Μπροστά σε μια ακόμη πρόκληση βρίσκεται η ελληνική οικονομία, καθώς από σήμερα, Τετάρτη, αρχίζει από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς η αξιολόγηση της πορείας της χώρας μας, στο πλαίσιο των εξαμηνιαίων τεστ που περνάμε, ενώ σε λίγες ημέρες, στις 29 Σεπτεμβρίου, κλιμάκιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα βρεθεί στην Αθήνα. Εκεί θα γίνουν συζητήσεις για την πορεία υλοποίησης των έργων που προέρχονται από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και την πιθανή αναθεώρηση κάποιων στόχων, ώστε να μην υπάρξει κίνδυνος να χαθούν πόροι που είναι πολύτιμοι για την ανάπτυξη της χώρας.
Η κυβέρνηση πηγαίνει σε αυτές τις συναντήσεις με ένα ισχυρό επιχείρημα: τα δημόσια έσοδα έχουν ξεπεράσει κάθε προσδοκία. Από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο, το κράτος εισέπραξε πάνω από 46 δισ. ευρώ, δηλαδή 2,1 δισ. ευρώ περισσότερα από τον στόχο. Αυτό σημαίνει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα είναι πολύ υψηλότερο από τις αρχικές εκτιμήσεις, πιθανότατα πάνω από 10 δισ. ευρώ, όταν ο αρχικός στόχος ήταν σχεδόν ο μισός.
Στην έκθεση που έχει καταθέσει η Αθήνα στις Βρυξέλλες, το πλεόνασμα του 2025 υπολογίζεται στο 3,2% του ΑΕΠ. Ακόμη πιο αισιόδοξες είναι οι προβλέψεις της ίδιας της Κομισιόν, η οποία μιλά για 3,8%. Οι αριθμοί αυτοί αποτελούν σημαντικό διαπραγματευτικό χαρτί για την κυβέρνηση, καθώς σε μια διεθνή οικονομική συγκυρία όπου η δημοσιονομική πειθαρχία θεωρείται απαραίτητη, η Ελλάδα δείχνει να κινείται σε θετική κατεύθυνση.
Μεγάλο ζητούμενο παραμένει η ανάπτυξη
Παρά τη θετική εικόνα στα δημόσια οικονομικά, το μεγάλο ζητούμενο παραμένει η ανάπτυξη. Η ελληνική οικονομία κατέγραψε αύξηση 1,7% το δεύτερο τρίμηνο του έτους, μετά το 2,2% του πρώτου τριμήνου. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν τις πιο συντηρητικές προβλέψεις, όπως του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που μιλά για ετήσια ανάπτυξη γύρω στο 2%. Παράγοντες όπως οι αμερικανικοί δασμοί στις ευρωπαϊκές εισαγωγές, η αναταραχή στη Μέση Ανατολή και η αβεβαιότητα στις τιμές ενέργειας έχουν επιβραδύνει επενδυτικά σχέδια και έχουν δημιουργήσει κλίμα αναμονής.
Παρόλα αυτά, στο υπουργείο Οικονομικών υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία. Βασικό στήριγμα είναι ο τουρισμός, που συνεχίζει να κινείται με πολύ καλούς ρυθμούς ακόμη και το φθινόπωρο. Οι επαγγελματίες του κλάδου δηλώνουν ότι η κίνηση θα είναι ικανοποιητική μέχρι και τα τέλη Οκτωβρίου. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, τότε είναι πιθανό η Στατιστική Αρχή να προχωρήσει σε αναθεώρηση των μεγεθών, δίνοντας καλύτερη εικόνα για την ανάπτυξη στο τέλος της χρονιάς. Αυτό θα σημαίνει και περισσότερο δημοσιονομικό χώρο για νέα μέτρα που σχεδιάζει η κυβέρνηση την άνοιξη. Ήδη φέτος, χάρη στην υπέρβαση των στόχων, δόθηκε η δυνατότητα για μέτρα στήριξης ύψους 1,1 δισ. ευρώ. Μεταξύ αυτών ήταν η έκτακτη ενίσχυση των 250 ευρώ στους συνταξιούχους και η επιστροφή ενός ενοικίου μέχρι 800 ευρώ.
Το δεύτερο μεγάλο μέτωπο είναι το Ταμείο Ανάκαμψης. Η Ελλάδα έχει μπροστά της 194 ορόσημα που πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι τον Αύγουστο του 2026. Οι συζητήσεις με την Κομισιόν θα επικεντρωθούν στην πρόοδο που έχει γίνει, αλλά και στο ενδεχόμενο νέας αναθεώρησης του σχεδίου «Ελλάδα 2.0». Το ζητούμενο είναι να μη χαθούν πόροι και να μην υπάρξουν καθυστερήσεις στα αιτήματα εκταμίευσης.
Μέχρι στιγμής, η χώρα έχει λάβει 23,4 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 65% των συνολικών κονδυλίων που δικαιούται. Από αυτά, τα 12,04 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις, δηλαδή δωρεάν χρηματοδότηση. Τον Ιούλιο κατατέθηκε το έκτο αίτημα εκταμίευσης, ύψους 2,1 δισ. ευρώ, ενώ μέσα στον Νοέμβριο αναμένεται να υποβληθεί το έβδομο. Παράλληλα, εκκρεμεί ακόμη το αίτημα για το δανειακό σκέλος του έκτου αιτήματος, ύψους 1,8 δισ. ευρώ, το οποίο κανονικά θα έπρεπε να είχε ήδη υποβληθεί. Για να αποφευχθούν καθυστερήσεις, η κυβέρνηση έχει καταθέσει ρύθμιση που επιτρέπει την κάλυψη των αναγκών από τον κρατικό προϋπολογισμό μέχρι να εκταμιευθούν τα ποσά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν ήδη υπογραφεί 478 δανειακές συμβάσεις συνολικού ύψους 7,19 δισ. ευρώ. Τα δάνεια αυτά έχουν μέσο επιτόκιο 1,8% και αποπληρώνονται σε διάστημα περίπου 14 ετών, παρέχοντας στις επιχειρήσεις κεφάλαια με πολύ ευνοϊκούς όρους σε σχέση με την αγορά.
Η σημερινή αξιολόγηση και οι επόμενες συζητήσεις με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την εικόνα της χώρας για το επόμενο διάστημα. Από τη μία πλευρά, τα πλεονάσματα και τα αυξημένα έσοδα δημιουργούν θετικές εντυπώσεις. Από την άλλη, η χαμηλότερη του αναμενομένου ανάπτυξη και οι καθυστερήσεις στα ορόσημα του Ταμείου Ανάκαμψης δείχνουν ότι το έργο δεν είναι καθόλου εύκολο.
