Η χρήση σολάριουμ συνδέεται με σχεδόν τριπλάσια αύξηση του κινδύνου εμφάνισης μελανώματος, ενώ για πρώτη φορά επιστήμονες δείχνουν με ποιον τρόπο αυτές οι συσκευές προκαλούν βλάβες στο DNA που σχετίζονται με το μελάνωμα σχεδόν σε ολόκληρη την επιφάνεια του δέρματος.

Τα στοιχεία προκύπτουν από τη νέα μελέτη με επικεφαλής το Northwestern Medicine και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances.

Το μελάνωμα, η πιο θανατηφόρα μορφή καρκίνου του δέρματος. Παρά τις προειδοποιήσεις εδώ και δεκαετίες, ο ακριβής βιολογικός μηχανισμός μέσω του οποίου τα σολάριουμ αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου παρέμενε ασαφής και αυτό το κενό γνώσης είχε δημιουργήσει την αίσθηση πως ο κίνδυνος είναι ίδιος με την έκθεση στο φως του ήλιου.

Ωστόσο η νέα έρευνα αμφισβητεί με στοιχεία τον εν λόγω ισχυρισμό, δείχνοντας ότι το σολάριουμ, σε μοριακό επίπεδο, προκαλεί μεταλλάξεις στα κύτταρα του δέρματος πολύ πέρα από ό,τι προκαλεί η συνηθισμένη έκθεση στον ήλιο.

«Βρήκαμε αλλαγές στο DNA που αποτελούν πρόδρομες μεταλλάξεις και προδιαθέτουν σε μελάνωμα», δήλωσε ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης, δρ. Pedram Gerami, καθηγητής έρευνας καρκίνου του δέρματος στην Ιατρική Σχολή Feinberg του Northwestern University. «Αυτό δεν έχει ξαναδειχθεί».

Ένα κλινικό μυστήριο

Ο Gerami, που είναι και διευθυντής του προγράμματος μελανώματος στη δερματολογία στο Northwestern, μαζί με την επιστημονική του ομάδα, ξεκίνησαν την έρευνα μελετώντας ιατρικά αρχεία περίπου 3.000 χρηστών σολάριουμ με 3.000 άτομα ίδιας ηλικίας που δεν είχαν ιστορικό χρήσης σολάριουμ.

Η ομάδα διαπίστωσε ότι το μελάνωμα διαγνώστηκε στο 5,1% των χρηστών σολάριουμ, έναντι 2,1% των μη χρηστών. Ακόμα και μετά την προσαρμογή για ηλικία, φύλο, ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων και οικογενειακό ιστορικό, η χρήση σολάριουμ παρέμεινε συνδεδεμένη με 2,85 φορές αυξημένο κίνδυνο μελανώματος.

Οι χρήστες σολάριουμ ήταν επίσης πιο πιθανό να αναπτύξουν μελάνωμα σε σημεία του σώματος που συνήθως προστατεύονται από τον ήλιο, όπως η μέση και οι γλουτοί. Τα ευρήματα αυτά ενίσχυσαν την ιδέα ότι τα σολάριουμ προκαλούν πιο εκτεταμένη βλάβη στο DNA σε σχέση με την ηλιακή έκθεση.

Εστιάζοντας στο DNA

Για να ελέγξουν αυτή την υπόθεση, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν νέες γονιδιωματικές τεχνολογίες και πραγματοποίησαν αλληλούχιση DNA σε επίπεδο μεμονωμένων κυττάρων, εστιάζοντας στα μελανοκύτταρα, δηλαδή τα κύτταρα που παράγουν τη χρωστική του δέρματος και από τα οποία ξεκινά το μελάνωμα.

Η πρώτη ομάδα περιλάμβανε 11 ασθενείς του Gerami με μακρά ιστορία χρήσης σολάριουμ. Η δεύτερη ομάδα αποτελούνταν από εννέα ασθενείς που δεν είχαν χρησιμοποιήσει ποτέ σολάριουμ, αλλά ήταν αντίστοιχοι ως προς ηλικία, φύλο και προφίλ κινδύνου καρκίνου. Μια τρίτη ομάδα έξι δοτών από νεκροτομικό υλικό παρείχε επιπλέον δείγματα δέρματος για την ομάδα ελέγχου.

Οι επιστήμονες ανέλυσαν 182 μεμονωμένα μελανοκύτταρα και διαπίστωσαν ότι τα κύτταρα του δέρματος από χρήστες σολάριουμ έφεραν σχεδόν διπλάσιο αριθμό μεταλλάξεων σε σχέση με τα κύτταρα της ομάδας ελέγχου και ήταν πιο πιθανό να περιέχουν μεταλλάξεις που συνδέονται με το μελάνωμα. Στους χρήστες σολάριουμ, οι μεταλλάξεις εμφανίζονταν επίσης σε περιοχές του σώματος που συνήθως δεν εκτίθενται στον ήλιο, επιβεβαιώνοντας ότι τα σολάριουμ δημιουργούν ένα ευρύτερο πεδίο βλάβης στο DNA.

«Στην έκθεση στον ήλιο σε εξωτερικούς χώρους, ίσως το 20% του δέρματος υφίσταται τη μεγαλύτερη ζημιά», είπε ο Gerami. «Στους χρήστες σολάριουμ, είδαμε τις ίδιες επικίνδυνες μεταλλάξεις σχεδόν σε ολόκληρη την επιφάνεια του δέρματος».

«Προειδοποιήσεις στα σολάριουμ όπως στα τσιγάρα»

Βλέποντας τα βιολογικά και τα κλινικά στοιχεία μαζί, ο Gerami τόνισε ότι η ανάγκη για αλλαγή πολιτικής είναι ξεκάθαρη. «Οι περισσότεροι ασθενείς μου ξεκίνησαν να κάνουν σολάριουμ όταν ήταν νέοι, ευάλωτοι και δεν είχαν το ίδιο επίπεδο γνώσης και εκπαίδευσης που έχουν ως ενήλικες», πρόσθεσε.

Όπως υποστήριξε τα σολάριουμ θα έπρεπε να φέρουν προειδοποιήσεις αντίστοιχες με εκείνες των τσιγάρων. «Όταν αγοράζεις ένα πακέτο τσιγάρα, γράφει ότι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του πνεύμονα», είπε. «Θα έπρεπε να υπάρχει μια παρόμοια καμπάνια και για τη χρήση σολάριουμ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κατατάξει τα σολάριουμ στο ίδιο επίπεδο καρκινογόνου με το κάπνισμα και τον αμίαντο. Είναι καρκινογόνο κατηγορίας ένα».

Τέλος, ο Gerami προτείνει όποιος έκανε συχνά σολάριουμ σε νεαρή ηλικία να υποβληθεί σε ολική εξέταση δέρματος από δερματολόγο και να αξιολογηθεί αν χρειάζεται τακτικούς προληπτικούς ελέγχους.