Οι 15 φωτογραφίες που συγκλόνισαν τον κόσμο και άλλαξαν την Ιστορία

Υπάρχουν φωτογραφίες που τις κοιτάς και τις προσπερνάς κι υπάρχουν και άλλες που σε αλλάζουν για πάντα. Είναι στιγμές που αποτυπώθηκαν στον φακό και κατάφεραν όχι μόνο να αφηγηθούν την Ιστορία, αλλά να τη διαμορφώσουν.

Από το πρόσωπο του Τσε μέχρι την καμένη μικρή Kim Phúc που έγινε κραυγή κατά του πολέμου· από τον άγνωστο άνδρα μπροστά στα τανκς του Πεκίνου μέχρι τη Γη όπως την είδε για πρώτη φορά ο άνθρωπος από το Διάστημα. Οι εικόνες που θα δείτε παρακάτω δεν είναι απλώς διάσημες. Είναι σύμβολα μιας ολόκληρης εποχής, μιας πληγής ή μιας υπέρβασης.

Τις επιλέξαμε από την επίσημη συλλογή της Wikipedia «List of photographs considered the most important», μια ανθολογία φωτογραφιών που έχουν χαρακτηριστεί από έγκυρες πηγές ως οι σημαντικότερες στην Ιστορία της φωτογραφίας – χωρίς περιορισμούς σε εποχή, χώρα, θεματολογία ή τεχνοτροπία. Πρόκειται για φωτογραφίες που θεωρούνται οι πιο επιδραστικές, οι πιο εμβληματικές, οι πιο αναγνωρίσιμες. Όχι απλώς εικόνες, αλλά σημεία καμπής για την ανθρωπότητα.

Παρακάτω ακολουθούν 15 από τις πιο επιδραστικές.

1. Tank Man – Πεκίνο, 1989

Η φωτογραφία «Tank Man» τραβήχτηκε στις 5 Ιουνίου 1989 από τον φωτογράφο Jeff Widener του Associated Press, λίγο μετά τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων στην πλατεία Τιενανμέν στο Πεκίνο. Η εμβληματική αυτή εικόνα απεικονίζει έναν άγνωστο άνδρα, γνωστό ως «Tank Man», να στέκεται ακίνητος μπροστά σε μια σειρά από κινεζικά άρματα μάχης, μπλοκάροντάς τα μόνο με την παρουσία και την αποφασιστικότητά του. Η σκηνή απαθανατίστηκε από διάφορες γωνίες και έγινε παγκόσμιο σύμβολο ειρηνικής αντίστασης απέναντι στην καταπίεση και τον αυταρχισμό. Παρότι η ταυτότητα και η μοίρα του άνδρα παραμένουν άγνωστες, η δύναμη της στιγμής συνεχίζει να εμπνέει αγώνες για ελευθερία και ανθρώπινα δικαιώματα. Η φωτογραφία παραμένει αυστηρά λογοκριμένη στην Κίνα μέχρι σήμερα, γεγονός που ενισχύει ακόμη περισσότερο τη συμβολική της βαρύτητα παγκοσμίως.

2. Earthrise – Σελήνη, 1968

Η «Earthrise» είναι η εμβληματική φωτογραφία που τράβηξε ο αστροναύτης William Anders, καθώς το πλήρωμα του Apollo 8 περιέφερεται για πρώτη φορά γύρω από τη Σελήνη, παραμονή Χριστουγέννων 1968. Στη φωτογραφία αποτυπώνεται η Γη να ανατέλλει ως μικρή, λαμπερή μπλε-πράσινη σφαίρα πάνω από τον αφιλόξενο γκρίζο ορίζοντα της Σελήνης, προσφέροντας για πρώτη φορά στην ανθρωπότητα την προοπτική του κοινού μας σπιτιού μέσα στο άπειρο και αφιλόξενο σύμπαν. Η αυθόρμητη λήψη της συγκλόνισε την κοινή γνώμη, καθώς ανέδειξε πόσο εύθραυστη και ενιαία είναι η ζωή στη Γη, πυροδοτώντας το παγκόσμιο οικολογικό κίνημα και επηρεάζοντας βαθιά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον. Μέσα από τη «Γη που ανατέλλει», εκατομμύρια άνθρωποι συνειδητοποίησαν έμπρακτα τη μοναδικότητα και τη σημασία προστασίας του πλανήτη μας, μετατρέποντας τη φωτογραφία σε διαχρονικό σύμβολο οικουμενικής ενότητας κι ευθύνης.

3. The Falling Man – Νέα Υόρκη, 2001

Μία από τις πιο ανατριχιαστικά ήσυχες εικόνες της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Η φωτογραφία «The Falling Man» τραβήχτηκε από τον Richard Drew του Associated Press και παρουσιάζει έναν άγνωστο άνδρα να πέφτει από τον Παγκόσμιο Εμπορικό Κέντρο της Νέας Υόρκης, λίγα λεπτά μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα. Η εικόνα αυτή ξεχώρισε μέσα από εκατοντάδες μαρτυρίες και λήψεις της καταστροφής, γιατί αποτυπώνει με σοκαριστική λιτότητα το ανθρώπινο μέγεθος της τραγωδίας: μια σιωπηλή, σχεδόν γαλήνια πτώση μέσα στο χάος. Η ταυτότητα του άνδρα δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ—πολλοί εκτιμούν ότι ήταν εργαζόμενος στο εστιατόριο Windows on the World, πιθανότερα ο Jonathan Briley, ωστόσο το πρόσωπο της φωτογραφίας παραμένει άνωνυμο, συμβολίζοντας τους εκατοντάδες «άγνωστους» νεκρούς της ημέρας

4. The Terror of War (Ο τρόμος του πολέμου) – Βιετνάμ, 1972

Η φωτογραφία «The Terror of War», τραβηγμένη στις 8 Ιουνίου 1972 από τον Nick Ut του Associated Press, απαθανατίζει τη στιγμή που η 9χρονη Kim Phúc τρέχει γυμνή και απεγνωσμένη σε έναν δρόμο του Βιετνάμ, έχοντας σοβαρά εγκαύματα από ναπάλμ, μετά από βομβαρδισμό φιλικών δυνάμεων που χτύπησαν κατά λάθος το χωριό της. Η αβάσταχτη αυτή εικόνα, με την απελπισία και τον πόνο των παιδιών χαραγμένα στα πρόσωπά τους, συγκλόνισε όλο τον κόσμο και άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο η κοινή γνώμη έβλεπε τον πόλεμο του Βιετνάμ και τη βία απέναντι στους αμάχους. Η δύναμη της φωτογραφίας βοήθησε στην κινητοποίηση του αντιπολεμικού κινήματος και έγινε διεθνές σύμβολο της φρίκης του πολέμου, ενώ το πρόσωπο της Kim Phúc παραμένει μέχρι σήμερα χαρακτηριστική εικόνα της ανθρώπινης τραγωδίας που προκαλούν οι συρράξεις. Παράλληλα, η Kim Phúc μετέτρεψε το προσωπικό της τραύμα σε αποστολή για την ειρήνη, προσφέροντας ένα ελπιδοφόρο μήνυμα μέσα από μια από τις πιο σκληρές αλλά και σημαντικές φωτογραφίες του 20ού αιώνα.

5. Η εκτέλεση του Nguyen Van Lem – Σαϊγκόν, 1968

Η εμβληματική φωτογραφία της εκτέλεσης του Nguyen Van Lem τραβήχτηκε την 1η Φεβρουαρίου 1968 στη Σαϊγκόν, στη διάρκεια της Επίθεσης του Τετ στο Βιετνάμ. Ο φωτογράφος Eddie Adams αποτύπωσε τον αρχηγό της αστυνομίας του Νότιου Βιετνάμ, στρατηγό Νguyen Ngoc Loan, τη στιγμή που πυροβολεί εν ψυχρώ τον αιχμάλωτο Viet Cong Nguyen Van Lem στον δρόμο, παρουσία δημοσιογράφων και στρατιωτών. Η σοκαριστική απεικόνιση της ωμής βίας έκανε τον γύρο του κόσμου και μετέτρεψε την εικόνα σε διεθνές σύμβολο της αγριότητας του πολέμου και της ηθικής ασάφειας των εμπλεκομένων πλευρών. Παρότι ο Lem κατηγορήθηκε για δολοφονίες αμάχων και ανώτερων αξιωματικών, το γεγονός της άμεσης εκτέλεσης δίχως δίκη οδήγησε στην παγκόσμια κατακραυγή και άλλαξε τις διαθέσεις της αμερικανικής κοινής γνώμης απέναντι στον πόλεμο. Η φωτογραφία κέρδισε Πούλιτζερ, σημάδεψε τον ίδιο τον φωτογράφο Adams και έγινε παντοτινό σύμβολο κατά της βίας και της αυθαιρεσίας στις ένοπλες συγκρούσεις.

6. Raising the Flag on Iwo Jima – Ιαπωνία, 1945

Η φωτογραφία «Raising the Flag on Iwo Jima» τραβήχτηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1945 από τον Joe Rosenthal του Associated Press, απαθανατίζοντας έξι Αμερικανούς πεζοναύτες τη στιγμή που υψώνουν τη σημαία των ΗΠΑ στην κορυφή του όρους Suribachi, κατά τη διάρκεια της αιματηρής μάχης του Ίβο Τζίμα. Η εικόνα, σύμβολο νίκης, αυτοθυσίας και ενότητας, μεταδόθηκε ταχύτατα παγκοσμίως και αναγνωρίζεται ως μια από τις πιο εμβληματικές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Παρότι απεικονίζει τη δεύτερη ανύψωση της σημαίας εκείνη την ημέρα, το μεγαλείο της στιγμής υπογράμμισε το σθένος των στρατιωτών κι ενέπνευσε το αμερικανικό κοινό, ανεβάζοντας το ηθικό και ενισχύοντας την υποστήριξη στον πόλεμο. Η φωτογραφία τιμήθηκε με Πούλιτζερ, αποτέλεσε πρότυπο για το Μνημείο των Πεζοναυτών στη Βιρτζίνια και διαχρονικό σύμβολο ηρωισμού και ελπίδας ενάντια στις αντιξοότητες.

7. Guerrillero Heroico (Τσε Γκεβάρα) – Αβάνα, 1960

Η φωτογραφία «Guerrillero Heroico» του Alberto Korda, τραβηγμένη στις 5 Μαρτίου 1960 στην Αβάνα, απαθανατίζει τον Τσε Γκεβάρα να κοιτάζει αποφασιστικά το άπειρο, κατά τη διάρκεια της κηδείας των θυμάτων της έκρηξης του πλοίου La Coubre. Η ένταση και η στοχαστικότητα στο βλέμμα του έγιναν παγκόσμιο σύμβολο αμφισβήτησης, ελπίδας και επανάστασης. Αν και αρχικά η φωτογραφία δεν προβλήθηκε ευρέως, μετά τη δολοφονία του Τσε το 1967 υιοθετήθηκε ως εικαστικό έμβλημα εξεγέρσεων, αντικαπιταλιστικών κινημάτων και νεανικής κουλτούρας, καθώς τυπώθηκε σε αφίσες, μπλουζάκια και κάθε λογής αντικείμενο. Το πορτρέτο έχει χαρακτηριστεί ως «η πιο διάσημη φωτογραφία όλων των εποχών» και συνεχίζει να επανεμφανίζεται σε κάθε κοινωνική διεκδίκηση ή σύγχρονη καλλιτεχνική αναφορά, επιβεβαιώνοντας πως η δύναμή του αντέχει στον χρόνο

8. Η καταστροφή του Χίντενμπουργκ – Νιου Τζέρσεϊ, 1937

Η φωτογραφία της καταστροφής του Χίντενμπουργκ, απαθανατισμένη στις 6 Μαΐου 1937 στο Lakehurst του Νιου Τζέρσεϊ, αποτυπώνει το γιγαντιαίο αερόπλοιο να τυλίγεται στις φλόγες λίγες στιγμές πριν αγγίξει το έδαφος, βάζοντας τραγικό τέλος στη «χρυσή εποχή» των αερόστατων. Το Hindenburg ήταν το μεγαλύτερο αερόπλοιο που κατασκευάστηκε ποτέ και σύμβολο της προόδου, όμως η εντυπωσιακή του πτώση λόγω ανάφλεξης του εύφλεκτου υδρογόνου μετέτρεψε την αισιοδοξία σε παγκόσμια θλίψη—36 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ η φωτογραφία του φλεγόμενου Ζέπελιν ταξίδεψε ακαριαία σε όλον τον κόσμο. Το οπτικό αυτό σοκ, σε συνδυασμό με τη δραματική ραδιοφωνική περιγραφή «Oh, the humanity!», κατέστησε την εικόνα καθοριστικό ορόσημο του 20ού αιώνα: οδήγησε στην απόλυτη απαξίωση των αερόστατων ως εμπορικών μέσων και σφράγισε το τέλος μιας εποχής που υποσχόταν όρια μόνο στον ουρανό και στην ανθρώπινη φαντασία.

9. Μητέρα Μετανάστρια – Καλιφόρνια, 1936

Η εμβληματική φωτογραφία «Migrant Mother» (Μητέρα Μετανάστρια) τραβήχτηκε το 1936 κοντά στο Nipomo της Καλιφόρνιας από τη Dorothea Lange, απαθανατίζοντας τη Florence Owens Thompson με τρία από τα παιδιά της σε μια σκηνή απελπισίας, ανασφάλειας αλλά και αταλάντευτης μητρικής δύναμης εν μέσω της Μεγάλης Ύφεσης. Το πρόσωπό της—γεμάτο ανησυχία και κόπωση—έγινε σύμβολο της φτώχειας, της επιμονής και της επιβίωσης που χαρακτήριζε εκατομμύρια Αμερικάνους εκείνη την εποχή. Η φωτογραφία βοήθησε στη συνειδητοποίηση του βάθους της κρίσης, ενεργοποιώντας την κρατική βοήθεια για τους εξαθλιωμένους εργάτες, ενώ η Thompson έγινε διαχρονικά το «πρόσωπο» της μητέρας που παλεύει αδιάκοπα για τα παιδιά της. Μέχρι σήμερα, η εικόνα αυτή θεωρείται ένα απόλυτο σύμβολο ανθρώπινης δύναμης και ελπίδας σε καιρούς ακραίας δυσκολίας.

10. Γεύμα στην κορυφή ενός ουρανοξύστη – Νέα Υόρκη, 1932

Η εμβληματική φωτογραφία «Lunch atop a Skyscraper» τραβήχτηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 1932 και απεικονίζει έντεκα εργάτες να τρώνε γεύμα καθισμένοι χαλαρά επάνω σε μια μεταλλική δοκό, 260 μέτρα πάνω από το Μανχάταν, κατά την κατασκευή του Rockefeller Center. Αν και η εικόνα ήταν σκηνοθετημένη για λόγους διαφήμισης, απαθανατίζει αυθεντικά το θάρρος, το πνεύμα συνεργασίας και την καθημερινότητα των μεταναστών εργατών της εποχής της Μεγάλης Ύφεσης, αναδεικνύοντας τη συμβολή τους στην ανοικοδόμηση της Νέας Υόρκης. Με φόντο το Central Park και δίχως κανένα μέσο προστασίας, οι εργαζόμενοι γίνονται διαχρονικό σύμβολο της ατρόμητης εργατικής Αμερικής, της προσδοκίας και της ελπίδας μέσα σε δύσκολες συνθήκες, ενώ η φωτογραφία συνεχίζει να συγκινεί για τη δύναμη και το μεγαλείο της απλότητας της ανθρώπινης προσπάθειας

11. Kissing the War Goodbye – Νέα Υόρκη, 1945

Η φωτογραφία «Kissing the War Goodbye» απαθανατίστηκε στις 14 Αυγούστου 1945 στην Times Square της Νέας Υόρκης, την ημέρα που ανακοινώθηκε η παράδοση της Ιαπωνίας και το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ένας ναύτης, ο George Mendonsa, παρασυρμένος από ξέσπασμα χαράς, φιλά αυθόρμητα την Greta Zimmer Friedman, μια νεαρή βοηθό οδοντιάτρου με στολή που θύμιζε νοσοκόμα. Το θρυλικό αυτό στιγμιότυπο, αποτυπωμένο κυρίως από τον φωτογράφο Alfred Eisenstaedt αλλά και με ελαφρώς διαφορετική γωνία από τον Victor Jorgensen υπό τον τίτλο «Kissing the War Goodbye», έγινε σύμβολο του ορμητικού ενθουσιασμού και της ανακούφισης για το τέλος της σύγκρουσης. Ωστόσο, με το πέρασμα των δεκαετιών, η εικόνα προκάλεσε κι έναν διαχρονικό προβληματισμό για τη συναίνεση, αφού η Friedman δήλωσε κατηγορηματικά πως «δεν ήταν δική μου επιλογή να με φιλήσει – ο άνδρας απλώς ήρθε και με άρπαξε». Παρά τον αυθορμητισμό και τη συλλογική του φόρτιση, το στιγμιότυπο στέκεται σήμερα τόσο ως εμβληματική έκρηξη χαράς, όσο και ως αφορμή βαθύτερης αναζήτησης για τα όρια του αυθορμητισμού και τη θέση της γυναίκας σε δημόσιους εορτασμούς

12. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν με τη γλώσσα έξω – Πρίνστον, 1951

Η φωτογραφία «Albert Einstein sticks his tongue out» τραβήχτηκε στις 14 Μαρτίου 1951, ανήμερα των 72ων γενεθλίων του εμβληματικού φυσικού στο Πρίνστον από τον φωτογράφο Arthur Sasse. Βγαίνοντας από το αυτοκίνητο, και έχοντας ήδη δεχτεί ασφυκτική πίεση από φωτογράφους που του ζητούσαν να χαμογελάσει, ο Αϊνστάιν αντέδρασε αυθόρμητα βγάζοντας τη γλώσσα του σε ένδειξη παιγνιώδους ενόχλησης. Αν και ήθελε να χαλάσει το «επίσημο» οικογενειακό κλίμα, η γκριμάτσα του απαθανατίστηκε και γρήγορα εξελίχθηκε στη διασημότερη φωτογραφία του: καθρέφτης της αντισυμβατικής προσωπικότητας και του χιούμορ του μεγάλου επιστήμονα. Ο ίδιος αγάπησε τόσο τη φωτογραφία, ώστε ζήτησε να τυπωθεί σε πολλαπλά αντίγραφα για να τη στέλνει ως ευχετήρια κάρτα σε φίλους και συναδέλφους, λέγοντας μάλιστα με χιούμορ πως «η προτεταμένη μου γλώσσα αντανακλά τις πολιτικές μου απόψεις». Η εικόνα αυτή αποδόμησε τον σοβαροφανή μύθο γύρω από την επιστήμη, προσφέροντας ένα ατόφιο ξέσπασμα ζωντάνιας και προσωπικότητας που ενέπνευσε αμέτρητες αναπαραγωγές, αφίσες και ποπ αναφορές παγκόσμια.

13. Η Μπόνι στοχεύει τον Κλάιντ – ΗΠΑ, 1930s

Η φωτογραφία της Μπόνι Πάρκερ να σημαδεύει χαριτολογώντας με καραμπίνα τον Κλάιντ Μπάροου, τραβηγμένη στις αρχές της δεκαετίας του 1930, αποτελεί την πιο χαρακτηριστική απεικόνιση του θρυλικού ζευγαριού των Αμερικανών παρανόμων. Η σκηνή, γεμάτη παιχνιδιάρικη πρόκληση και ερωτική φόρτιση, αποτυπώνει τον μύθο του εγκλήματος και του πάθους που περιβάλλει τους «Bonnie and Clyde». Αν και τα εγκλήματα τους ήταν πραγματικά βάναυσα, οι «selfie» φωτογραφίες που έβγαζαν κατά τη διάρκεια της εγκληματικής τους δράσης ταξίδεψαν σε εφημερίδες και περιοδικά, δημιουργώντας μία ρομαντική, σχεδόν κινηματογραφική εικόνα για το αχώριστο δίδυμο. Αυτή η φωτογραφία, όπου η Μπόνι με ένα πονηρό χαμόγελο στοχεύει τον σύντροφό της και θρυλική φιγούρα των παρανόμων, έμεινε στην ιστορία ως η απόλυτη αναπαράσταση του έρωτα και του κινδύνου – του εγκλήματος και της ρομαντικοποίησής του στη συλλογική φαντασία.

14. Η Mug Shot του Αλ Καπόνε – Μαϊάμι, 1930

Η εμβληματική φωτογραφία «Al Capone Mug Shot» τραβήχτηκε το 1930 στο αστυνομικό τμήμα του Μαϊάμι και παρουσιάζει τον πιο διάσημο γκάνγκστερ των ΗΠΑ σε στάση απολύτως ψυχρή και αμετανόητη, με το χαρακτηριστικό ατάραχο βλέμμα που έγινε συνώνυμο του οργανωμένου εγκλήματος. Η εικόνα αυτή, με την αυστηρή της αισθητική και τη σχεδόν κινηματογραφική ατμόσφαιρα, δεν απαθανατίζει απλώς τον Al Capone ως άτομο, αλλά συμβολίζει όλη την εποχή της ποτοαπαγόρευσης, του φόβου και του μύθου που περιέβαλε τη μαφία των δεκαετιών 1920-1930. Μέσα από αυτή τη «φωτογραφία-φετίχ», ο Capone παραμένει αλησμόνητος ως ο αδιαμφισβήτητος αρχηγός των γκάνγκστερ, ενώ το πορτρέτο του αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς της λαϊκής φαντασίας για το έγκλημα, την ισχύ και τη γοητεία της απαγορευμένης εξουσίας.

15. Ύψωση της Σημαίας της Νίκης στο Ράιχισταγκ – Βερολίνο, 1945

Η φωτογραφία «Raising a Flag over the Reichstag» τραβήχτηκε στις 2 Μαΐου 1945 από τον Σοβιετικό φωτογράφο Yevgeny Khaldei, απαθανατίζοντας Σοβιετικούς στρατιώτες να υψώνουν τη σημαία της ΕΣΣΔ πάνω στα ερείπια του κατεστραμμένου Ράιχσταγκ στο Βερολίνο—λίγες μόνο ώρες μετά τη λήξη των μαχών και την παράδοση της πόλης. Η εικόνα αυτή, εμπνευσμένη ως προς τη θεατρικότητά της από το αμερικανικό «Raising the Flag on Iwo Jima», έγινε το απόλυτο οπτικό σύμβολο της ήττας του ναζισμού και του τέλους του πολέμου στην Ευρώπη, συνδέοντας το βάρος της ιστορίας με το τέλος μιας εποχής σκοταδισμού. Αν και η σκηνή σκηνοθετήθηκε για λόγους προπαγάνδας και ορισμένες λεπτομέρειες (όπως η ταυτότητα των στρατιωτών ή η προσθήκη «νέφους καπνού» στη φωτογραφία) συζητήθηκαν εκτενώς, η δυναμική της παραμένει αδιαμφισβήτητη: προσωποποιεί τη θυσία, τη νίκη και το τίμημα του πολέμου για εκατομμύρια ανθρώπους. Η υψωμένη σημαία, ραμμένη μάλιστα από τραπεζομάντηλα, αποτυπώνει το πέρασμα στη μεταπολεμική Ευρώπη και σφραγίζει—με μια μόνο εικόνα—την οριστική πτώση του Τρίτου Ράιχ και την αρχή μιας νέας παγκόσμιας τάξης.

Δείτε εδώ όλη τη λίστα της Wikipedia με τις πιο σημαντικές φωτογραφίες της Ιστορίας