Η επανεμφάνιση ενός θανατηφόρου ιού έχει σημάνει συναγερμός στις αρχές της Ινδίας που έχουν ξεκινήσει μια σειρά από μέτρα με στόχο να σταματήσουν την εξάπλωσή του. Πρόκειται για τον ιό Nipah, ο οποίος έχει ήδη προκαλέσει τα πρώτα δύο θύματα στη νότια πολιτεία της Κεράλα.
Οι αρχές αποφάσισαν τον περιορισμό των δημόσιων συγκεντρώσεων και το κλείσιμο ορισμένων σχολίων. Η προηγούμενη εμφάνιση του ιού ήταν το 2018 και ως βασικός φορέας του αναγνωρίζονται από τους επιστήμονες οι νυχτερίδες.
Ο Nipah είναι ένας σπάνιος αλλά επικίνδυνος ζωονόσος ιός, ο οποίος, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει ποσοστό θνησιμότητας από 40% έως 75%. Είναι ένας τύπος Henipavirus, και σχετίζεται με τον ιό Hendra, ο οποίος ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στην Αυστραλία και έχει προκαλέσει θανάτους σε ανθρώπους και άλογα.
Πρόκειται για έναν από τους ιούς που ανησυχούν ιδιαίτερα τους επιστήμονες καθώς δεν έχει αναπτυχθεί κάποιο εμβόλιο. Μπορεί να μολύνει τους ανθρώπους μέσω της απευθείας επαφής των σωματικών υγρών των νυχτερίδων, των χοίρων και άλλων μολυσμένων ζώων. Υπάρχουν επίσης τεκμηριωμένες περιπτώσεις μετάδοσης και από άνθρωπο σε άνθρωπο.
«Το μεταφέρουν νυχτερίδες φρούτων που κάθονται στις κορυφές των δέντρων», είπε η Τζόαν Μακντόναλντ, αναπληρώτρια καθηγήτρια μοριακής μηχανικής στο Πανεπιστήμιο του Sunshine Coast. «Μπορούν να ουρήσουν και να μολύνουν τα φρούτα και όταν οι άνθρωποι τρώνε κολλάνε τον ιό και μετά αρρωσταίνουν». «Μόλις μεταδοθεί το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι ξεκούραση, ενυδάτωση, θεραπεία συμπτωμάτων».
Τα συνήθη συμπτώματά του είναι πυρετός, εμετός και λοίμωξη του αναπνευστικού. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις και εγκεφαλίτιδα, να οδηγήσει σε κώμα και στον θάνατο.
Το πρώτο ξέσπασμα του Nipah καταγράφεται το 1998 στη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη με τα κρούσματα να εμφανίζονται κυρίως μεταξύ των χοιροτρόφων, όπως αναφέρει ο Guardian. Ο ιός πήρε το όνομά του από το χωριό, στο οποίο εντοπίστηκε για πρώτη φορά, και μόλυνε – μόνο στη Μαλαισία – σχεδόν 300 ανθρώπους, σκοτώνοντας περισσότερους από 100 ανθρωπους. Σχεδόν ένα εκατομμύρια γουρούνια είχαν σφαγιαστεί σε μια προσπάθεια να σταματήσει η εξάπλωση του. Στη Σιγκαπούρη καταγράφηκαν μόλις 11 κρούσματα και ένας θάνατος. Και σε αυτή την περίπτωση το θύμα ήταν εργαζόμενος σε σφαγεία που ήρθε σε επαφή με χοίρους που εισάγονταν από τη Μαλαισία.
Έκτοτε η ασθένεια έχει καταγραφεί κυρίως στο Μπαγκλαντές και την Ινδία με τις δύο χώρες να αναφέρουν τα πρώτα κρούσματα το 2001. Στο Μπαγκλαντές έχουν πεθάνει πάνω από 100 άτομα από τον Nipah, ενώ στην Ινδία, στις προηγούμενες εξάρσεις του ιού σκοτώθηκαν περισσότεροι από 50 άνθρωποι προτού τεθεί η κατάσταση υπό έλεγχο. Από τον περασμένο μήνα, στη νότια πολιτεία της Κεράλα έχουν καταγραφεί δύο θάνατοι και τέσσερα ακόμη επιβεβαιωμένα κρούσματα. Πρόκειται για το τέταρτο ξέσπασμα του ιού στην Κεράλα μέσα σε πέντε χρόνια. Είχαν προηγηθεί οι εξάρσεις του 2018, του 2019 και του 2021.
Μεταξύ του 1998 και του 2015, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, έχουν καταγραφεί συνολικά περισσότερες από 600 περιπτώσεις ανθρώπινων μολύνσεων. Ο μεγαλύτερος φόβος των επιστημόνων για τον Nipah είναι μια μετάλλαξή του σε ένα περισσότερο μεταδοτικό στέλεχος. Αν και μέχρι σήμερα τα κρούσματα είναι σχετικά σπάνια, ο Nipah έχει καταγραφεί από τον ΠΟΥ ως ένας από τους ιούς που πρέπει να ερευνηθεί κατά προτεραιότητα λόγω της δυνατότητάς του να προκαλέσει παγκόσμια επιδημία, μαζί με τον Έμπολα, τον Ζίκα και τον Covid-19.
Οι ζωονόσοι ιοί, δηλαδή αυτοί που μπορούν να μεταδοθούν από τα ζώα στον άνθρωπο, έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία 20 με 30 χρόνια. Σε αυτό έχει συντελέσει η βιομηχανική γεωργία – κτηνοτροφία που αυξάνει τον κίνδυνο εξάπλωσης παθογόνων μικροοργανισμών μεταξύ των ζώων, ενώ η αποψίλωση των δασών ενισχύει την επαφή μεταξύ άγριας ζωής, οικόσιτων ζώων και ανθρώπων. Οι επιστήμονες, όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα του Guardian, έχουν προειδοποιήσει ότι η κλιματική κρίση αυξάνει τον κίνδυνο γεγονότων «ζωονοσογόνου διάχυσης», με 15.000 περιπτώσεις ιών να προβλέπεται πως μπορούν να μεταπηδήσουν μεταξύ των ειδών τα επόμενα 50 χρόνια.
