Αυτές τις ημέρες εάν ξεφυλλίσετε εφημερίδες, το μάτι σας θα πέσει σε μια καταχώρηση της Βουλής των Ελλήνων. Επί της ουσίας πρόκειται για μια δημόσια εκδήλωση ενδιαφέροντος μέσω της οποίας ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου, Νικήτας Κακλαμάνης, αναζητά τα κατάλληλα άτομα για την πλήρωση τριών θέσεων επικεφαλής σε ανεξάρτητες Αρχές που παραμένουν αυτή τη στιγμή χωρίς πρόεδρο.
Όπως διαβάζουμε σχετικά, αναζητούνται πρόσωπα που θα κληθούν να καλύψουν τις θέσεις:
- Του Προέδρου της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α.Δ.Α.Ε.) (βάσει του άρθρου 19 παρ. 2 του Συντάγματος και του άρθρου 2 παρ. 2 και 3 του ν. 3115/2003),
- Του Προέδρου της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Α.Π.Δ.Π.Χ.) (βάσει του άρθρου 9Α του Συντάγματος και του άρθρου 11 του ν. 4624/2019) και
- του Συνηγόρου του Πολίτη (βάσει του άρθρου 103 παρ. 9 του Συντάγματος και του άρθρου 3 του ν. 3051/2002).
Η ίδια αγγελία έχει αναρτηθεί και στην ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων.
Η κίνηση αυτή έρχεται σε μια περίοδο που τρεις συνταγματικά κατοχυρωμένες Αρχές – η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) και ο Συνήγορος του Πολίτη – λειτουργούν είτε χωρίς πρόεδρο είτε με προσωρινή διοίκηση. Η ΑΔΑΕ έμεινε χωρίς επικεφαλής μετά την αποχώρηση του Χρήστου Ράμμου, ενώ η ΑΠΔΠΧ εισήλθε σε αντίστοιχη μεταβατική φάση μετά την παραίτηση του Κωνσταντίνου Μενουδάκου. Αντίθετα, στον Συνήγορο του Πολίτη, ο νυν επικεφαλής Ανδρέας Ποττάκης παραμένει στη θέση του μέχρι να επιτευχθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία στη Διάσκεψη των Προέδρων για την αντικατάστασή του. Η πρώτη απόπειρα που έγινε από την κυβερνητική πλειοψηφία δεν προχώρησε, καθώς η αντιπολίτευση δεν συναίνεσε και έτσι δεν συγκεντρώθηκε ο προβλεπόμενος αριθμός ψήφων.
Να σημειωθεί ότι οι ανεξάρτητες Αρχές αποτελούν κρίσιμους θεσμικούς πυλώνες του κράτους δικαίου, καθώς επιφορτίζονται με την προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως το απόρρητο των επικοινωνιών, τα προσωπικά δεδομένα και η υπεράσπιση του πολίτη απέναντι στη διοίκηση. Η θεσμική τους κατοχύρωση στο Σύνταγμα έχει στόχο να διασφαλίσει την αμεροληψία τους, ενώ οι επικεφαλής τους οφείλουν να λειτουργούν ανεξάρτητα από κυβερνητικές ή κομματικές επιρροές. Για τον λόγο αυτό, η διαδικασία επιλογής των προέδρων τους λαμβάνει ιδιαίτερη βαρύτητα και συχνά αποτελεί σημείο πολιτικής αντιπαράθεσης.
Η πρωτοβουλία Κακλαμάνη έρχεται ως απάντηση σε σχετική πρόταση που είχε διατυπώσει τον περασμένο Σεπτέμβριο ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, Νίκος Ανδρουλάκης. Με επιστολή του προς τον Πρόεδρο της Βουλής, είχε προτείνει η διαδικασία επιλογής να γίνει με ένα μοντέλο αντίστοιχο του Open Gov, ώστε να επιτραπεί σε πολίτες με τεκμηριωμένη εμπειρία και επιστημονικό υπόβαθρο να καταθέσουν υποψηφιότητα με διαφανή και ανοικτό τρόπο. Μέχρι σήμερα, η ανάδειξη των επικεφαλής βασιζόταν κυρίως σε κομματικές προτάσεις και πολιτικές συναινέσεις στο πλαίσιο της Διάσκεψης των Προέδρων.
Όπως έγραφε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη σχετική επιστολή προς τον κ. Κακλαμάνη: «Η συνταγματική πρόνοια για αυξημένη πλειοψηφία της Διάσκεψης των Προέδρων, προκειμένου να επιλεγούν οι επικεφαλής των Ανεξάρτητων Αρχών, επιβάλλει από τη μια μεριά ευρεία συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων, από την άλλη όμως προϋποθέτει η συναίνεση αυτή να στηρίζεται σε υψηλού επιπέδου προσόντα και εγγυήσεις ανεξαρτησίας των προς επιλογή προσώπων.
Ως ΠΑΣΟΚ- Κίνημα Αλλαγής έχουμε εκφράσει επανειλημμένα και με διάφορους τρόπους την άποψη ότι προς αναζήτηση των βέλτιστων επιλογών, θα ήταν σκόπιμο να προηγείται δημόσια πρόσκληση για τη στελέχωση των Ανεξάρτητων Αρχών, ώστε η Διάσκεψη των Προέδρων να μπορεί να κρίνει μεταξύ άξιων και με τα ανάλογα προσόντα υποψηφίων και ταυτόχρονα να διασφαλίσει το κύρος και την αξιοπιστία της διαδικασίας.
Προς την κατεύθυνση αυτή, σας καλώ, κύριε Πρόεδρε -ενόψει μάλιστα και της κάλυψης των κενών θέσεων των προέδρων στις συνταγματικά προβλεπόμενες Ανεξάρτητες Αρχές – μετά από διαβούλευση στη Διάσκεψη των Προέδρων και σχετική απόφαση-, να προχωρήσετε σε ανοιχτή πρόσκληση ενδιαφέροντος με περιγραφή των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων, ώστε να ανταποκριθούμε στον τύπο και την ουσία της συνταγματικής επιταγής για τη στελέχωσή τους, προκειμένου αυτές να επιτελούν με αποτελεσματικότητα και αξιοπιστία τον σκοπό για τον οποίο θεσπίστηκαν».
Παρότι η πρόταση συνάντησε θετική ανταπόκριση, η πλήρης εφαρμογή ενός μοντέλου τύπου Open Gov προσέκρουσε, σύμφωνα με κοινοβουλευτικές πηγές, σε νομικά ζητήματα που άπτονται του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου. Γι’ αυτό και επιλέχθηκε μια ενδιάμεση λύση: η ανοικτή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος από τον πρόεδρο της Βουλής, η οποία δεν αναιρεί το δικαίωμα των κομμάτων να προτείνουν υποψηφίους, αλλά διευρύνει τη δεξαμενή επιλογής εισάγοντας ένα στοιχείο διαφάνειας και αξιοκρατίας.
Η πρωτοβουλία αυτή εκλαμβάνεται ως ένα πρώτο βήμα προς ένα πιο εξωστρεφές και αξιολογικό σύστημα επιλογής προσώπων που αναλαμβάνουν υψηλές θεσμικές θέσεις. Ωστόσο, το αν θα υπάρξει ουσιαστική ανταπόκριση από πρόσωπα με σημαντικό κύρος και εμπειρία, αλλά και κατά πόσο οι υποψηφιότητες αυτές θα ληφθούν σοβαρά υπόψη στη συνέχεια, θα κριθεί στην πράξη.
Ποιοι θα πρέπει να στείλουν το βιογραφικό τους οι ενδιαφερόμενοι
Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να υποβάλλουν βιογραφικό σημείωμα εντός των επομένων 15 ημερών (αρχής γενομένης από χθες, Δευτέρα 20 Οκτωβρίου) στην Ειδική Γραμματεία του Προέδρου της Βουλής, στην ηλεκτρονική διεύθυνση [email protected].
Η τελική επιλογή παραμένει, όπως προβλέπει ο Κανονισμός της Βουλής, αρμοδιότητα της Διάσκεψης των Προέδρων, όπου απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία, κάτι που προϋποθέτει πολιτικές συναινέσεις. Δεν λείπουν πάντως οι εκτιμήσεις ότι η κυβερνητική πλειοψηφία θα συνεχίσει να διατηρεί καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του τελικού καταλόγου των προτεινόμενων προσώπων και πως η πρόσκληση θα πρέπει να συνοδεύεται από μια αντικειμενική διαδικασία αξιολόγησης των βιογραφικών. Η περίπτωση του Συνηγόρου του Πολίτη, όπου η αντικατάσταση του Ανδρέα Ποττάκη «κόλλησε» λόγω της στάσης της αντιπολίτευσης, καταδεικνύει πάντως ότι ο δρόμος προς μια πραγματικά ευρύτερα αποδεκτή επιλογή δεν είναι απλός.
