των εμπορικών αεροπλάνων», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Επιπτώσεις στις αερομεταφορές
Η παρουσία drones επηρεάζει την αεροπορική μεταφορά, καθώς τα αεροδρόμια περιορίζουν πτήσεις για λόγους ασφαλείας.
«Τα περιστατικά drones, ανεξαρτήτως τόπου ή χρόνου, επηρεάζουν αδιαμφισβήτητα αεροδρόμια και αεροπορικές εταιρείες, προκαλώντας αναστάτωση στους επιβάτες και επιβαρύνοντας τον κλάδο με απρόβλεπτο κόστος», δήλωσε η Ουρανία Γεωργουτσάκου, διευθύνουσα σύμβουλος της οργάνωσης Airlines for Europe.
Επειδή τα drones είναι μικρά και δύσκολο να εντοπιστούν, πολλά περιστατικά είναι δύσκολο να επαληθευτούν. Αυτό συνέβη τον Δεκέμβριο του 2018, όταν το αεροδρόμιο Gatwick του Λονδίνου υπέστη διακοπή 33 ωρών λόγω πολλαπλών εμφανίσεων drones, οι οποίες ποτέ δεν αποδείχτηκαν ούτε φωτογραφήθηκαν.
Μόνο μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2024, η SkeyDrone, εταιρεία παρακολούθησης του εναέριου χώρου του αεροδρομίου των Βρυξελλών, ανίχνευσε 180 μη εξουσιοδοτημένα drones κοντά σε διαδρόμους και 84 σε πιο ευάλωτη «κόκκινη ζώνη», χωρίς όμως να προκαλέσουν διακοπή πτήσεων.
Το αεροδρόμιο του Μονάχου αναγκάστηκε να κλείσει τη νύχτα στις 2 Οκτωβρίου μετά τον εντοπισμό πολλών drones, προκαλώντας 17 ακυρώσεις και 15 παρακάμψεις. Η γερμανική εταιρεία ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας DFS δήλωσε στο Politico ότι το αεροδρόμιο είχε άλλες οκτώ εισβολές drones τους πρώτους εννέα μήνες του 2025.
«Δεν αποτελεί κάθε εμφάνιση drone αυτόματα μεγάλο κίνδυνο ασφαλείας», δήλωσε ο Γιαν-Κρίστοφ Οέτζεν, Γερμανός ευρωβουλευτής από το Renew Europe. «Το θέμα υπάρχει εδώ και καιρό και έλαβε προσοχή λόγω γεωπολιτικών εντάσεων», πρόσθεσε.
