Τον Δεκέμβριο του 1944, πριν ο Άιχμαν ολοκληρώσει το έργο της εξόντωσης των Εβραίων της Βουδαπέστης και λίγες ημέρες πριν στην ουγγρική πρωτεύουσα μπει ο Κόκκινος Στρατός, ο κορυφαίος αξιωματικός των Ναζί – που είχε αναλάβει το έργο της Τελικής Λύσης- αναγκάστηκε να επιστρέψει εσπευσμένα στη Γερμανία. Λίγο καιρό αργότερα, πιάστηκε από τους Αμερικανούς, να κρύβεται πίσω από την πλαστή ταυτότητα με το όνομα Ότο Έκμαν.

Όταν κατάφερε να φύγει από το αμερικανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης το 1946, κρύφτηκε για λίγους μήνες σε μια φάρμα στη βρετανική ζώνη κατοχής και δανείστηκε μια ταυτότητα με το όνομα «Ότο Χένινγκερ». Μαζί με άλλους Ναζί εγκληματίες, το 1950 κατάφερε να πάρει ένα «πιστοποιητικό επιείκειας» από την Καθολική Εκκλησία, κάτι που του έδωσε τη δυνατότητα να ταξιδέψει από την Ιταλία στην Αργεντινή και πάλι με πλαστή ταυτότητα που αυτή τη φορά έφερε το όνομα «Ρικάρντο Κλεμέντ».

Εκείνη την εποχή, η Αργεντινή, είχε γίνει ένα ασφαλές καταφύγιο για χιλιάδες Ναζί εγκληματίες που κατέφταναν από αυτόν που έμεινε στην ιστορία ως «το κανάλι των ποντικιών». Με την ψεύτική του ταυτότητα, ο Άιχμαν έπιασε δουλειά σε ένα εργοστάσιο της Mercedes – Benz, ενώ το 1952 έφτασαν στην Αργεντινή, η γυναίκα και τα παιδιά του.

Ο εντοπισμός στην Αργεντινή και η επιχείρηση

Ο σημαντικός ρόλος του Άιχμαν ως ένας από τους αρχιτέκτονες της «Τελικής Λύσης» του σχεδίου εξόντωσης δηλαδή, των Εβραίων της Ευρώπης, ξεκίνησε να γίνεται γνωστός στα τέλη της δεκαετίας του 40’. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’50, φήμες τον ήθελαν να έχει αποδράσει στη Νότια Αμερική, κάτι που επιβεβαίωσαν οι μυστικές υπηρεσίες της Δυτικής Γερμανίας και των ΗΠΑ. Όμως ήταν η επιμονή απλών Εβραίων, παρολίγο θυμάτων του, που εξέθεσαν την πραγματική ταυτότητα του «Ρικάρντο Κλεμέντ» και των πρακτόρων της ισραηλινής Μοσάντ που εξαπέλυσαν μια τρομερή επιχείρηση, η οποία ολοκληρώθηκε με την απαγωγή του Άιχμαν, μια ημέρα σαν και σήμερα πριν 65 χρόνια, στις 11 Μαΐου του 1960.

Ο Φριτζ Μπάουερ, Εβραίος εισαγγελέας του κρατιδίου της Έσσης, λειτουργώντας εκτός πλαισίου καθώς θεωρούσε ότι όποια επίσημη κίνηση θα μπορούσε να υποσκάψει την επιτυχία της επιχείρησης, έδωσε στην ισραηλινή κυβέρνηση τις αποδείξεις για το πού βρίσκεται ο Άντολφ Άιχμαν. Ο Λόταρ Χέρμαν, ένας γεννημένος στη Γερμανία επιζήσας του Ολοκαυτώματος, ο οποίος είχε μεταναστεύσει στην Αργεντινή, ήταν ίσως ο πιο κομβικός παράγοντας. Η κόρη του, που είχε σχέση με έναν από τους γιους του Άιχμαν, επιβεβαιώσε πέρα από κάθε αμφιβολία την πραγματική ταυτότητα της οικογένειας.

Παράλληλα ρόλο στην επιχείρηση είχαν ακόμα ο περιβόητος κυνηγός Ναζί, Σιμόν Βίζενταλ και ο πράκτορας της Μοσάντ, Μάνους Ντιαμάντ, ο οποίος ανακάλυψε μια φωτογραφία του Άιχμαν από τα χρόνια του πολέμου. Η συμβολή του καθενός με τον δικό της τρόπο, άνοιξε τον δρόμο για το σχέδιο της Μοσάντ για την επιχείρηση απαγωγής του.

Η ομάδα της απαγωγής περιελάμβανε τους: Ράφι Εϊτάν, Πίτερ Μάλκιν, Ζβι Αχαρόνι και Μόσε Ταμπόρ. Η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε υπό τη διοίκηση του επικεφαλής της Μοσάντ Ισέρ Χαρέλ με την απόλυτη στήριξη του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Νταβίντ Μπεν – Γκουριόν. Μετά τη σύλληψή του κοντά στην οδό Γκαριμπάλντι όπου βρισκόταν το σπίτι του σε ένα προάστιο του Μπούενος Άιρες, οι απαγωγείς του τον μετέφερε σε μια «γιάφκα». Κατά τη διάρκεια της ανάκρισής του, ομολόγησε την πραγματική του ταυτότητα και υπέγραψε έγγραφο με το οποίο συναινούσε να δικαστεί στο Ισραήλ.

Έντεκα ημέρες αργότερα, κάτω από τη μύτη των αργεντίνικων Αρχών, πέταξε για το Ισραήλ με πτήση της El Al. Δύο ημέρες μετά την άφιξη του Άιχμαν στο Ισραήλ, στις 23 Μαΐου του 1960, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός από το βήμα της Κνεσέτ, ανακοίνωσε ότι ο Ναζί εγκληματίας είχε συλληφθεί. Τα νέα προκάλεσαν έκπληξη και ενθουσιασμό τόσο στο Ισραήλ όσο και παγκοσμίως. Τους επόμενους μήνες από την απαγωγή και τη μεταφορά υπήρξαν σημαντικές διπλωματικές συγκρούσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Αργεντινής, η οποία κατήγγειλε διεθνώς και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ότι οι ενέργειες του Ισραήλ καταπατούσαν την εθνική της κυριαρχία. Οι προσπάθειες του υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ και Εβραίων διανοουμένων, αποκατέστησαν τις διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών.

Ο άγνωστος ρόλος του Εβραίου αναισθησιολόγου – μάγου

Οι πλαστές πινακίδες και τα διαβατήρια του Άιχμαν παρέμεναν για δεκαετίες στο Αρχείο της Μοσάντ. Πριν περίπου 15 χρόνια εμφανίστηκαν σε μια έκθεση στις ΗΠΑ για τη θρυλική απαγωγή του Ναζί εγκληματία.

Ένα από τα πιο σημαντικά αντικείμενα της επιχείρησης όμως δεν βρισκόταν εκεί. Πρόκειται για τη σύριγγα με την οποία χορηγήθηκε το ηρεμιστικό στον Άιχμαν, ώστε να μπορέσουν οι πράκτορες να τον επιβιβάσουν στο αεροπλάνο που τον πήρε από την Αργεντινή χωρίς να γίνουν αντιληπτοί.

Η ιστορία της σύριγγας, είναι ταυτόχρονα και η ιστορία του γιατρού Γιόνα Ελιάν, ενός Ισραηλινού αναισθησιολόγου που στρατολογήθηκε για να πάρει μέρος στην αποστολή. Κρατούσε τη σύριγγα κρυμμένη για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και αρνούνταν να βγει από τις σκιές, ακόμα και όταν τα υπόλοιπα μέλη της επιχείρησης απαγωγής ανακηρύχθηκαν «εθνικοί ήρωες» στο Ισραήλ.

«Πολλές φορές τον ρώτησε “πατέρα, γιατί δεν μιλάς γι’ αυτό; γιατί τόση μυστικότητα;» αναφέρει ο γιος του αναισθησιολόγου, Ντάνι Ελιάν, ο οποίος αφιέρωσε πολλά χρόνια για να πάρει τις απαντήσεις. Η ιστορία του εν λόγω γιατρού, και τα μυστικά που έκρυβε, αποκαλύφθηκαν μόλις πριν λίγα χρόνια παρά το γεγονός πως η ιστορία του Άιχμαν είναι ευρέως γνωστή.

Ο Ελιάν αντιμετωπιζόταν από τους συναδέλφους του ως κάτι σαν μάγος, για την εξειδίκευσή του στην αναισθησία μωρών. Ήταν δηλαδή ο απόλυτος γνώστης της ιδανικής ποσότητας αναισθητικού που έπρεπε να χορηγήσει στον Άιχμαν ώστε να περάσει από το αεροδρόμιο του Μπουένος Άιρες σαν ένα «άρρωστο μέλος του προσωπικού».

«Γι’ αυτό υπήρχε γιατρός στην ομάδα. Χρειαζόταν να τον χειριστεί σαν μαριονέτα» ανέφερε ο πρώην πράκτορας της Μοσάντ, Αβνέρ Αμπραχάμ, ο οποίος επόπτευσε μια έκθεση της Μοσάντ με τίτλο «Τελική Λύση: Η σύλληψη και η δίκη του Άντολφ Άιχμαν» η οποία παρουσιάστηκε στο Μουσείο του Ολοκαυτώματος στο Χιούστον πριν μερικά χρόνια.

«Ο πατέρας μου ήταν εντυπωσιασμένος με τον γιατρό» τόνισε ο Αμράμ Αχαρόνι, γιος του Ζβι Αχαρόνι που πήρε μέρος στην επιχείρηση. «Πώς μπόρεσε να χειραγωγήσει τον Άιχμαν ώστε από τη μια να μην έχει συνείδηση, να είναι σαν ένα μικρό ζόμπι, και από την άλλη να παραμένει ξύπνιος και να μπορεί να ανταποκριθεί σε συγκεκριμένες εντολές;».

Ο Άιχμαν έφτασε στην Ιερουσαλήμ για τη δίκη του η οποία μεταδόθηκε τηλεοπτικά παγκοσμίως, με περισσότερους από 100 επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος να εμφανίζονται ως μάρτυρες. Καταδικάστηκε σε θάνατο δια απαγχονισμού τον Δεκέμβριο του 1961 και εκτελέστηκε στα 56 του χρόνια, τον Ιούνιο του 1962.

Η ιστορία αυτή, είναι μια από εκείνες που μεγάλωσαν τον «μύθο» της Μοσάντ, μιας γενναίας και αποφασισμένης μυστικής υπηρεσίας από μια μικροσκοπική νεαρή χώρα που είχε όμως αποφασίσει να κλείσει τους λογαριασμούς της με τους εχθρούς της.