Η αγορά στέγης στην Ελλάδα παραμένει σε κρίσιμη κατάσταση, με τα ενοίκια να καταγράφουν συνεχή αύξηση και τους μισθούς να παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, δημιουργώντας σημαντική πίεση σε χιλιάδες νοικοκυριά, κυρίως στις μεγάλες πόλεις. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat για το 2024, ένα μεγάλο ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος κατευθύνεται στη στέγαση, όχι μόνο για ενοίκια ή στεγαστικά δάνεια, αλλά και για λογαριασμούς κοινής ωφέλειας και φόρους.
Το πρόβλημα της προσβασιμότητας σε προσιτή στέγη είναι έντονο σε όλες τις μεγάλες ελληνικές πόλεις και έχει επεκταθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου η στέγαση αποτελεί διαρκές ζήτημα στην πολιτική ατζέντα. Τον Δεκέμβριο του 2024, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προχώρησε στη σύσταση ειδικής επιτροπής διάρκειας ενός έτους για την κρίση στέγασης, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την έναρξη δημόσιας διαβούλευσης για το πρώτο Ευρωπαϊκό σχέδιο προσιτής κατοικίας. Το σχέδιο στοχεύει στην ενίσχυση της διαθεσιμότητας και της πρόσβασης σε κατοικίες, με κινητοποίηση τόσο δημόσιων όσο και ιδιωτικών επενδύσεων, και αναμένεται να εφαρμοστεί ως την άνοιξη του 2026.
Καινοτόμες λύσεις από τον ιδιωτικό τομέα
Στην Ισπανία, η στεγαστική κρίση έχει πυροδοτήσει πρωτοβουλίες νέων επιχειρηματιών, όπως η πλατφόρμα Habitacion.com, που ιδρύθηκε το 2023 από τους Οριόλ Βαλς και Άννα Μπέντμαρ στην Καταλονία. Η υπηρεσία επιτρέπει την αγορά μεμονωμένων δωματίων σε διαμερίσματα, δίνοντας τη δυνατότητα στους νέους να ξεκινήσουν αποταμιεύσεις και να επωφεληθούν από την αύξηση της αξίας των ακινήτων πριν αποκτήσουν πλήρη κατοικία. Η ιδιοκτησία διαμοιράζεται αναλογικά, με βάση τα τετραγωνικά μέτρα του δωματίου και των κοινόχρηστων χώρων, ενώ οι συμβάσεις υπογράφονται επίσημα και καταχωρούνται στο Κτηματολόγιο.
Μοντέλα κοινωνικής κατοικίας στην Ευρώπη
Σε άλλες χώρες της ΕΕ, εφαρμόζονται ποικίλα μοντέλα κοινωνικής στέγασης που προσφέρουν προσιτές λύσεις:
- Δανία: Το σύστημα συνεταιριστικής κατοικίας επιτρέπει στους κατοίκους να συμμετέχουν στη διαχείριση και ιδιοκτησία των κατοικιών.
- Γερμανία: Οι ρυθμιζόμενες τιμές ενοικίων προστατεύουν τους ενοικιαστές από υπερβολικές αυξήσεις, ενώ δημοτικές εταιρείες διαχειρίζονται κοινωνική κατοικία.
- Ολλανδία: Κοινωνικές κατοικίες καλύπτουν το 30%-40% της αγοράς, με μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και κρατικές επιδοτήσεις να στηρίζουν νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.
- Γαλλία: Τα HLM παρέχουν επιδοτούμενες κατοικίες με χαμηλά ενοίκια για οικονομικά ευάλωτες ομάδες, διαχειριζόμενα από δημόσιους φορείς ή κοινωνικές οργανώσεις.
Το πρόβλημα της στέγης παραμένει στρατηγικής σημασίας ζήτημα, με τη συνύπαρξη δημοσίων πολιτικών και καινοτόμων πρωτοβουλιών του ιδιωτικού τομέα να αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για την ανακούφιση των νοικοκυριών και τη βελτίωση της προσβασιμότητας στην αγορά κατοικίας.
