Την ανάγκη να θεσπιστούν κίνητρα για την αποδοτικότητα των δημοσίων υπαλλήλων, υπογραμμίζει σε ανάλυσή της η Alpha Bank. Στο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεων, η τράπεζα κάνει λόγο για την ανάγκη προσλήψεων εξειδικευμένου και μη προσωπικού σε πολλούς τομείς.
Η Alpha Bank χαρακτηρίζει αυτονόητη και απολύτως αναγκαία τη συνεχή αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων, ενώ εκτιμά ότι η κινητικότητα μπορεί να βοηθήσει στην αναδιοργάνωση έως ένα βαθμό.
Ωστόσο, τίποτε από όλα αυτά δεν μπορεί να υλοποιηθεί με την αναγκαία επιτυχία εάν οι αναγκαστικές αποχωρήσεις από το Δημόσιο αποκλείονται εκ των προτέρων, σημειώνουν οι αναλυτές της τράπεζας.
Το πιο σημαντικό θέμα στην τρέχουσα διαπραγμάτευση με την Τρόικα είναι η αναγκαία εκλογίκευση της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού και η μείωση της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα.
Αυτό επιδιώκεται κατ’ αρχήν για την αναγκαία μείωση των μισθολογικών δαπανών αυτού του τομέα και την συμβολή του στη δημοσιονομική προσαρμογή.
Ωστόσο επιδιώκεται επίσης για την εκ βάθρων ανασύσταση της οργανωτικής του δομής και τη σημαντική βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας του δημόσιου τομέα για την ενίσχυση της συμβολής του στην ανάκαμψη και την ανάπτυξη της οικονομίας και στην προσπάθεια της χώρας για έγκαιρη έξοδο από την μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας της.
Σύμφωνα με το 1ο Μνημόνιο Οικονομικής Πολιτικής (1ο ΜΟΠ), η ελληνική κυβέρνηση είχε αναλάβει την υποχρέωση της μείωσης του προσωπικού του δημόσιου τομέα κατά 150.000 άτομα από τα τέλη του 2010 έως το τέλος του 2015. Στη συνέχεια διαπιστώθηκε ότι με τις αθρόες συνταξιοδοτήσεις και με την εφαρμογή του κανόνα 1:5 η ανωτέρω μείωση του προσωπικού θα επιτυγχανόταν και με το παραπάνω.
Ήδη το Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (ΥΔΜ&ΗΔ) σημειώνει ότι οι συνταξιοδοτήσεις το 2012 ανήλθαν στα 32.000 άτομα και ότι τελικά η μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων έως το τέλος του 2015 μπορεί να υπερβεί τα 180.000 άτομα, ή το 25% έναντι του τέλους του 2010.
Ωστόσο, όπως και ο ίδιος ο Υπουργός ΔΜ&ΗΔ σημειώνει, παρά το ότι από την ανωτέρω μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων προκύπτει σημαντικό δημοσιονομικό όφελος, από την άλλη πλευρά συνεπάγεται και τη δημιουργία σημαντικών ελλείψεων προσωπικού σε πολλές κρίσιμες υπηρεσίες.
Σε κάθε δε περίπτωση, η λειτουργία των υπηρεσιών δεν φαίνεται να έγινε πιο αποτελεσματική και αποδοτική, παρά την μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλεται από την συντριπτική πλειοψηφία των υπαλλήλων.
Στη συνέχεια, στο 2ο ΜΟΠ του Μαρτίου του 2012 τέθηκε και ο στόχος σύμφωνα με τον οποίο η αναγκαία μείωση του προσωπικού, με ταυτόχρονη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας της λειτουργίας του δημόσιου τομέα, θα πρέπει να ενισχυθεί και με την εφαρμογή του μέτρου της κινητικότητας των υπαλλήλων του δημόσιου τομέα.
Ο αρμόδιος Υπουργός ΔΜ&ΗΔ έχει αναφέρει την προσδοκία της Τρόικα να τεθεί από την Κυβέρνηση ως στόχος οι 15.000 – 20.000 αναγκαστικές αποχωρήσεις, οι οποίες θα πρέπει να υλοποιηθούν με τον προσδιορισμό συγκεκριμένων 3μηνιαίων στόχων έως το τέλος του 2014.
Γύρω από αυτό το τελευταίο, εξαιρετικά δύσκολο και πολιτικά υπερ-φορτισμένο, θέμα φαίνεται να υπάρχουν σημαντικές διαφωνίες με την Τρόικα. Ορισμένα από τα κόμματα που απαρτίζουν την Κυβέρνηση δεν αποδέχονται ούτε την ιδέα των αναγκαστικών αποχωρήσεων στο δημόσιο.
Απλώς αποδέχονται την ιδέα της κινητικότητας, την οποία και πάλι θεωρούν ότι δεν θα πρέπει να γίνεται υπό πίεση (π.χ., υπό την απειλή της αναγκαστικής αποχώρησης). Επίσης, όλα τα κόμματα συμφωνούν στην αναγκαστική αποχώρηση από το δημόσιο των επίορκων υπαλλήλων.
Η εξέλιξη αυτή (της άμεσης αντικατάστασης των απολυθέντων με νέο εξειδικευμένο προσωπικό που θα προσληφθεί μέσω ΑΣΕΠ) είναι πολύ σημαντική εξέλιξη για την Ελλάδα, εκτιμά η Alpha Bank.
Διότι τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα στην τρέχουσα περίοδο προκύπτουν σε μεγάλο βαθμό από την αδυναμία πραγματοποίησης νέων προσλήψεων στους τομείς στους οποίους υπάρχει άμεση ανάγκη για νέο εξειδικευμένο προσωπικό (π.χ., στους τομείς βεβαίωσης και είσπραξης των φόρων, στα ασφαλιστικά ταμεία, και σε άλλους τομείς).
Θα πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι η εφαρμογή του προγράμματος κινητικότητας δεν θα είχε έννοια χωρίς την προοπτική τελικά ενός αριθμού αναγκαστικών αποχωρήσεων, διότι δεν θα ενίσχυε τη δυνατότητα ανανέωσης των δημοσίων υπηρεσιών με νέο προσωπικό.
Επίσης, η κινητικότητα χωρίς την προοπτική της αναγκαστικής αποχώρησης δεν θα είχε επιτυχία. Όσον αφορά δε στην αξιολόγηση, ενώ είναι σωστό ότι δεν μπορεί να υπάρξει προγραμματισμός αναγκαίων αποχωρήσεων χωρίς αξιολογήσεις, είναι εξίσου σωστό ότι οι αξιολογήσεις δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως άλλοθι για να μην προσληφθεί νέο προσωπικό με διαφορετικές ικανότητες και εξειδικεύσεις.
Στην ουσία, η πρόταση του ΥΔΜ&ΗΔ συνοψίζεται στα εξής: το μέγεθος του δημόσιου τομέα θα μειωθεί λόγω συνταξιοδοτήσεων, τυχόν ανάγκες σε ορισμένους τομείς θα καλυφθούν από μετακινήσεις προσωπικού από άλλους τομείς, και, συνεπώς, δεν χρειάζεται να γίνουν αναγκαστικές αποχωρήσεις (παρά μόνον όσων σε βάθος χρόνου αξιολογηθούν ως ακατάλληλοι).
Ταυτόχρονα, η αποτελεσματικότητα λειτουργίας του δημόσιου τομέα βελτιώνεται μέσω των νέων μεθόδων που θα εφαρμοσθούν (και για τις οποίες δεν υπάρχει πληροφόρηση) και μέσω της κινητικότητας προσωπικού με τις ίδιες ικανότητες και εξειδικεύσεις και χωρίς νέες προσλήψεις. Εάν, όμως, η βελτίωση της παραγωγικότητας των δημοσίων υπηρεσιών περιορισθεί μόνο στην κινητικότητα, η μείωση των υπαλλήλων λόγω συνταξιοδότησης θα φέρει και αντίστοιχη μείωση του παραγόμενου έργου. Σημειώνεται, εν προκειμένω, ότι για να έχει επίπτωση στην παραγωγικότητα το μέτρο της κινητικότητας, θα έπρεπε να περιλαμβάνει πολύ μεγαλύτερο αριθμό προσωπικού από τις 27.500 που προβλέπεται.
Γενικά, η ουσιαστική άρνηση των αναγκαστικών αποχωρήσεων υπαλλήλων, ακόμη και ως έσχατο μέτρο, αποτελεί ενδεχομένως το πιο σημαντικό εμπόδιο στην επίτευξη προόδου στην προσπάθεια εποικοδομητικής ανασυγκρότησης της ελληνικής δημόσιας διοίκησης.
Σημειώνεται ότι ο αποκλεισμός των αναγκαστικών αποχωρήσεων (ακόμη και των επίορκων υπαλλήλων) επέβαλε αφενός την οριζόντια μεγάλη περικοπή των μισθών του συνόλου, ακόμη και των πιο παραγωγικών και των πιο πολύτιμων, υπαλλήλων και στελεχών και επίσης συνέβαλε στην εσπευσμένη αποχώρηση από την υπηρεσία πολλών από τα πιο έμπειρα και πιο παραγωγικά στελέχη αυτής της διοίκησης.
Τέτοιου είδους εξελίξεις καθιστούν την οργανωτική ανασυγκρότηση του δημόσιου τομέα άπιαστο όνειρο παρά την αναμφισβήτητη αναγκαιότητά της στην προσπάθεια για έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την κρίση.
