Η ιδέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα «τείχος drone» δείχνει ρωγμές πριν ακόμη ανακοπεί ο πρώτος ρωσικός εισβολέας. Με ρωσικά drones να διασχίζουν τα σύνορα Πολωνίας και Ρουμανίας και μη αναγνωρισμένα να εντοπίζονται πάνω από τη Δανία, τη Νορβηγία και τη Γερμανία, η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προωθεί ένα νέο σύστημα ραντάρ και αναχαιτιστών για την προστασία της ανατολικής πτέρυγας της ΕΕ. Η ίδια το αποκάλεσε «τείχος drones» στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης τον προηγούμενο μήνα, όμως τόσο το όνομα όσο και η ιδέα δέχονται έντονη κριτική από διάφορες χώρες.
Για τις χώρες της Βαλτικής και την Πολωνία, η πρόταση ακούγεται λογική ως απάντηση σε μια αυξανόμενη απειλή. Ωστόσο, χώρες που βρίσκονται πιο μακριά από τη Ρωσία εκφράζουν αμφιβολίες σχετικά με τη σκοπιμότητα και το κόστος του έργου, τον τρόπο ενσωμάτωσής του στα στρατιωτικά σχέδια ΕΕ και ΝΑΤΟ και αν πρόκειται για προσπάθεια υπερεξουσίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πάνω στην εθνική άμυνα. Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, δήλωσε την Πέμπτη ότι τα drones και τα αντι-drones είναι προτεραιότητα, αλλά πρόσθεσε: «Δεν υπάρχει τέλειο τείχος για την Ευρώπη. Μιλάμε για σύνορα 3.000 χιλιομέτρων. Νομίζετε ότι είναι εντελώς εφικτό; Η απάντηση είναι “όχι“».
Ο επίτροπος Άμυνας, Αντριούς Κουμπίλιους, πρώην πρωθυπουργός της Λιθουανίας, υπερασπίστηκε το σχέδιο, αναφέροντας ότι η αρχική πρόταση για την αντιμετώπιση των drones στην Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής θα κοστίσει περίπου 1 δισ. ευρώ και ότι η εγκατάσταση συστημάτων ανίχνευσης μπορεί να ολοκληρωθεί σε λιγότερο από έναν χρόνο. Ωστόσο, παραδέχτηκε ότι η ονομασία «τείχος» μπορεί να δημιουργεί λανθασμένη εντύπωση και τόνισε ότι δεν πρόκειται για μια νέα «Γραμμή Μαζινό», αναφερόμενος στις γαλλικές οχυρώσεις που παρακάμφθηκαν επιτυχώς από τη Γερμανία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παράλληλα, υπάρχουν ανησυχίες ότι η Επιτροπή ενδέχεται να υπερβάλλει σχετικά με την αποτελεσματικότητα του σχεδίου.
Η Χάνα Νόιμαν, Γερμανίδα ευρωβουλευτής των Πράσινων και μέλος της Επιτροπής Ασφάλειας και Άμυνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, προειδοποίησε ότι το «τείχος drones» δεν αποτελεί πανάκεια για τα προβλήματα άμυνας της Ευρώπης. Όπως δήλωσε, ένα τέτοιο σύστημα δεν θα προστατεύσει την ΕΕ από κυβερνοεπιθέσεις, ούτε θα βελτιώσει την αεράμυνα, την παραγωγή πυρομαχικών ή τα βαθύτερα ζητήματα γύρω από τις δομές λήψης αποφάσεων και τους κανόνες εμπλοκής.
Οι διαφορές είναι ιδιαίτερα προβληματικές, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με τις χώρες πρώτης γραμμής, επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν ευρωπαϊκά κονδύλια για τη χρηματοδότηση του τείχους drones. Για να συμβεί αυτό, όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να συμφωνήσουν. Η απροθυμία των χωρών του Νότου, όπως η Ιταλία με την Τζόρτζια Μελόνι και η Ελλάδα με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, οι οποίοι τόνισαν κατά τη σύνοδο κορυφής της Κοπεγχάγης ότι τα ευρωπαϊκά αμυντικά έργα πρέπει να ωφελούν ολόκληρη την Ένωση και όχι μόνο την ανατολική πτέρυγα, προκάλεσε εκκλήσεις για «αλληλεγγύη» προς τα εκτεθειμένα κράτη. Ο Φινλανδός πρωθυπουργός, Πέτερι Όρπο, δήλωσε στο Politico ότι «δείξαμε αλληλεγγύη τις τελευταίες δύο δεκαετίες, για παράδειγμα στον Covid, στην οικονομία, στη μετανάστευση. Τώρα είναι η ώρα να δείξουμε αλληλεγγύη στην ασφάλεια».
Παρά τις ενστάσεις στην Κοπεγχάγη, οι ηγέτες της ΕΕ αποδέχτηκαν τελικά τις προτάσεις της Επιτροπής για την άμυνα, συμπεριλαμβανομένου και του τείχους drone, γεγονός που σημαίνει ότι αναμένεται να προχωρήσει με κάποιον τρόπο. Ωστόσο, οι λεπτομέρειες σχετικά με το χρονοδιάγραμμα, το κόστος και τις δυνατότητες του συστήματος πρέπει ακόμη να καθοριστούν και η ονομασία φαίνεται πιθανό να αλλάξει. Η Δανή πρωθυπουργός, Μέττε Φρεντέρικσεν, ανέφερε την Τετάρτη ότι προτιμά να μιλά για ένα «ευρωπαϊκό δίκτυο αντι-drones» και όταν ρωτήθηκε γιατί δεν χρησιμοποίησε τον όρο «τείχος drones», απάντησε: «Δεν με ενδιαφέρει το όνομα, αρκεί να λειτουργεί».
Η ενίσχυση των αντι-drone μέτρων φαίνεται λογική σε μια περίοδο κατά την οποία η Ρωσία δοκιμάζει τις αμυντικές δυνατότητες του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν πρόκειται για πανάκεια, ειδικά αν η αντιπαράθεση με τη Μόσχα εξελιχθεί σε ανοιχτή σύγκρουση. Ο αναλυτής άμυνας, Κρίστιαν Μόλινγκ, διευθυντής προγράμματος στο Ίδρυμα Μπέρτελσμαν, εξηγεί ότι ένα τείχος drone μπορεί να λειτουργήσει τοπικά, όπως στις χώρες της Βαλτικής όπου είναι δυνατή η δημιουργία στατικής άμυνας, αλλά τα drones είναι μόνο «τα δάχτυλα» και για να κερδηθεί η μάχη πρέπει να στοχεύσει κανείς στο «κεφάλι»: στη διοίκηση, στη λογιστική και στην παραγωγική ικανότητα.
Οι χώρες πρώτης γραμμής γνωρίζουν ότι ένα τείχος drones μόνο του δεν θα αρκέσει για να αποτρέψει ρωσική επίθεση. Παρ’ όλα αυτά, υποστηρίζουν ότι κάτι πρέπει να γίνει για να αποθαρρυνθεί η Μόσχα. Όπως δήλωσε ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ: «Φυσικά, είμαστε ρεαλιστές … δεν περιμένουμε, για παράδειγμα, ένα τείχος drone στα σύνορά μας που θα εξαλείψει κάθε απειλή κατά 100%. Όποιος αναζητά 100% εγγυήσεις ασφάλειας, δεν θα βρει τίποτα. Εμείς, ως ΝΑΤΟ, ως Ευρώπη, πρέπει να αναζητήσουμε μεθόδους που μεγιστοποιούν την ασφάλειά μας».
