Σαν σήμερα 2 Οκτωβρίου: Η σφαγή του Τλατέλολκο που βύθισε στο αίμα το Μεξικό πριν από τους Ολυμπιακούς

Η 2α Οκτωβρίου 1968 αποτελεί μία από τις πιο μαύρες σελίδες της σύγχρονης ιστορίας του Μεξικού. Δέκα ημέρες πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων στην Πόλη του Μεξικού, στρατός και αστυνομία άνοιξαν πυρ εναντίον δεκάδων χιλιάδων φοιτητών και πολιτών που διαδήλωναν ειρηνικά στην Πλάζα των Τριών Πολιτισμών στο Τλατέλολκο. Ο αριθμός των θυμάτων παραμένει ασαφής, με εκτιμήσεις να κυμαίνονται από 260 έως και 350 νεκρούς και περισσότερους από 1.200 τραυματίες.

Από τον καβγά στο κέντρο της πόλης σε ένα εθνικό κίνημα

Η αφετηρία του φοιτητικού κινήματος θεωρείται ένας καβγάς μεταξύ μαθητών τον Ιούλιο του 1968 σε γειτονιά της πρωτεύουσας. Η αστυνομία επενέβη με βίαιο τρόπο, χτυπώντας όχι μόνο τους εμπλεκόμενους αλλά και όσους βρίσκονταν εκεί. Οι φοιτητές του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου του Μεξικού (UNAM) και του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου (IPN) αντέδρασαν με πορεία ενάντια στην αστυνομική βία, που επίσης καταπνίγηκε βίαια.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες το κίνημα φούντωσε. Πανεπιστήμια σε όλη τη χώρα μπήκαν σε απεργία, συγκροτήθηκε το Εθνικό Συμβούλιο Απεργίας (CNH), ενώ ο στρατός κατέλαβε πανεπιστημιακά ιδρύματα. Ο πρύτανης της UNAM, Χαβιέρ Μπάρος Σιέρα, παραιτήθηκε καταγγέλλοντας την καταστολή. Οι φοιτητές οργανώθηκαν, διεκδικώντας κατάργηση των αυταρχικών νόμων, απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων και σεβασμό της πανεπιστημιακής αυτονομίας.

Η μαζικότητα του κινήματος ήταν πρωτοφανής: στις 13 Σεπτεμβρίου, στη λεγόμενη «Πορεία της Σιωπής», κατέβηκαν στους δρόμους περισσότεροι από 150.000 πολίτες, όχι μόνο φοιτητές αλλά και εργαζόμενοι, οικογένειες και ολόκληρες κοινότητες.

Το διεθνές κύμα και οι Ολυμπιακοί

Το 1968 υπήρξε παγκόσμιο έτος εξεγέρσεων. Από το Παρίσι έως τις ΗΠΑ, οι νέοι κατέβαιναν στους δρόμους ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, για δικαιώματα και κοινωνική αλλαγή. Οι φοιτητές του Μεξικού ένιωθαν μέρος αυτού του κύματος, όμως στο εσωτερικό της χώρας είχαν να αντιμετωπίσουν ένα αυταρχικό καθεστώς που δεν ανεχόταν αμφισβήτηση.

Παράλληλα η Πόλη του Μεξικού ετοιμαζόταν να φιλοξενήσει για πρώτη φορά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η κυβέρνηση του προέδρου Γκουστάβο Ντίας Ορδάς επιθυμούσε να δείξει στον κόσμο ένα πρόσωπο προόδου και σταθερότητας. Οι διαδηλώσεις θεωρήθηκαν απειλή. Μάλιστα, ο ίδιος ο πρόεδρος πίστευε ότι πίσω από το φοιτητικό κίνημα κρυβόταν μια κομμουνιστική συνωμοσία για να σαμποτάρει τους Αγώνες.

Η απόφαση ήταν σκληρή: το κίνημα έπρεπε να κατασταλεί πάση θυσία πριν από την τελετή έναρξης.

Η σφαγή του Τλατέλολκο

Το απόγευμα της 2ας Οκτωβρίου 1968 χιλιάδες φοιτητές συγκεντρώθηκαν στην Πλάζα των Τριών Πολιτισμών. Στρατιώτες και άρματα είχαν περικυκλώσει την πλατεία. Όταν οι διοργανωτές ανακοίνωσαν ότι η πορεία ακυρώνεται για να αποφευχθεί η βία, άρχισαν οι πρώτες εκρήξεις και ακούστηκαν πυροβολισμοί.

Εκείνη τη στιγμή, σύμφωνα με έγγραφα που αποχαρακτηρίστηκαν δεκαετίες αργότερα, δρούσαν ελεύθεροι σκοπευτές που είχαν τοποθετηθεί από την ίδια την κυβέρνηση για να προκαλέσουν χάος. Οι στρατιώτες, πιστεύοντας ότι δέχονται επίθεση, άνοιξαν πυρ αδιακρίτως στο πλήθος.

Ο απολογισμός υπήρξε τραγικός: εκατοντάδες νεκροί και τραυματίες, χιλιάδες συλλήψεις, οικογένειες που δεν έμαθαν ποτέ τι απέγιναν τα παιδιά τους. Οι επίσημες αρχές μιλούσαν για μερικές δεκάδες θύματα· οι μάρτυρες για εκατοντάδες. Τα αρχεία των ΗΠΑ καταγράφουν τουλάχιστον 44 επιβεβαιωμένους θανάτους, ενώ ανεξάρτητες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό σε πάνω από 300.

Η σφαγή του Τλατέλολκο έμεινε για δεκαετίες στη σκιά της σιωπής. Η κυβέρνηση επιχείρησε να την αποσιωπήσει ενώ οι οικογένειες των θυμάτων ζητούσαν μάταια δικαιοσύνη. Μόνο μετά το 2000 ξεκίνησαν επίσημες έρευνες, χωρίς όμως να τιμωρηθούν οι πραγματικοί υπεύθυνοι.

Η μνήμη παραμένει ζωντανή. Κάθε χρόνο, στις 2 Οκτωβρίου, χιλιάδες Μεξικανοί συγκεντρώνονται στην Πλάζα των Τριών Πολιτισμών για να τιμήσουν τα θύματα. Το χαρακτηριστικό σύνθημα είναι: «El 2 de octubre no se olvida» («Η 2α Οκτωβρίου δεν ξεχνιέται»).

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1187: Ο Σαλαντίν καταλαμβάνει την Ιερουσαλήμ έπειτα από πολιορκία, τερματίζοντας 88 χρόνια κυριαρχίας των Σταυροφόρων στην πόλη-σύμβολο.

1828: Το Γαλλικό Εκστρατευτικό Σώμα, υπό τον στρατηγό Νικόλαο-Ιωσήφ Μαιζόν, εκδιώκει τα τελευταία στρατεύματα του Ιμπραήμ Πασά από την Πελοπόννησο, συμβάλλοντας καθοριστικά στην εδραίωση της ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους. Η αποστολή των Γάλλων θεωρείται καθοριστική για την απελευθέρωση της περιοχής και την οριστική αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων.

1836: Ο Κάρολος Δαρβίνος επιστρέφει στην Αγγλία μετά από πενταετές ταξίδι με το «Beagle», φέρνοντας παρατηρήσεις που θα τον οδηγήσουν στη θεωρία της φυσικής επιλογής.

1869: Γεννιέται ο Μαχάτμα Γκάντι στην Ινδία, ο πολιτικός και πνευματικός ηγέτης που καθιέρωσε τη φιλοσοφία της μη βίας, επηρεάζοντας κινήματα σε όλο τον κόσμο.

1941: Στο πλαίσιο της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα, η ναζιστική Γερμανία εξαπολύει μεγάλη επίθεση εναντίον της Μόσχας, ξεκινώντας τη Μάχη της Μόσχας, που θα αποτελέσει ένα από τα πιο κρίσιμα σημεία καμπής του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο αρχικός στόχος ήταν η κατάληψη της σοβιετικής πρωτεύουσας πριν τον χειμώνα, ωστόσο η σθεναρή σοβιετική άμυνα και οι δύσκολες καιρικές συνθήκες ανέτρεψαν τα γερμανικά σχέδια.

1944: Ολοκληρώνεται η Εξέγερση της Βαρσοβίας, με τους Ναζί να καταστέλλουν αιματηρά το πολωνικό αντάρτικο. Ο απολογισμός: 250.000 νεκροί και ισοπεδωμένη πρωτεύουσα.

1950: Δημοσιεύεται για πρώτη φορά η θρυλική σειρά κόμικ «Peanuts» του Τσαρλς Σουλτς, με τον Σνούπι και τον Τσάρλι Μπράουν, που θα γνωρίσει παγκόσμια επιτυχία.

1967: Ο Thurgood Marshall ορκίζεται ως πρώτος Αφροαμερικανός δικαστής στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, ανοίγοντας νέο δρόμο στα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα.

1968: Στο Μεξικό, η σφαγή του Τλατέλολκο συγκλονίζει τον κόσμο όταν στρατός και αστυνομία ανοίγουν πυρ ενάντια σε 10.000 φοιτητές και πολίτες που διαδηλώνουν στην Πλάζα των Τριών Πολιτισμών, λίγες ημέρες πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο αριθμός των νεκρών παραμένει ασαφής, με εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για τουλάχιστον 260 ως και 350 νεκρούς και περισσότερους από 1.200 τραυματίες. Το γεγονός καταγράφεται ως μια από τις πιο μαύρες σελίδες της σύγχρονης ιστορίας του Μεξικού.

1985: Πεθαίνει ο ηθοποιός Ροκ Χάντσον, πρώτος σταρ του Χόλιγουντ που χάνει τη ζωή του από AIDS, γεγονός που φέρνει τη νόσο στο προσκήνιο της διεθνούς κοινής γνώμης.

1990: Προφυλακίζεται ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ Αγαμέμνων Κουτσόγιωργας, κατηγορούμενος για το σκάνδαλο Κοσκωτά, σε μία από τις πιο ηχηρές πολιτικές δίκες της Μεταπολίτευσης.

1991: Η τενίστρια Στέφι Γκραφ γίνεται η πρώτη γυναίκα στην ιστορία που φτάνει τις 500 νίκες σε επαγγελματικούς αγώνες.

2000: Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ISS) αποκτά τους πρώτους του μόνιμους κατοίκους, έναν Αμερικανό αστροναύτη και δύο Ρώσους κοσμοναύτες, εγκαινιάζοντας τη νέα εποχή της διαστημικής συνεργασίας.

2003: Το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται στον Νοτιοαφρικανό συγγραφέα Τζον Μάξγουελ Κούτσι, γνωστό για τα βαθιά κοινωνικά και πολιτικά του έργα.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Ιουστίνος, Ιουστίνα, Κυπριανός, Κυπριανή, Κυπρούλα

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Διεθνής Ημέρα Μη Βίας