Η υπέρταση, γνωστή και ως υψηλή αρτηριακή πίεση, αποτελεί μία από τις πιο διαδεδομένες και ύπουλες απειλές για τη δημόσια υγεία. Συχνά αποκαλείται «ο σιωπηλός δολοφόνος», ένας χαρακτηρισμός που δεν είναι καθόλου υπερβολικός.
Ο Καθηγητής Καρδιολογίας Κωνσταντίνος Τσιούφης, Διευθυντής της Α΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης, μιλάει στο Newsbeast και εξηγεί σε μια αναλυτική συνέντευξη τι είναι η υπέρταση, πόσο απειλητική μπορεί να γίνει και ποιοι είναι οι αποτελεσματικότεροι τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισής της.
Η αθόρυβη απειλή
«Η υπέρταση χαρακτηρίζεται ως “ο σιωπηλός δολοφόνος” για δύο βασικούς λόγους», τονίζει ο κ. Τσιούφης. «Πρώτον, γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των υπερτασικών ασθενών, αν και έχουν αυξημένη αρτηριακή πίεση, δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Δεύτερον, διότι αυτή η έλλειψη συμπτωμάτων δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για ακαριαία επεισόδια όπως εγκεφαλικά, εμφράγματα ή νεφρική ανεπάρκεια».
Ο καθηγητής εξηγεί ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό υπερτασικών (περίπου 10 με 15%) αναφέρουν ενοχλήσεις όπως κεφαλαλγίες ή κακουχία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς να ζουν με υψηλή πίεση χωρίς να το γνωρίζουν, μέχρι να εμφανιστεί κάποιο σοβαρό καρδιαγγειακό συμβάν.
Στατιστικά που σοκάρουν
Σύμφωνα με τον κ. Τσιούφη, στην Ελλάδα περίπου ένας στους τρεις ενήλικες είναι υπερτασικός. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται κατακόρυφα με την ηλικία: «Στις ηλικίες άνω των 70 ετών, το ποσοστό αγγίζει το 80%, ενώ μετά τα 80, πρακτικά σχεδόν κανείς δεν είναι χωρίς υπέρταση». Η πίεση, λοιπόν, αφορά όλες τις ηλικίες και γι’ αυτό, όπως λέει, πρέπει να μετριέται σε όλες τις φάσεις της ζωής.
Πότε η πίεση θεωρείται υψηλή;
Οι φυσιολογικές τιμές αρτηριακής πίεσης καθορίζονται με βάση επαναλαμβανόμενες μετρήσεις. «Σύμφωνα με τις διεθνείς οδηγίες, μιλάμε για υπέρταση όταν οι τιμές της πίεσης στο ιατρείο υπερβαίνουν τα 140 mmHg για τη συστολική και τα 90 mmHg για τη διαστολική πίεση», διευκρινίζει. Ωστόσο, για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση, απαιτούνται μετρήσεις και εκτός ιατρείου (στο σπίτι ή μέσω 24ωρης καταγραφής) όπου οι τιμές στόχοι είναι χαμηλότερες: 130/80 mmHg.
Σε ποια ηλικία πρέπει να ξεκινήσουμε τις μετρήσεις;
Ο καθηγητής είναι σαφής: «Η πίεση πρέπει να μετράται σε κάθε ιατρική επίσκεψη, ακόμη και στην παιδική ηλικία. Οι παιδίατροι το εφαρμόζουν σωστά ήδη». Στην ενήλικη ζωή, όταν οι τιμές είναι φυσιολογικές, η μέτρηση πρέπει να επαναλαμβάνεται τουλάχιστον κάθε πέντε χρόνια. Όμως, για άτομα άνω των 35-40 ετών ή με παράγοντες κινδύνου, η ετήσια μέτρηση είναι απαραίτητη.
Οι τρεις πυλώνες της θεραπείας της υπέρτασης
Η αντιμετώπιση της υπέρτασης στηρίζεται σε τρεις κύριους πυλώνες:
Τροποποίηση του τρόπου ζωής και διατροφής: «Η μείωση του αλατιού, του αλκοόλ, η τακτική σωματική άσκηση, η διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους και η διαχείριση του στρες είναι θεμελιώδης», υπογραμμίζει. «Το περιβάλλον επίσης παίζει ρόλο – η ηχορύπανση, η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι στρεσογόνες συνθήκες διαβίωσης επιβαρύνουν την πίεση».
Φαρμακευτική αγωγή: Η σύγχρονη φαρμακευτική προσέγγιση εστιάζει σε συνδυαστικά σκευάσματα για απλοποίηση της θεραπείας: «Ένα χάπι που περιέχει 1, 2 ή και 3 δραστικές ουσίες είναι η ενδεδειγμένη επιλογή, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Η απλότητα διευκολύνει τη συμμόρφωση του ασθενούς».
Επεμβατική θεραπεία: Σε πιο ανθεκτικές περιπτώσεις, εφαρμόζεται η νεφρική απονεύρωση, μια τεχνική κατά την οποία μειώνεται η δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος μέσω καθετηριασμού, συμβάλλοντας στη ρύθμιση της πίεσης.
Το ζήτημα της συμμόρφωσης
Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην επιτυχή αντιμετώπιση της υπέρτασης είναι η χαμηλή συμμόρφωση των ασθενών. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής, «μόλις το 30-40% των υπερτασικών ακολουθούν πιστά τις οδηγίες και τη φαρμακευτική αγωγή». Η αιτία; Η πολυφαρμακία. Πολλοί ασθενείς έχουν και άλλες παθήσεις (όπως υπερλιπιδαιμία, διαβήτη, καρδιακή ανεπάρκεια) που απαιτούν επιπλέον φαρμακευτική αγωγή.
Η λύση, σύμφωνα με τον κ. Τσιούφη, είναι η ενίσχυση της σχέσης ιατρού-ασθενούς και η καλύτερη οργάνωση του συστήματος υγείας. «Ο ασθενής πρέπει να κατανοήσει τα οφέλη της θεραπείας και να αισθανθεί ότι το σύστημα τον στηρίζει», σημειώνει. Αυτός ο συνδυασμός θα οδηγήσει σε καλύτερο έλεγχο της πίεσης και μείωση των καρδιαγγειακών επιπλοκών.
Το μήνυμα σε όλους μας
Ο καθηγητής απευθύνει ένα ξεκάθαρο και επείγον μήνυμα: «Μετρήστε την πίεσή σας και ακολουθήστε τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού σας. Η τακτική μέτρηση είναι το πρώτο και καθοριστικό βήμα για την πρόληψη των εγκεφαλικών, των εμφραγμάτων και των νεφρικών επιπλοκών. Είναι τόσο απλό: μετράμε την πίεση – σώζουμε ζωές και βελτιώνουμε την ποιότητα της ζωής μας».
Ο ίδιος αναγνωρίζει τον σημαντικό ρόλο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των επιστημονικών εταιρειών: «Με τη σωστή συνεργασία μεταξύ επιστημόνων και μέσων, μπορούμε να ενημερώσουμε το κοινό σωστά και υπεύθυνα».
Η υπέρταση δεν είναι απλώς μια ένδειξη στον πίνακα του γιατρού. Είναι μια πραγματική απειλή που αφορά εκατομμύρια ανθρώπους. Η πρόληψη είναι εύκολη, ξεκινά με μια απλή μέτρηση. Η ενημέρωση, η συνεργασία με τον ιατρό και η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής είναι τα κλειδιά για να αντιμετωπίσουμε αυτόν τον «σιωπηλό δολοφόνο» πριν προλάβει να δράσει.
